Zicht op de financiële positie (Amsterdam)
Laatste update: 20 april 2022
Het oorspronkelijke onderzoek
De leesbaarheid van de jaarstukken van de gemeente Amsterdam staat al een tijdje in de aandacht. Al vóór ons oorspronkelijke onderzoek. En na ons onderzoek waren de jaarstukken iets leesbaarder. Maar bij de jaarrekening 2015 wees de rekeningencommissie (en ACAM) de gemeente weer op de gebrekkige leesbaarheid: redengevende verklaringen misten en het financiële verhaal was te gefragmenteerd. Dus hoewel de gemeente de afgelopen jaren moeite had gedaan om de informatie van haar jaarstukken toegankelijker te maken, waren er nog stappen te maken. Om in de gaten te houden hoe de gemeente haar kaderstellende en controlerende taken uitvoert, is het belangrijk goed inzicht te hebben in de ontwikkeling van haar financiële positie. En de jaarstukken moeten daarom goed leesbaar zijn. Daarom onderzochten we in hoeverre de informatievoorziening over de financiële positie van de gemeente Amsterdam voldoende en leesbaar is.
Status en conclusies oorspronkelijke onderzoek
We constateerden in dit onderzoek dat het nog erg moeilijk is om snel en compact een samenhangend beeld van de financiële positie van de gemeente Amsterdam te verkrijgen. Benodigde informatie is niet altijd beschikbaar of is soms onjuist. Ook wordt de informatie lang niet altijd goed toegankelijk gepresenteerd. Zo ontbreekt vaak een meerjarig perspectief en komt het ook nog voor dat duidingen van de gepresenteerde informatie ontbreken. Bekijk het eindrapport voor onze conclusies en aanbevelingen.
Update van huidige onderzoek (2020)
De financiële positie bepaalt mede of en hoe de gemeente Amsterdam met de gevolgen van de coronacrisis om kan gaan. Tegelijkertijd is de financiële positie van een gemeente een complex en moeilijk te doorgronden onderwerp. We hebben met ons instrumentenpaneel de huidige financiële positie van de gemeente Amsterdam in kaart gebracht. Ook hebben wij inzichten uit eerdere onderzoeken bij Zaanstad en Amsterdam op een rij gezet die nuttig kunnen zijn bij het besluiten over het omgaan met de (financiële) gevolgen van de coronacrisis.
De update van ons oorspronkelijke onderzoek uit 2017 is inmiddels afgerond. Op 10 november publiceerden we de aanbiedingsbrief met aandachtspunten bij de Begroting 2021 en het onderzoeksrapport.
Onderzoekers
Slechtere financiële positie dan in 2015
De coronacrisis heeft mogelijk grote financiële gevolgen voor gemeenten. Wij onderzochten of de gemeente Amsterdam een financiële tegenvaller kan opvangen. Daarvoor keken we naar de financiële positie van Amsterdam. Het blijkt dat de Amsterdamse financiële positie in 2019 slechter is dan in 2015, vooral als we kijken naar de prestaties op de korte en lange termijn.
Maar wel (erg) ruime financiële positie
Amsterdam heeft, ondanks deze verslechtering, nog steeds een veel ruimere financiële positie dan andere Nederlandse gemeenten. De financiële prestaties op korte en lange termijn zijn gemiddeld genomen nog steeds beter dan die van andere gemeenten. Ook de omvang van de algemene reserve per inwoner is beter of gelijkwaardig aan andere gemeenten. Het totaal eigen vermogen van Amsterdam (van in totaal iets minder dan € 8 miljard) is, per inwoner, veel hoger dan van andere gemeenten.
Precieze gevolgen van coronacrisis zijn nog onbekend
Gaandeweg 2020 en 2021 wordt duidelijk wat precies de gevolgen zijn van de coronacrisis voor de gemeente Amsterdam. De gemeenteraad moet waarschijnlijk besluiten nemen om de gemeente en de samenleving zo goed mogelijk door deze crisis te loodsen. Welke besluiten dat precies zullen zijn, is nu nog niet te zeggen.
Ter ondersteuning van dit proces hebben we aandachtspunten op een rij gezet voor de gemeenteraad. Deze staan in ons onderzoeksrapport.
Situatie per eind 2019
- Saldo van baten en lasten gedaald van een overschot van € 192 miljoen in 2015 naar een tekort van € 258 miljoen in 2019
- Ruimere mogelijkheid om structurele risico’s op te vangen, omdat blootstelling aan risico’s is gedaald en belastingdruk is afgenomen
- Totaal eigen vermogen gestegen van € 7,9 miljard in 2015 naar € 8,0 miljard in 2019
- Structureel saldo overschot van 0,65% in 2019 (in 2015 was dit 5,8%)
- Schuld als percentage van bezittingen gestegen van 29% (2015) naar 41% (2019)
