Bibliotheek

Over het onderzoek
De gemeente wil dat betaalbare huurwoningen betaalbaar blijven. Daarvoor maakt de gemeente onder meer al jaren afspraken met mensen en bedrijven die betaalbare woningen bouwen en daarna verhuren. Het gaat dan om, bijvoorbeeld, ontwikkelaars en investeerders. Met hen maakt de gemeente afspraken over de hoogte van de huur. Ook maakt de gemeente afspraken over het niet mogen verkopen van de huurwoningen.

Met dit onderzoek willen we de gemeenteraad en burgers een beeld geven van de mate waarin de gemeente grip heeft op deze afspraken. Hiervoor kijken we bijvoorbeeld naar de manieren waarop de gemeente deze afspraken maakt. Maar ook of de gemeente leert van ervaringen uit het verleden. Tot slot kijken we op welke manier de gemeente in de gaten houdt dat de gemaakte afspraken worden nageleefd.

De resultaten in 2022
Het onderzoek is nog niet gepubliceerd.

Over het onderzoek
De gemeente vindt participatie belangrijk. Participatie houdt in dat burgers betrokken worden bij nieuw(e) plannen, beleid en projecten. De gemeente Amsterdam wil dat er eerder en bewuster wordt nagedacht over de manier waarop Amsterdammers bij het maken van nieuwe plannen worden betrokken. Hiervoor gebruikt de gemeente Amsterdam de participatieparagraaf. In de participatieparagraaf moet staan hoe de gemeente bij nieuwe plannen participatie wil vormgeven. In dit onderzoek kijken wij of deze paragraaf goed werkt.

De resultaten in 2022
In ons onderzoek constateren we dat de participatieparagraaf standaard onderdeel uitmaakt van college- en dagelijks bestuur voordrachten, maar de informatie in de paragrafen geen helder inzicht biedt in de daadwerkelijke participatie.

Over het onderzoek
De gemeente Amsterdam gebruikt algoritmen om met minder ambtenaren sneller te kunnen werken. Zoals bij parkeercontroles of bij het opsporen van illegale vakantieverhuur. Het gebruik van algoritmen ligt gevoelig. Algoritmen kunnen grote invloed hebben op burgers en bedrijven. Er is bijvoorbeeld een risico op de inbreuk van privacy van burgers. En als er vooroordelen in een algoritme zitten, kan het algoritme discrimineren. De centrale onderzoeksvraag is in hoeverre is het Amsterdamse beheerskader voor algoritmen toereikend voor een verantwoorde toepassing van algoritmen? En welke lessen kunnen getrokken worden over het toepassen van algoritmen in de Amsterdamse praktijk?

De resultaten in 2022
Het onderzoek is nog niet gepubliceerd.

Over het onderzoek
De gemeente Zaanstad wil tussen 2030 en 2040 klimaatneutraal zijn. Dat kan bijvoorbeeld als bedrijven minder energie gebruiken. Bij energieverbruik komt CO2 vrij. In Zaanstad wordt ongeveer de helft van de CO2-uitstoot veroorzaakt door bedrijven. Sinds 1993 zijn bedrijven verplicht om energiebesparende maatregelen te treffen die zich binnen vijf jaar terug verdienen. Ook zijn bedrijven verplicht om met de overheid te delen welke energiebesparende maatregelen zij gebruiken.

De gemeente Zaanstad is verantwoordelijk voor toezicht en handhaving op deze informatie- en energiebesparingsplicht. De Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied voert deze taken uit voor de gemeente. Met dit onderzoek willen we uitzoeken of toezicht en handhaving op de informatie- en energiebesparingsplicht goed is georganiseerd. Ook willen we onderzoeken of de gemeenteraad voldoende wordt geïnformeerd over de resultaten.

De resultaten in 2022
Het onderzoek is nog niet gepubliceerd.

Over het onderzoek
In deze monitor volgen wij één jaar lang de financiële ontwikkelingen in Zaanstad. Dat doen we door gemeentelijke financiële stukken te lezen die het Zaanse college heeft gestuurd naar de gemeenteraad, zoals de jaarstukken en de begroting. Als we iets opvallends zien, delen we dit met de Zaanse raad. Dat doen we via brieven, waarin we schrijven wat volgens ons belangrijke onderwerpen zijn waar de raad op kan letten: de aandachtspunten. En we geven voorbeelden voor vragen die de raad kan stellen aan het college: de vraagpunten.

De resultaten in 2022
Het onderzoek is nog niet gepubliceerd.

Over het onderzoek
Amsterdam heeft te weinig woningen. Er zijn vooral te weinig woningen waarvan de prijs niet te hoog is. Daarom wil de gemeente veel van dit soort woningen bouwen. Amsterdam wil nieuwe woningen ook zoveel mogelijk binnen de bestaande stad bouwen. Daarom worden nieuwe woningen dichter op elkaar gebouwd. Ook worden er woningen gebouwd in gebieden waar al gebouwen staan en gebruikt worden. Bijvoorbeeld door bedrijven. Wij onderzoeken de ervaringen met het bouwen van betaalbare woningen in dit soort gebieden.

De resultaten in 2022
Dit onderzoek is nog niet gepubliceerd.

Over het onderzoek
In 2015 publiceerden we het oorspronkelijke onderzoek naar hoe het beleid voor beheer en onderhoud van bruggen in Amsterdam doelmatig en doeltreffend is. In 2022 voeren we een opvolgingsonderzoek uit. We kijken of en hoe het college van burgemeester en wethouders in Amsterdam onze aanbevelingen uit 2015 heeft opgevolgd.

De resultaten in 2022
Het opvolgingsonderzoek is nog niet gepubliceerd.

Over het onderzoek
Zaanstad wil tussen 2030 en 2040 klimaatneutraal zijn. Daarvoor moeten onder andere huizen en bedrijven minder aardgas gaan gebruiken voor de verwarming. Dit kan bijvoorbeeld via een warmtenet met duurzamere warmtebronnen dan gas. De gemeente wil het gebruik van het warmtenet in Zaanstad verbeteren. Daarom heeft de gemeente Zaanstad samen met andere partijen Warmtenetwerk Zaanstad BV opgericht. We onderzoeken in Grip op Warmtenetwerk Zaanstad of de gemeente Zaanstad voldoende grip heeft op het warmtebedrijf.

De resultaten in 2022
Het onderzoek is nog niet gepubliceerd.

Over het onderzoek
In het DoeMee-onderzoek Ondersteuning volksvertegenwoordiging onderzoeken we welke ondersteuning de gemeenteraad van Zaanstad ontvangt. Hoe is de Zaanse raadsgriffie samengesteld? Welk deel van het budget is beschikbaar voor onderzoek voor en advies aan de gemeenteraad? Kunnen de raadsleden fractieondersteuning krijgen? En zijn er trainings- en opleidingsmogelijkheden voor raadsleden? We kijken daarbij ook naar de financiën en gaan na hoeveel de Zaanse raad uitgeeft aan zijn eigen ondersteuning.

Aan dit DoeMee-onderzoek doen zeventig overheden mee. Hierdoor kunnen we de resultaten van de gemeente Zaanstad vergelijken met die van andere deelnemende gemeenten. Bij dit onderzoek werken we samen met het onderzoeksbureau PBLQ.

De resultaten in 2022
Het onderzoek is nog niet gepubliceerd.

Over het onderzoek
Preventieve jeugdhulp wordt zowel landelijk als in Amsterdam gezien als noodzakelijk onderdeel van een effectief en efficiënt jeugdhulpstelsel. Want als preventie in de praktijk niet goed van de grond komt, valt de basis weg onder (de transformatie van) het jeugdhulpstelsel. In 2013 heeft de Amsterdamse gemeenteraad de Ouder- en Kindteams (OKT’s) aangewezen als belangrijke verantwoordelijke partij voor het uitvoeren van de preventieve opgave die voortkomt uit de Jeugdwet.

We onderzoeken het preventieve jeugdbeleid in Amsterdam. We kijken hoe de OKT’s het beleid uitvoeren en of zij hierbij ergens tegenaan lopen. In het bijzonder onderzoeken we de manier waarop de gemeente invloed uitoefent op deze uitvoeringspraktijk.

De resultaten in 2022
Het onderzoek is nog niet gepubliceerd.

Over het onderzoek
In het onderzoek Openbaar maken van overheidsinformatie in Zaanstad onderzochten wij hoe het college informatie op eigen initiatief openbaar maakt en hoe het Wob-verzoeken afhandelt. We gebruikten daarbij het landelijke benchmarkonderzoek dat door Pro Facto is uitgevoerd. We vergeleken de gemeente Zaanstad met 82 andere gemeenten, 8 provincies en 2 waterschappen.

De resultaten in 2022
Op basis van de benchmark is onze indruk dat de organisatorische randvoorwaarden, waaronder de procedures, taakverdeling en centrale registratie, op orde zijn. Beleid over het openbaar maken van overheidsinformatie ontbreekt. De informatievoorziening op de website en informatievoorziening aan raadsleden en burgers kan worden verbeterd.

Over het onderzoek
In 2021 voerden wij een onderzoek uit naar het Coalitieakkoord 2018-2022. Een nieuwe lente en een nieuw geluid. Aan het huidige college ligt een inhoudelijk akkoord van de vier coalitiepartijen ten grondslag: het coalitieakkoord. In dit coalitieakkoord hebben de coalitiepartijen opgeschreven welke ambities zij nastreven bij hun samenwerking in het college. Met dit onderzoek wilden we nagaan hoe het nu staat met de ambities uit het coalitieakkoord. Dit onderzoek bestaat uit twee delen: Ambities coalitieakkoord 2018-2022: navolgbaarheid (één deelonderzoek) en Ambities coalitieakkoord 2018-2022: uitvoering (negen deelonderzoeken). Onze bevindingen hebben we gedurende 2021 gerapporteerd en de rapportages daarover zijn terug te vinden in de bibliotheek. De uitkomsten van deze twee delen zijn in 2022 samengenomen in één bestuurlijk rapport waarin we onze overkoepelende conclusies hebben getrokken en aanbevelingen hebben gedaan.

De resultaten in 2022
We constateren dat een integraal overzicht ontbreekt van wat er van de ambities uit het coalitieakkoord terecht is gekomen. Daarmee is de uitvoering van ambities niet goed navolgbaar. Bij de aanvang van de collegeperiode zijn er door het college wel pogingen ondernomen om de realisatie van ambities inzichtelijk te maken, maar hier is geen verdere invulling aan gegeven. De ambtelijke organisatie meldde ons bij het onderzoek dat de gemeenteraad er ook geen opdracht voor heeft gegeven en het college er verder niet op heeft aangedrongen. Het ontbreken van een integraal overzicht betekent niet dat er met het coalitieakkoord in de uitvoering weinig is gedaan. Ons onderzoek laat echter een wisselend beeld zien over de manier waarop uitvoering is gegeven aan de onderzochte ambities. Hoewel de uitvoering serieus lijkt te zijn opgepakt, zijn er regelmatig kanttekeningen te zetten bij de concrete stappen die zijn gezet en lijken behaalde resultaten soms anders uit te pakken dan bedoeld. Of dat erg is, is vooral een politiek oordeel. Maar om zich een oordeel te kunnen vormen is overzicht voor de gemeenteraad wel essentieel en dat ontbreekt nu.

Over het onderzoek
(Hoe) maakt de gemeente Amsterdam informatie openbaar? De gemeente Amsterdam wil open en transparant zijn, en kan dit bereiken door documenten openbaar te maken. Dat kan op eigen initiatief of na een Wob-verzoek. Met name het college van B en W neemt besluiten over het (deels) openbaar maken van documenten van de gemeente. Handelt het college hierbij volgens de eigen en landelijke regels en bereikt het zijn eigen doelen? Dit onderzochten we in Openbaar maken van overheidsinformatie in Amsterdam.

De resultaten in 2022
We zien dat het college in de afgelopen jaren allerlei ontwikkelingen in gang heeft gezet om meer open te zijn. Toch concluderen we dat het college nog onvoldoende doeltreffend en rechtmatig handelt bij het openbaar maken van overheidsinformatie.

Over het onderzoek
In 2021 voerden wij een onderzoek uit naar het Coalitieakkoord 2018-2022. Een nieuwe lente en een nieuw geluid. Aan het huidige college ligt een inhoudelijk akkoord van de vier coalitiepartijen ten grondslag: het coalitieakkoord. In dit coalitieakkoord hebben de coalitiepartijen opgeschreven welke ambities zij nastreven bij hun samenwerking in het college. Met dit onderzoek wilden we nagaan hoe het nu staat met de ambities uit het coalitieakkoord. Dit onderzoek bestaat uit twee delen: Ambities Coalitieakkoord 2018-2022: navolgbaarheid (één deelonderzoek) en Ambities Coalitieakkoord 2018-2022: uitvoering (negen deelonderzoeken). In dit tweede deel richtten we ons op het beoordelen van wat er daadwerkelijk is bereikt van de ambities van het coalitieakkoord. Hiervoor hebben we negen thema’s geselecteerd. Van ieder thema hebben we de uitvoering van de ambities onderzocht. Het achtste thema is zorg, Wmo en jeugdhulp. De uitkomsten van dit deel zijn, samen met de uitkomsten van het eerste deel (over de navolgbaarheid) in 2022 samengenomen in één bestuurlijk rapport waarin we onze overkoepelende conclusies hebben getrokken en aanbevelingen hebben gedaan.

De resultaten in 2021
Het merendeel van de ambities is een voortzetting van de koers van het vorige stadsbestuur. De context van het beleidsveld zorg en jeugd is in de huidige bestuursperiode weerbarstig gebleken. Hierdoor moest een ambitie anders worden ingevuld dan oorspronkelijk beoogd en was doelbereik niet altijd eenvoudig. Desondanks zien we bij acht van de veertien ambities duidelijke concrete stappen. Bij zes van de ambities ontbreken deze of is onduidelijk wat er echt is bereikt. Tot slot merken we op dat we geen vaste systematiek zien voor het uitwerken, uitvoeren en monitoren van de ambities.

Over het onderzoek
In 2021 voerden wij een onderzoek uit naar het Coalitieakkoord 2018-2022. Een nieuwe lente en een nieuw geluid. Aan het huidige college ligt een inhoudelijk akkoord van de vier coalitiepartijen ten grondslag: het coalitieakkoord. In dit coalitieakkoord hebben de coalitiepartijen opgeschreven welke ambities zij nastreven bij hun samenwerking in het college. Met dit onderzoek wilden we nagaan hoe het nu staat met de ambities uit het coalitieakkoord. Dit onderzoek bestaat uit twee delen: Ambities Coalitieakkoord 2018-2022: navolgbaarheid (één deelonderzoek) en Ambities Coalitieakkoord 2018-2022: uitvoering (negen deelonderzoeken). In dit tweede deel richtten we ons op het beoordelen van wat er daadwerkelijk is bereikt van de ambities van het coalitieakkoord. Hiervoor hebben we negen thema’s geselecteerd. Van ieder thema hebben we de uitvoering van de ambities onderzocht. Het negende thema is schuldhulpverlening en armoede. De uitkomsten van dit deel zijn, samen met de uitkomsten van het eerste deel (over de navolgbaarheid) in 2022 samengenomen in één bestuurlijk rapport waarin we onze overkoepelende conclusies hebben getrokken en aanbevelingen hebben gedaan.

De resultaten in 2021
We concluderen dat de ambities vooral bestaand beleid voortzetten. De twee ambities die per raadsamendement zijn toegevoegd, zijn gericht op educatie over en het ondersteunen van initiatieven rondom schulden. Het overgrote deel van de ambities is verwerkt in de beleidsagenda. De nadruk daarin ligt op het continueren van bestaand beleid en vernieuwing gericht op preventie en perspectief. Op zes van de elf ambities zijn concrete stappen gezet. Op vijf ambities, waaronder de twee geamendeerde, zijn beperkte stappen gezet. Door de coronacrisis is de ambitie om de doelgroep van armoedevoorzieningen te verruimen uitgesteld. Deze verruiming is grondig voorbereid, maar zal deze collegeperiode niet meer worden uitgevoerd. Tegelijkertijd heeft de coronacrisis gezorgd voor extra investeringen en het (tijdelijk) verder terugdringen van huisuitzettingen.

Over het onderzoek
In 2021 voerden wij een onderzoek uit naar het Coalitieakkoord 2018-2022. Een nieuwe lente en een nieuw geluid. Aan het huidige college ligt een inhoudelijk akkoord van de vier coalitiepartijen ten grondslag: het coalitieakkoord. In dit coalitieakkoord hebben de coalitiepartijen opgeschreven welke ambities zij nastreven bij hun samenwerking in het college. Met dit onderzoek wilden we nagaan hoe het nu staat met de ambities uit het coalitieakkoord. Dit onderzoek bestaat uit twee delen: Ambities Coalitieakkoord 2018-2022: navolgbaarheid (één deelonderzoek) en Ambities Coalitieakkoord 2018-2022: uitvoering (negen deelonderzoeken). In dit tweede deel richtten we ons op het beoordelen van wat er daadwerkelijk is bereikt van de ambities van het coalitieakkoord. Hiervoor hebben we negen thema’s geselecteerd. Van ieder thema hebben we de uitvoering van de ambities onderzocht. Het zevende thema is betaalbaar wonen voor lage en middeninkomens. De uitkomsten van dit deel zijn, samen met de uitkomsten van het eerste deel (over de navolgbaarheid) in 2022 samengenomen in één bestuurlijk rapport waarin we onze overkoepelende conclusies hebben getrokken en aanbevelingen hebben gedaan.

De resultaten in 2021
Bij veel ambities zijn concrete stappen gezet. Er is gebouwd, gelobbyd bij het Rijk en er zijn afspraken gemaakt met woningbouwcorporaties en belangenorganisaties. Daarnaast blijven de resultaten in het gehele middensegment, ondanks dat er met passende en dekkende maatregelen concrete of beperkte concrete stappen zijn gezet, erg achter bij wat was beoogd. Voor de uitvoering van veel ambities is de gemeente afhankelijk van derden, en dit bemoeilijkt deze uitvoering soms.

Over het onderzoek
In 2021 voerden wij een onderzoek uit naar het Coalitieakkoord 2018-2022. Een nieuwe lente en een nieuw geluid. Aan het huidige college ligt een inhoudelijk akkoord van de vier coalitiepartijen ten grondslag: het coalitieakkoord. In dit coalitieakkoord hebben de coalitiepartijen opgeschreven welke ambities zij nastreven bij hun samenwerking in het college. Met dit onderzoek wilden we nagaan hoe het nu staat met de ambities uit het coalitieakkoord. Dit onderzoek bestaat uit twee delen: Ambities Coalitieakkoord 2018-2022: navolgbaarheid (één deelonderzoek) en Ambities Coalitieakkoord 2018-2022: uitvoering (negen deelonderzoeken). In dit tweede deel richtten we ons op het beoordelen van wat er daadwerkelijk is bereikt van de ambities van het coalitieakkoord. Hiervoor hebben we negen thema’s geselecteerd. Van ieder thema hebben we de uitvoering van de ambities onderzocht. Het vijfde thema is voorschool, primair en secundair onderwijs. De uitkomsten van dit deel zijn, samen met de uitkomsten van het eerste deel (over de navolgbaarheid) in 2022 samengenomen in één bestuurlijk rapport waarin we onze overkoepelende conclusies hebben getrokken en aanbevelingen hebben gedaan.

De resultaten in 2021
De ambities raken het onderwijsveld in de breedte en betreffen onderwerpen van het lerarentekort, segregatie, internationalisering tot aan onderwijshuisvesting. De nadruk ligt op een eigen accent: kansengelijkheid voorop. Er is overzicht gecreëerd over het onderwijsbeleid en de meeste ambities zijn goed tot uitvoering gebracht. We vinden het positief opvallen dat de monitoring en evaluatie in de aanpakken veelal is uitgewerkt en uitgevoerd en de raad met regelmaat is geïnformeerd over de plannen en de voortgang

Over het onderzoek
In 2021 voerden wij een onderzoek uit naar het Coalitieakkoord 2018-2022. Een nieuwe lente en een nieuw geluid. Aan het huidige college ligt een inhoudelijk akkoord van de vier coalitiepartijen ten grondslag: het coalitieakkoord. In dit coalitieakkoord hebben de coalitiepartijen opgeschreven welke ambities zij nastreven bij hun samenwerking in het college. Met dit onderzoek wilden we nagaan hoe het nu staat met de ambities uit het coalitieakkoord. Dit onderzoek bestaat uit twee delen: Ambities Coalitieakkoord 2018-2022: navolgbaarheid (één deelonderzoek) en Ambities Coalitieakkoord 2018-2022: uitvoering (negen deelonderzoeken). In dit tweede deel richtten we ons op het beoordelen van wat er daadwerkelijk is bereikt van de ambities van het coalitieakkoord. Hiervoor hebben we negen thema’s geselecteerd. Van ieder thema hebben we de uitvoering van de ambities onderzocht. Het zesde thema is werk en inkomen. De uitkomsten van dit deel zijn, samen met de uitkomsten van het eerste deel (over de navolgbaarheid) in 2022 samengenomen in één bestuurlijk rapport waarin we onze overkoepelende conclusies hebben getrokken en aanbevelingen hebben gedaan.

De resultaten in 2021
Zeker zeven van de elf ambities zetten de koers van het vorige stadsbestuur voort. Wel legt het bestuur eigen accenten. Dit zijn de nadruk op werk als basis voor bestaanszekerheid (in plaats van meedoen en participatie) en het centraal stellen van vertrouwen (in plaats van wantrouwen en controledwang). Er zijn op iets meer dan de helft van de ambities duidelijk concrete stappen gezet. Bij de ambities waar de concrete stappen beperkt zijn, komt dat doordat elementen niet zijn uitgewerkt, ingezet beleid niet is bestendigd of resultaten achterblijven. Tot slot lijkt een systematisch overzicht over en inzicht in de uitvoering van ambities te ontbreken.

Over het onderzoek
In 2021 voerden wij een onderzoek uit naar het Coalitieakkoord 2018-2022. Een nieuwe lente en een nieuw geluid. Aan het huidige college ligt een inhoudelijk akkoord van de vier coalitiepartijen ten grondslag: het coalitieakkoord. In dit coalitieakkoord hebben de coalitiepartijen opgeschreven welke ambities zij nastreven bij hun samenwerking in het college. Met dit onderzoek wilden we nagaan hoe het nu staat met de ambities uit het coalitieakkoord. Dit onderzoek bestaat uit twee delen: Ambities Coalitieakkoord 2018-2022: navolgbaarheid (één deelonderzoek) en Ambities Coalitieakkoord 2018-2022: uitvoering (negen deelonderzoeken). In dit tweede deel richtten we ons op het beoordelen van wat er daadwerkelijk is bereikt van de ambities van het coalitieakkoord. Hiervoor hebben we negen thema’s geselecteerd. Van ieder thema hebben we de uitvoering van de ambities onderzocht. Het derde thema is haven, circulaire economie en afval. De uitkomsten van dit deel zijn, samen met de uitkomsten van het eerste deel (over de navolgbaarheid) in 2022 samengenomen in één bestuurlijk rapport waarin we onze overkoepelende conclusies hebben getrokken en aanbevelingen hebben gedaan.

De resultaten in 2021
Vrijwel alle ambities van dit thema zijn gericht op of bevatten aspecten van duurzaamheid. De haven wordt als een belangrijke partner gezien in het realiseren van de ambitieuze duurzaamheidsdoelen. Veel van de ambities van dit thema kunnen niet binnen één coalitieperiode gerealiseerd worden en vergen een lange adem. Hoewel het merendeel van de maatregelen overwegend passend en dekkend zijn om uitvoering te geven aan de ambities, zijn concrete acties vaak maar beperkt. Opvallend is de ambitie om fossiele activiteiten te vervangen,  waaronder steenkool. Deze ambitie wordt in onvoldoende mate geadresseerd en blijft in uitvoering ook achter.

Over het onderzoek
In 2021 voerden wij een onderzoek uit naar het Coalitieakkoord 2018-2022. Een nieuwe lente en een nieuw geluid. Aan het huidige college ligt een inhoudelijk akkoord van de vier coalitiepartijen ten grondslag: het coalitieakkoord. In dit coalitieakkoord hebben de coalitiepartijen opgeschreven welke ambities zij nastreven bij hun samenwerking in het college. Met dit onderzoek wilden we nagaan hoe het nu staat met de ambities uit het coalitieakkoord. Dit onderzoek bestaat uit twee delen: Ambities Coalitieakkoord 2018-2022: navolgbaarheid (één deelonderzoek) en Ambities Coalitieakkoord 2018-2022: uitvoering (negen deelonderzoeken). In dit tweede deel richtten we ons op het beoordelen van wat er daadwerkelijk is bereikt van de ambities van het coalitieakkoord. Hiervoor hebben we negen thema’s geselecteerd. Van ieder thema hebben we de uitvoering van de ambities onderzocht. Het vierde thema is klimaat, energietransitie en Amsterdam aardgasvrij. De uitkomsten van dit deel zijn, samen met de uitkomsten van het eerste deel (over de navolgbaarheid) in 2022 samengenomen in één bestuurlijk rapport waarin we onze overkoepelende conclusies hebben getrokken en aanbevelingen hebben gedaan.

De resultaten in 2021
Amsterdam wil de groene koploper van Nederland en Europa worden. Met het coalitieakkoord is duurzaamheid nadrukkelijker dan in voorgaande coalitieperioden een speerpunt. De overkoepelende ambitie is bijna (95%) klimaatneutraal in 2050 en aardgasvrij in 2040. De ambities horende bij dit thema zijn ambitieus met een lange horizon en afhankelijkheid van partners voor de realisatie. In de huidige bestuursperiode zijn veel concrete stappen ondernomen. Hoewel er veel concrete stappen zijn ondernomen (momenteel voornamelijk op strategisch niveau), is de bijdrage aan de realisatie van de ambities nog beperkt. Zonder extra maatregelen, middelen en bevoegdheden is het niet mogelijk om een (bijna) klimaatneutrale en aardgasvrije stad te zijn binnen het gestelde tijdspad.

Over het onderzoek
Social return betekent dat gemeenten bij een inkoopopdracht als voorwaarde stellen dat opdrachtnemers ook bijdragen aan sociale doelstellingen. Het gaat dan meestal om het vergroten van de participatie van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Bijvoorbeeld door het creëren van werk- of stageplekken. In Social return on investment onderzoeken we hoe de gemeente Zaanstad social return toepast: hoe heeft de gemeente Zaanstad SROI in de organisatie een plek gegeven en leidt dat tot het benutten van de kansen die social return kunnen bieden? Welke concrete resultaten worden ermee behaald en leidt dat tot het realiseren van de doelen van de gemeente?

De resultaten
De afgelopen jaren heeft de gemeente Zaanstad stappen gezet om social return on investment (SROI) beter toe te passen. Zo is de SROI-desk opgericht en is er een nieuwe werkwijze ontwikkeld. Maar we signaleren nog de nodige knel- en ontwikkelpunten. Waaronder het ontbreken van concrete doelstellingen, gebreken in de registratie en de beperkte rapportage over de aanpak. De ambtelijke organisatie herkent deze punten grotendeels. Wij hebben echter de indruk dat deze, mede vanwege beperkte ambtelijke capaciteit, niet voortvarend worden opgepakt.

Over het onderzoek
In 2021 voerden wij een onderzoek uit naar het Coalitieakkoord 2018-2022. Een nieuwe lente en een nieuw geluid. Aan het huidige college ligt een inhoudelijk akkoord van de vier coalitiepartijen ten grondslag: het coalitieakkoord. In dit coalitieakkoord hebben de coalitiepartijen opgeschreven welke ambities zij nastreven bij hun samenwerking in het college. Met dit onderzoek wilden we nagaan hoe het nu staat met de ambities uit het coalitieakkoord. Dit onderzoek bestaat uit twee delen: Ambities Coalitieakkoord 2018-2022: navolgbaarheid (één deelonderzoek) en Ambities Coalitieakkoord 2018-2022: uitvoering (negen deelonderzoeken). In dit tweede deel richtten we ons op het beoordelen van wat er daadwerkelijk is bereikt van de ambities van het coalitieakkoord. Hiervoor hebben we negen thema’s geselecteerd. Van ieder thema hebben we de uitvoering van de ambities onderzocht. Het tweede thema is openbare ruimte, mobiliteit en water. De uitkomsten van dit deel zijn, samen met de uitkomsten van het eerste deel (over de navolgbaarheid) in 2022 samengenomen in één bestuurlijk rapport waarin we onze overkoepelende conclusies hebben getrokken en aanbevelingen hebben gedaan.

De resultaten in 2021
Alle ambities van dit thema gaan over de leefbaarheid van de stad. Hierbij moet de gemeente een balans zien te vinden waarin bewoners en ondernemers centraal staan en bezoekers welkom blijven in Amsterdam. Deze mengeling van belangen zorgt voor complexiteit. De focus van de ambities ligt op het terugdringen van overlast van drukte en afval, reclame en bedrijfsmatig pretvervoer. De realisatie van de ambities is grotendeels op weg, maar soms is er meer focus nodig. Tot slot blijkt de effectiviteit van de genomen maatregelen is vaak onbekend door een gebrek aan monitoring.

Over het onderzoek
Het groen in Amsterdam is voor veel Amsterdammers van grote waarde. Ook het college van burgemeester en wethouders onderkent het belang van groen in de stad en heeft de ambitie uitgesproken in het Coalitieakkoord (2018) om de openbare ruimte in de stad groen en gezond te houden. Met dit onderzoek wilden we in beeld brengen of er in Amsterdam voldoende, goed en bruikbaar groen is. Daarnaast bekeken we hoezeer kan worden gevolgd in welke mate het college haar ambities (in de toekomst) realiseert. Groen in de stad was het publieksonderzoek van 2020.

De resultaten in 2021
Het is niet goed mogelijk om te beoordelen of er in Amsterdam voldoende, goed en bruikbaar groen is. Hoewel het college veel ambities heeft ten aanzien van groen, is het beleid nog in ontwikkeling en ontbreken daardoor heldere normen. Dat is problematisch, omdat de stad ook moet groeien zonder dat het groen in het geding komt. Zonder goede normen kan bijvoorbeeld niet bewaakt worden of ruimtelijke ontwikkelingen niet te veel ten koste gaan van het groen.

Over het onderzoek
In 2021 voerden wij twee aan elkaar gerelateerde onderzoeken uit naar het Coalitieakkoord 2018-2022. Een nieuwe lente en een nieuw geluid. Aan het huidige college ligt een inhoudelijk akkoord van de vier coalitiepartijen ten grondslag: het coalitieakkoord. In dit coalitieakkoord hebben de coalitiepartijen opgeschreven welke ambities zij nastreven bij hun samenwerking in het college. Met twee gerelateerde onderzoeken wilden we nagaan hoe het nu staat met de ambities uit het coalitieakkoord. In dit eerste onderzoek richtten we ons op het beoordelen van de beschikbare informatie over de realisatie van de ambities uit het coalitieakkoord. Is het navolgbaar wat er nu van de ambities terecht is gekomen?

De resultaten in 2021
De uitvoering van het coalitieakkoord blijkt onvoldoende navolgbaar. Een integraal en helder inzicht (op hoofdlijnen) in de stand van zaken bij de uitvoering van het coalitieakkoord ontbreekt. Ook de reguliere planning en control-documenten zoals de begroting en de jaarrekening bieden geen bruikbaar inzicht. Het onderzoek naar de uitvoering van het coalitieakkoord is gepubliceerd in februari 2022.

Over het onderzoek
In 2021 voerden wij een onderzoek uit naar het Coalitieakkoord 2018-2022. Een nieuwe lente en een nieuw geluid. Aan het huidige college ligt een inhoudelijk akkoord van de vier coalitiepartijen ten grondslag: het coalitieakkoord. In dit coalitieakkoord hebben de coalitiepartijen opgeschreven welke ambities zij nastreven bij hun samenwerking in het college. Met dit onderzoek wilden we nagaan hoe het nu staat met de ambities uit het coalitieakkoord. Dit onderzoek bestaat uit twee delen: Ambities Coalitieakkoord 2018-2022: navolgbaarheid (één deelonderzoek) en Ambities Coalitieakkoord 2018-2022: uitvoering (negen deelonderzoeken). In dit tweede deel richtten we ons op het beoordelen van wat er daadwerkelijk is bereikt van de ambities van het coalitieakkoord. Hiervoor hebben we negen thema’s geselecteerd. Van ieder thema hebben we de uitvoering van de ambities onderzocht. Het eerste thema is democratisering. De uitkomsten van dit deel zijn, samen met de uitkomsten van het eerste deel (over de navolgbaarheid) in 2022 samengenomen in één bestuurlijk rapport waarin we onze overkoepelende conclusies hebben getrokken en aanbevelingen hebben gedaan.

De resultaten in 2021
Het uitvoering geven aan democratisering wordt door de ambtelijke organisatie gekenschetst als een complexe zoektocht waarin een balans moest worden gezocht tussen de participatieve en de representatieve democratie. Dit leidde ertoe dat gaandeweg ambities en maatregelen veranderden of dat nieuwe ontwikkelingen, zoals rondom het referendum, zijn ingezet die niet voorkwamen in de ambities van het coalitieakkoord. De realisatie van de ambities is grotendeels op weg. Van alle ambities vindt de ambtelijke organisatie het beschikbaar stellen van buurtbudgetten, de stadsdeelfondsen en het participatiebeleid het meest bijdragen aan democratisering. Het samen met bewoners of andere belanghebbenden vormgeven van beleid en processen komt echter moeilijk van de grond.

Over het onderzoek
In Afhandeling van meldingen openbare ruimte in Weesp onderzochten we hoe doeltreffend de gemeente Weesp de binnengekomen meldingen openbare ruimte afhandelt.

De resultaten
Wij concluderen dat de afhandeling van deze meldingen na de ambtelijke fusie met Amsterdam is verbeterd. Maar de doeltreffende en doelmatige afhandeling blijft aandacht vragen. Met de overstap op het Amsterdamse meldingssysteem kunnen meldingen eenvoudig worden gedaan. De melder wordt geïnformeerd over de afhandeling en gevraagd naar de klanttevredenheid. Ook de interne monitoringsinformatie over de afhandeling is verbeterd. Het college heeft naar eigen zeggen twee ambitieuze doelstellingen gesteld. Beide zijn niet gehaald.

Over het onderzoek
Amsterdammers melden steeds vaker als zij iets zien wat gemaakt of opgeruimd moet worden. Zoals een losse stoeptegel of een volle prullenbak. Het college wil dat burgers snel en altijd een melding kunnen doen. Dus ook ’s avonds en in het weekend. De gemeente wil vervolgens ook alle meldingen snel afhandelen. Daarbij wil ze de melder goed op de hoogte houden van de afhandeling. In Afhandeling meldingen openbare ruimte gingen we na of de afhandeling doeltreffend is.

De resultaten in 2021
Wij concluderen dat de afhandeling gedeeltelijk doeltreffend wordt afgehandeld. Meldingen kunnen 24/7 worden gedaan en het meldingsformulier is versimpeld. De communicatie met de melder is verbeterd en de klanttevredenheid stijgt. Een ander deel van de doelen is niet bereikt. Een aanzienlijk deel van de (urgente) meldingen wordt niet binnen de toegezegde termijn afgehandeld. Meldingen met de status ‘afgehandeld’ zijn niet altijd resultaatgericht opgelost, en het college slaagt er maar beperkt in om terugkerende problemen, bijvoorbeeld afval naast de container, structureel op te lossen.

Over het onderzoek
In Dienstverlening aan kwetsbare groepen onderzochten we de wijze waarop de gemeente Amsterdam met de coronacrisis is omgegaan. Hierbij legden we de focus op de ondersteuning aan twee kwetsbare groepen tijdens de lockdownsituatie: de algemene voorzieningen voor dak- en thuislozen en preventieve diensten voor mensen met geldproblemen. Wat heeft de gemeente aangepast in de ondersteuning en hoe kwam ze tot die aanpassingen?

De resultaten in 2021
We concluderen dat de gemeente grotendeels adequaat heeft gereageerd op de lockdownsituatie. De gemeente heeft de dienstverlening aangepast en ze heeft nieuwe diensten ingericht. Hierdoor kon de gemeente de dienstverlening grotendeels continueren tijdens de eerste lockdown. De kanttekening die we maken is dat de gemeente niet altijd zorgvuldig was. Bijvoorbeeld doordat kaders voor besluitvorming niet altijd helder waren en soms een ingeslagen weg te lang gecontinueerd werd.

Over het onderzoek
Inwoners kunnen het melden als zij op straat of in een park iets zien wat gemaakt of opgeruimd moet worden. Een losse stoeptegel, bijvoorbeeld. Of een volle prullenbak. Alle meldingen over de openbare ruimte komen binnen bij de gemeente. De gemeente moet de binnengekomen meldingen afhandelen en over deze afhandeling communiceren met de melder. Hoe doet de gemeente Zaanstad dit? In Meldingen openbare ruimte onderzoeken we hoe het college van B en W de meldingen van de openbare ruimte afhandelt.

De resultaten
Meldingen openbare ruimte die de gemeente Zaanstad ontvangt, gaan meestal over kapotte lantaarnpalen en rondslingerend afval. Het college in Zaanstad wil dat 95% van reguliere meldingen openbare ruimte binnen 30 dagen wordt afgehandeld (spoedmeldingen binnen 2 dagen) en dat 65% van de melders tevreden is over de afhandeling. Daarnaast streeft het college naar een gebruiksvriendelijk meldproces en het actief informeren van melders over de afhandeling van hun melding. Het college heeft deze ambities nog niet bereikt. De kwaliteit van de informatievoorziening, zowel intern als richting de raad, schiet tekort.

Over het onderzoek
Het riool heeft een belangrijke rol in onze samenleving. De gemeente Amsterdam is verantwoordelijk voor een goede werking van het riool en laat de uitvoering en het beheer ervan over aan Waternet. In dit eerste deelonderzoek naar de gemeentelijke rioolwatertaken onderzochten we de inrichting en aansturing van de gemeentelijke rioolwatertaken. De centrale vraag is: in hoeverre voeren de verschillende partijen de gemeentelijke rioolwatertaken in Amsterdam adequaat uit?

De resultaten in 2021
Op hoofdlijnen werkt de huidige inrichting naar behoren. Over het ontwerp is goed nagedacht. En de gemeente, AGV en Waternet zijn tevreden. We vinden wel dat de inrichting heroverwogen moet worden. Deze is sinds de oprichting in 1997 vrijwel niet veranderd. Door het succes van de samenwerking zijn belangrijke punten uit het oog verloren. Er zijn geen evaluaties, heroverwegingen en herijkingen geweest. Hierdoor is de toekomstbestendigheid van de inrichting in gevaar gekomen. Dit resulteert in incidenten en problemen. Ook is er sprake van een gebrek aan professioneel-kritische houding van het stichtingsbestuur naar de directie toe.

Over het onderzoek
In twee deelonderzoeken nemen we het Amsterdamse jeugdbeleid onder de loep. De kosten voor regionaal ingekochte specialistische jeugdhulp namen de afgelopen jaren sterk toe. De gemeente besloot daarom om het inkoopstelsel voor de jeugdhulp per 1 januari 2021 te wijzigen. Het eerste deelonderzoek gaat over dit nieuwe inkoopstelsel voor hoogspecialistische jeugdhulp: wat zijn de probleemanalyse en beleidsredenering achter dit besluit, zijn deze van voldoende kwaliteit, en vormt het stelsel een passende oplossing voor de gesignaleerde problemen?

De resultaten in 2020
De gemeente acteert met “volle kracht vooruit” en koos voor een geheel nieuw inkoopstelsel. Dat straalt daadkracht uit. Hierbij is echter geen tijd genomen om te reflecteren op wat er fout ging. Door deze onbalans tussen acteren en reflecteren is het de vraag of het nieuwe inkoopstelsel een oplossing is voor de problemen in het huidige stelsel.

Over het onderzoek
De financiële positie bepaalt mede of en hoe de gemeente Amsterdam met de gevolgen van de coronacrisis om kan gaan. Tegelijkertijd is de financiële positie van een gemeente een complex en moeilijk te doorgronden onderwerp. We hebben met ons instrumentenpaneel de huidige financiële positie van de gemeente Amsterdam in kaart gebracht. Ook hebben wij inzichten uit eerdere onderzoeken bij Zaanstad en Amsterdam op een rij gezet die nuttig kunnen zijn bij het besluiten over het omgaan met de (financiële) gevolgen van de coronacrisis.

De resultaten in 2020
De Amsterdamse financiële positie is verslechterd ten opzichte van 2015. Deze verslechtering is vooral zichtbaar bij de financiële prestaties op korte en lange termijn en de mogelijkheid om incidentele tegenvallers op te vangen met de algemene reserve. Tegelijkertijd is de financiële positie, in vergelijking met andere gemeenten, nog steeds (erg) ruim. Dit betekent dat Amsterdam in 2019 een slechtere uitgangspositie heeft om de gevolgen van de coronacrisis op te vangen dan in 2015 maar dat, gemiddeld genomen, deze uitgangspositie nog steeds veel beter is dan andere gemeenten in Nederland.

Over het onderzoek
De financiële positie van een gemeente bepaalt mede of en hoe die gemeente met financiële tegenslagen kan omgaan. Ook in (en na) de coronatijd is dit erg relevant. De financiële positie laat namelijk zien hoe de gemeente met de gevolgen van de coronacrisis kan omgaan. Tegelijkertijd is de financiële positie van een gemeente een complex en moeilijk te doorgronden onderwerp. In Zicht op de financiële positie onderzoeken we hoe de gemeente Weesp met de gevolgen van de coronacrisis kan omgaan.

De resultaten
Het blijkt dat de financiële positie van Weesp ten opzichte van 2015 zowel is verbeterd als verminderd. Het saldo van baten en laten is verbeterd. En de schuld is gedaald ten opzichte van de investeringen. Tegelijkertijd heeft Weesp iets minder mogelijkheden om te compenseren voor financiële tegenvallers. Over het algemeen betekent dit dat Weesp nu beter de gevolgen van de coronacrisis kan opvangen dan in 2015. Maar dat tegenvallers sneller dan voorheen direct van invloed kunnen zijn op de financiële prestaties op de korte en lange termijn.

Over het onderzoek
Houdt de gemeente Amsterdam meer geheim dan nodig is? Het college van B en W wil open en transparant zijn, en uit zichzelf meer informatie openbaar maken. In Geheimhouding zijn we nagegaan we of dit gebeurde. En in hoeverre het college en de raad bij het opleggen, opheffen en bekrachtigen van geheimhouding handelden volgens de regels en hun eigen kaders.

De resultaten in 2020
De belangrijkste conclusie is dat er, ondanks verbeteringen, meer geheim wordt gehouden dan noodzakelijk is. Het aantal geheime stukken en het aantal vergaderpunten met geheime stukken is toegenomen. Niet alleen binnen deze collegeperiode, maar ook in vergelijking met de vorige collegeperiode die wij onderzochten (april 2009-maart 2011). Voor burgers en zelfs soms voor raadsleden is niet inzichtelijk over welke geheime stukken de raad vergadert. Andere gemeenten zijn op dat punt opener en transparanter.

Over het onderzoek
De financiële positie van een gemeente bepaalt mede of en hoe die gemeente met financiële tegenslagen kan omgaan. Ook in (en na) de coronatijd is dit erg relevant. De financiële positie laat namelijk zien hoe de gemeente met de gevolgen van de coronacrisis kan omgaan. Tegelijkertijd is de financiële positie van een gemeente een complex en moeilijk te doorgronden onderwerp. In de actualisatie van Zicht op de financiële positie onderzoeken we hoe de gemeente Zaanstad met de gevolgen van de coronacrisis kan omgaan.

De resultaten
De Zaanse financiële positie is ten opzichte van 2015 verbeterd, maar deze verbetering blijft wel achter bij die van het gemiddelde van andere Nederlandse gemeenten. De verbetering is vooral zichtbaar bij de kortetermijnprestaties, risico’s en mogelijkheden om eenmalige tegenvallers op te vangen. Voor de lange termijn is het beeld meer wisselend met een verbetering bij het structureel saldo, maar ook een stijging van de schuld in verhouding tot bezittingen. Dit betekent dat Zaanstad in 2019 een betere uitgangspositie heeft om de gevolgen van de coronacrisis op te vangen dan in 2015 maar dat, gemiddeld genomen, andere Nederlandse gemeenten een ruimere uitgangspositie hebben.

Over het onderzoek
Het college wil meer Amsterdammers op de fiets en wil het fietsen aantrekkelijker maken, zo staat in het Meerjarenplan Fiets 2017-2022. Daarbij is een van de doelen het verbeteren van de doorstroming, het comfort en de verkeersveiligheid op kruispunten. Wij onderzochten de maatregelen die de gemeente Amsterdam heeft genomen om tien van de drukste kruispunten in Amsterdam vóór 2022 fietsvriendelijk te maken, met een budget van € 1,6 miljoen.

De resultaten in 2020
Het college hanteert een innovatieve aanpak om haar doelen te realiseren. Twee van de tien fietsvriendelijke kruispunten zijn gerealiseerd. Het is onwaarschijnlijk dat alle kruispunten tijdig kunnen worden aangepakt. Het oorspronkelijke budget (€ 1,6 miljoen) is niet toereikend en zal worden overschreden. Hoewel de aangepakte kruispunten iets zijn verbeterd in het voordeel van de fietser, verwachten we niet dat de kruispunten op korte termijn volledig fietsvriendelijk worden. Het college houdt ook rekening met de belangen van andere verkeersdeelnemers en bovendien is de ruimte op kruispunten in Amsterdam schaars.

Over het onderzoek
In Amsterdam zou er binnen een straal van 500 meter een openbaar of opengesteld toilet moeten zijn. Dat geldt voor het centrum en drukke voetgangersgebieden. In Toegankelijkheid van openbare toiletten onderzochten we in hoeverre de gemeente ervoor zorgt dat er genoeg openbare en opengestelde toiletten in Amsterdam zijn. We keken vooral naar toiletten voor vrouwen en mensen met een fysieke beperking. En we letten op de vindbaarheid van de toiletten.

De resultaten in 2020
De belangrijkste conclusie is dat ondanks de aandacht die er recent aan het onderwerp is gegeven, er in Amsterdam onvoldoende openbare toiletten zijn. In 41% van de drukke voetgangersgebieden – inclusief de parken – is overdag binnen 500 meter een rolstoeltoegankelijk openbaar toilet bereikbaar. Dus in meer dan de helft van de drukke voetgangersgebieden niet.

Op straat is de vindbaarheid van openbare toiletten slecht. De gemeente heeft wel een begin gemaakt met het aanbrengen van bewegwijzering op straat, maar dit geldt alleen voor een enkel gemeentelijk openbaar toilet.

Over het onderzoek
In 2019 stelden de Amsterdamse raadsleden 444 schriftelijke vragen en dienden zij 1.051 moties in. Dit soort raadsinstrumenten worden steeds vaker gebruikt door raadsleden. Bijvoorbeeld om besluiten van het college bij te sturen of om informatie te krijgen over de uitvoering van het beleid. Wat gebeurde er met al deze vragen en moties? En werden ze op tijd en voldoende afgehandeld? Dat onderzochten we in Raadsinstrumenten.

De resultaten in 2020
Wij constateren dat schriftelijke vragen en aangenomen moties vaak voldoende worden afgehandeld. Als er geen sprake is van een voldoende afhandeling dan gaat het vaak om een samengevoegde afhandeling waardoor afzonderlijke elementen van een vraag of motie niet meer te volgen zijn. Anders is het beeld bij de tijdigheid van de afhandeling van schriftelijke vragen en aangenomen moties. Deze is meestal te laat.

Over het onderzoek
De gemeente Amsterdam wil dat de stad gemengd is. Ze wil dat mensen hier ongeacht hun inkomen, gezinssamenstelling, leeftijd en achtergrond prettig kunnen samenleven. In De gemengde stad onderzochten we hoe gemengd Amsterdam en haar inwoners wilden zijn, hoe gemengd de hoofdstad in 2019 was, en hoe de ontwikkelingen in de stad hierbij pasten. De gemengde stad was het publieksonderzoek van 2019.

De resultaten in 2020
Onze hoofdconclusie is dat er in Amsterdam geen integraal en expliciet beleid is opgesteld om de fysiek ruimtelijke menging van bewoners te waarborgen. Er zijn geen extreme concentraties van bevolkingsgroepen. Maar onze meer nauwkeurige analyses op het niveau van buurten en wijken laten wel concentraties zien. Bij het verzamelen van informatie over de gemengdheid is de gemeente zich onvoldoende bewust van het effect van de keuze voor een bepaald schaalniveau. Problemen op buurtniveau, zoals concentraties van kwetsbare personen, worden echter onzichtbaar als je alleen maar kijkt op het niveau van een gebied.

Over het onderzoek
Naar schatting worden in Amsterdam jaarlijks 28.000 fietsen gestolen. De gemeente bestrijdt fietsdiefstal met verschillende maatregelen. In Fietsdiefstalbestrijding onderzochten we de doeltreffendheid en doelmatigheid van de drie belangrijkste maatregelen die de gemeente Amsterdam heeft genomen om fietsdiefstal te bestrijden: 1) het gratis graveren van fietsen, 2) het controleren van verwijderde fietsen op diefstal door het Fietsdepot en 3) registercontroles bij fietshandelaren.

De resultaten in 2020
Het doel om het aantal fietsdiefstallen te verminderen, is niet gerealiseerd. Het aantal aangiften is in Amsterdam sinds 2012 zelfs licht gestegen (9%), terwijl landelijk het aantal aangiften met 33% is gedaald. De gemeente heeft zelf maar weinig inzicht of de maatregelen bijdragen aan het verminderen van het aantal fietsdiefstallen en wat het kost. Fietsdiefstalbestrijding wordt al lange tijd op de automatische piloot uitgevoerd. Sinds 2010 is het beleid (inclusief de doelstellingen) niet meer geactualiseerd en zijn de maatregelen niet meer heroverwogen. College en raad worden verder nauwelijks nog geïnformeerd door de ambtelijke organisatie, ook niet bij belangrijke besluiten.

Over het onderzoek
In Amsterdam controleert ACAM jaarlijks de gemeenterekening. We zijn de wettelijke toezichthouder op ACAM en voeren Wta-beoordelingsonderzoeken uit. In 2020 hebben we bij ACAM een meer diepgaand onderzoek uitgevoerd waarbij we ook verschillende onderdelen van het controledossier bekeken. We onderzochten de controle(aanpak) van de jaarrekening 2018. Daarbij besteedden we specifiek aandacht aan de inkoop, grondexploitaties, weerstandscapaciteit en fraude.

De resultaten in 2020
De belangrijkste conclusie is dat wij – op de door ons onderzochte onderdelen – geen informatie hebben aangetroffen op basis waarvan we moeten concluderen dat ACAM niet in voldoende mate voldoet aan de in de Wta gestelde eisen, voor zover deze in de gemeentewet van toepassing zijn verklaard.

Over het onderzoek
Een serieus knelpunt op de Zaanse woningmarkt is het tekort aan woningen binnen alle prijsklassen. Het woningtekort in Zaanstad ligt in 2019 op 5% in plaats van maximaal 2%. De gemeente blijkt tot 2030 behoefte te hebben 10.000 nieuwe woningen. Woningen zijn te klein, te duur en/of van lage kwaliteit. De gemeente wil het woningaanbod in Zaanstad daarom verbeteren. Ze wil een meer divers en beter passend aanbod van woningen voor verschillende doelgroepen realiseren, en de spanning op de woningmarkt aanpakken. In Woonbeleid in Zaanstad onderzochten we of het beleid waarmee de gemeente dit nieuwe woningaanbod wil verwezenlijken, van voldoende kwaliteit is.

De resultaten
Uit het onderzoek blijkt dat de probleemanalyses die de gemeente heeft gemaakt, grondig en actueel zijn. Wel bestaat ontbreekt soms overzicht over het hele probleemveld door het grote aantal afzonderlijke analyses. Het ontbreken van een geïntegreerd overzicht maakt het voor een geïnteresseerde buitenstaander, maar ook voor de raad, lastig om het volledige terrein van het woonbeleid te volgen, en problemen in samenhang te kunnen beoordelen. We vinden dat de door de gemeente geformuleerde doelen, prestaties en indicatoren beter kunnen worden uitgewerkt. Wel neemt de gemeente behoorlijk wat maatregelen om haar doelen te bereiken.

Over het onderzoek
In Nederland moeten gemeenten met indicatoren laten zien hoe zij hun beleid uitvoeren. De indicatoren van de gemeente Amsterdam staan in een doelenboom. We onderzoeken in Bruikbaarheid van indicatoren of de indicatoren van de gemeente Amsterdam zorgen voor een helder, relevant en bruikbaar inzicht van door haar behaalde activiteiten en doelen. Kunnen raadsleden en geïnteresseerde burgers de inzichten uit de doelenboom goed gebruiken? We onderzoeken vijf indicatoren uitgebreider. Dit vijfde deelonderzoek gaat over de indicator die meet hoeveel personen een uitkeringsschuld bij de gemeente hebben.

Deze indicator is geformuleerd voor de activiteit van de gemeente om te controleren waar hoog risico is op onrechtmatige verstrekking van uitkeringen en dit actief te corrigeren. Deze activiteit moet bijdragen aan de financiële bestaanszekerheid van Amsterdammers die niet (volledig) in hun levensonderhoud kunnen voorzien.

De resultaten in 2019
Uit ons onderzoek blijkt dat de indicator onvoldoende duidelijk en specifiek is geformuleerd: het is niet duidelijk wat onder uitkeringsschuld wordt verstaan en wie hieronder vallen. De indicator is redelijk betrouwbaar tot stand gekomen. Ook is de indicator onvoldoende relevant. De indicator is lastig te interpreteren door de verschillende factoren die van invloed kunnen zijn op het verloop van het aantal mensen met een uitkeringsschuld. Hierdoor is er ook geen eenduidige relatie tussen de indicator en het bovenliggende doel van de gemeente: het bieden van financiële bestaanszekerheid en inkomenszekerheid aan mensen. Tot slot is de indicator onvoldoende toegelicht in de begroting.

Over het onderzoek
In Nederland moeten gemeenten met indicatoren laten zien hoe zij hun beleid uitvoeren. De indicatoren van de gemeente Amsterdam staan in een doelenboom. We onderzoeken in Bruikbaarheid van indicatoren of de indicatoren van de gemeente Amsterdam zorgen voor een helder, relevant en bruikbaar inzicht van door haar behaalde activiteiten en doelen. Kunnen raadsleden en geïnteresseerde burgers de inzichten uit de doelenboom goed gebruiken? We onderzoeken vijf indicatoren uitgebreider. Dit vierde deelonderzoek gaat over de indicator die de vestiging van nieuwe internationale bedrijven in Amsterdam meet.

Deze indicator is geformuleerd voor de activiteit van de gemeente om ernaar te streven om (internationale) bedrijven voor de regio aan te trekken, te behouden en bedrijfsuitbreidingen te ondersteunen. Dit moet positieve effecten hebben op werkgelegenheid, duurzaamheid en innovatie in de regio Amsterdam.

De resultaten in 2019
Uit ons onderzoek blijkt dat de indicator voldoende duidelijk en specifiek is geformuleerd. De indicator is grotendeels betrouwbaar tot stand gekomen. De indicator wordt al lange tijd (sinds 2011) gebruikt. De indicator sluit aan bij de activiteiten van amsterdam inbusiness en de relatie tot het bovenliggende doel is logisch. Daarmee is er sprake van een voldoende relevante indicator. Daarentegen wordt de indicator voor de vestiging van internationale bedrijven in de begroting onvoldoende toegelicht.

Over het onderzoek
In Handhaving vakantieverhuur wilden we laten zien hoe doeltreffend en doelmatig de gemeente de regels heeft gehandhaafd voor vakantieverhuur van particuliere woningen. Dus: hoe controleert de gemeente of verhuur van woningen aan toeristen volgens de regels gebeurt? En werkt deze controle?

De resultaten in 2019
De uitvoering van het handhavingsproces van vakantieverhuur verloopt redelijk goed. Wel plaatsen wij kanttekeningen bij de doeltreffendheid en de doelmatigheid. De uitvoering en prioriteiten van het handhavingsproces kunnen scherper. Ook is er nu te weinig aandacht voor het aanpakken van overlast die ontstaat door vakantieverhuur. Verder ontbreekt een heldere analyse van factoren die bijdragen aan het naleven van de regels voor vakantieverhuur. Het inzicht in de doelmatigheid van het handhavingsproces is beperkt, mede door moeilijk toegankelijke en slecht analyseerbare informatie.

Over het onderzoek
De gemeente Amsterdam bezit veel grond. Deze grond verkoopt zij niet, maar geeft zij uit in erfpacht. De erfpachter mag de grond in principe altijd gebruiken, zolang hij zich maar aan de afspraken houdt en een vergoeding voor het gebruik van de grond – de (erfpacht)canon – betaalt. Wij onderzochten de wijze waarop de gemeente de aanbiedingen doet voor een nieuwe canon aan Amsterdamse erfpachters.

Resultaten in 2012
Uit het onderzoek blijkt dat ongeveer de helft van de erfpachters de gemeentelijke aanbieding niet accepteert. De vervolgens door deskundigen vastgestelde grondwaarde, canonpercentage en de te betalen canon wijken in alle gevallen af van de gemeentelijke aanbieding. We leiden uit het hoge afwijzingspercentage van de gemeentelijke aanbiedingen af dat de gemeente er niet in is geslaagd om het vertrouwen van de erfpachter te winnen. Het hoge afwijzingspercentage zorgt er bovendien voor dat de voordelen van de gemeentelijke aanbiedingen als sneeuw voor de zon verdwijnen, waardoor de aanbiedingen maar beperkt doeltreffend en doelmatig zijn.

Over dit onderzoek
De gemeente is sinds 1 januari 2015 geheel verantwoordelijk voor de Wmo. De gemeente had ook vóór 1 januari 2015 al taken in het kader van deze wet, zoals woningaanpassing, vervoersmiddelen en hulp in het huishouden. Per 2015 zijn een aantal taken naar de gemeente gedecentraliseerd, waaronder ambulante ondersteuning, dagbesteding en beschermd wonen. In Toegang tot ambulante ondersteuning en dagbesteding onderzochten we of de toegang tot de ambulante ondersteuning en dagbesteding goed functioneerde. We keken of de gemeente Amsterdam zicht heeft op deze toegang. Daarnaast beantwoorden we de vraag of de gemeente voldoende heeft gedaan om problemen te verhelpen die in dit veld speelden.

De resultaten in 2019
Het college heeft geen expliciete doelen geformuleerd voor de toegang tot ambulante ondersteuning en dagbesteding. Het gevolg is dat het college ook weinig informatie verzamelt. In het inkoopdocument zijn nog wel uitgangspunten geformuleerd, maar die zeggen alleen iets over het proces van toegang.

Over het onderzoek
In Nederland moeten gemeenten met indicatoren laten zien hoe zij hun beleid uitvoeren. De indicatoren van de gemeente Amsterdam staan in een doelenboom. We onderzoeken in Bruikbaarheid van indicatoren of de indicatoren van de gemeente Amsterdam zorgen voor een helder, relevant en bruikbaar inzicht van door haar behaalde activiteiten en doelen. Kunnen raadsleden en geïnteresseerde burgers de inzichten uit de doelenboom goed gebruiken? We onderzoeken vijf indicatoren uitgebreider. Dit derde deelonderzoek gaat over plusnet voetganger.

Deze indicator is geformuleerd voor de activiteit van de gemeente om het percentage plusnet voetganger te laten voldoen aan de minimale doorloopruimte van 1,80 m.

De resultaten in 2019
Uit ons onderzoek blijkt dat de indicator is gebaseerd op een gedegen en uitgebreid onderzoek, maar het blijft een momentopname. Door veranderingen op straat naderhand kan de beleving van de ruimte door de voetganger ter plaatse toch (aanzienlijk) anders zijn. Ook is het de vraag in hoeverre de afbakening van het plusnet voetganger in alle gevallen goed aansluit op de stoepen in Amsterdam die écht belangrijk zijn voor voetgangers.

Over het onderzoek
In Nederland moeten gemeenten met indicatoren laten zien hoe zij hun beleid uitvoeren. De indicatoren van de gemeente Amsterdam staan in een doelenboom. We onderzochten in Bruikbaarheid van indicatoren of de indicatoren van de gemeente Amsterdam zorgen voor een helder, relevant en bruikbaar inzicht van door haar behaalde activiteiten en doelen. Kunnen raadsleden en geïnteresseerde burgers de inzichten uit de doelenboom goed gebruiken? We onderzochten vijf indicatoren uitgebreider. Dit tweede deelonderzoek ging over het verwijderen van drijf- en grofvuil.

Deze indicator is geformuleerd voor de activiteit van de gemeente om het openbare water begaanbaar, aantrekkelijk, schoon en veilig en schoon te maken voor alle gebruikers, door jaarlijks honderden tonnen afval uit het water te laten verwijderen met speciale boten van Waternet.

Resultaten in 2019
In de begroting staat weinig over de indicator voor het verwijderen van drijf- en grofvuil. Hierdoor kunnen lezers van de begroting vermelde cijfers lastig of helemaal niet plaatsen. Daarnaast sluit de activiteit niet precies aan op wat de indicator meet. Wel is de indicator voldoende duidelijk en specifiek beschreven. Tot slot is de indicator redelijk betrouwbaar tot stand gekomen: het gerapporteerde aantal ton verwijderd drijf- en grofvuil komt vrijwel overeen met het werkelijke gewicht van het verwijderd drijf- en grofvuil.

Over het onderzoek
Buiten- en watersportverenigingen kunnen een subsidie krijgen van de gemeente als ze willen investeren in kleedvoorzieningen, clubhuizen, hellingbanen, kunstgrasvelden en energiezuinige lichtinstallaties. De gemeente subsidieert dan een derde van de investeringskosten (tot een maximum subsidiebedrag van € 275.00). Daarnaast kan de aanvrager maximaal een derde deel lenen met een garantiestelling door de gemeente. In Subsidieregeling verenigingsaccommodaties buitensport onderzochten we de mate waarin de gemeente borgt dat de subsidiegelden doeltreffend, doelmatig en rechtmatig worden besteed.

De resultaten in 2019
De gemeente houdt niet systematisch bij welke bijdrage de verstrekte subsidies leveren aan de gemeentelijke doelstellingen, zoals een kwaliteitsverbetering, een hogere sportdeelname of het faciliteren van topsport. De subsidieaanvragers zijn over het algemeen tevreden over het subsidieproces. Wel vinden ze het onoverzichtelijk dat er zoveel verschillende partijen betrokken zijn bij het subsidieverleningsproces. De subsidieregeling sluit niet volledig aan op de Algemene Subsidieverordening Amsterdam (ASA). De aparte specifieke regels worden vervolgens niet altijd toegepast. De uitvoeringskosten van de subsidieregeling zijn niet goed in beeld gebracht.

Over het onderzoek
Wanneer inwoners en ondernemingen van de gemeente Amsterdam een vergunning aanvragen, moeten ze daarvoor een vergoeding betalen aan de gemeente. Dit zijn leges. Het is een bestuurlijke keuze om de kosten geheel door de aanvrager van de vergunning te laten betalen of deels uit de algemene middelen te betalen. Met Leges bij vergunningaanvragen gaven we inzicht in de rechtmatigheid, doelmatigheid en transparantie van de gemaakte en de te maken keuzes bij het bepalen van de hoogte van de legestarieven bij vergunningaanvragen.

Resultaten in 2019
We concluderen onder andere dat het legesproces kwetsbaar is en meer aandacht vraagt. Het college past niet alle gemaakte keuzes toe, er zijn onvoldoende interne controles, interne kennis wordt onvoldoende benut, de archivering is niet op orde en de verantwoordelijkheden zijn onoverzichtelijk.

Over het onderzoek
Bijna 100.000 Amsterdammers hebben een lichamelijke beperking en zo’n 150.000 Amsterdammers hebben een verstandelijke of psychische beperking. Al deze inwoners kunnen knelpunten ervaren in het zelfstandig uitbrengen van hun stem. Knelpunten zijn bijvoorbeeld trappen, drempels en ontbrekende geleidelijnen bij stemlokalen, maar ook moeilijk te begrijpen of ontbrekende informatie over toegankelijkheid. In dit onderzoek wilden we nagaan in hoeverre de gemeente Amsterdam ervoor zorgde dat alle burgers die mochten stemmen, ook konden stemmen.

Resultaten in 2019
Slechts 7 van de 80 door ons bezochte stemlocaties voldoen aan alle eisen van toegankelijkheid. In 73 van de 80 locaties is er iets aan de hand. Ook 60% van de voorzitters van de stembureaus melden bijzonderheden over de toegankelijkheid. Stemlocaties zijn over het algemeen redelijk te bereiken en te betreden, maar we constateren ook problemen; zelfs bij locaties die volgens de gemeente volledig toegankelijk zijn. Op de stempas staat slechts beperkte informatie over de toegankelijkheid en digitale links op webpagina’s zijn niet altijd duidelijk.

Over het onderzoek
In 2014 publiceerden we ons onderzoek Lastige Zaken? Afhandeling van horecaklachten in Amsterdam. In het opvolgingsonderzoek bekeken we in hoeverre het college onze aanbevelingen uit 2014 heeft opgevolgd.

De resultaten in 2019
Het college heeft slechts een van de vier aanbevelingen volledig opgevolgd. De gemeente heeft wel inspanningen verricht om de beoogde veranderingen door te voeren, maar er is – zeker gezien de tussenliggende periode van vijf jaar – onvoldoende resultaat geboekt. Dit leidt ertoe dat we na uitvoering van dit opvolgingsonderzoek opnieuw vier aanbevelingen doen ter verbetering van de klachtafhandeling bij horecazaken en een nieuwe aanbeveling doen die ook op andere delen van de organisatie van toepassing is.

Over het onderzoek
In Nederland moeten gemeenten met indicatoren laten zien hoe zij hun beleid uitvoeren. De indicatoren van de gemeente Amsterdam staan in een doelenboom. We onderzochten in Bruikbaarheid van indicatoren of de indicatoren van de gemeente Amsterdam zorgden voor een helder, relevant en bruikbaar inzicht van door haar behaalde activiteiten en doelen. Konden raadsleden en geïnteresseerde burgers de inzichten uit de doelenboom goed gebruiken? We onderzochten vijf indicatoren uitgebreider. Dit eerste deelonderzoek gaat over hulp aan statushouders.

Deze indicator is geformuleerd voor de activiteit van de gemeente om statushouders drie jaar lang te helpen op het moment dat ze in Amsterdam komen wonen, door hen bijvoorbeeld intensief te begeleiden bij het leren van Nederlands en het vinden van werk.

De resultaten in 2019
Uit ons onderzoek blijkt dat deze indicator onvoldoende duidelijk, specifiek en begrijpelijk is beschreven in de begroting. Lezers die meer zouden willen weten over de indicator van het helpen van statushouders, kunnen hierover weinig informatie vinden in dat document. Ook wordt met de indicator niet duidelijk hoe de gemeente de hulp aan statushouders effectief uitvoert.

Over het onderzoek
Sinds 2015 zijn de gemeenten verantwoordelijk voor jeugdhulp. Eerder waren dit de stadsregio en het Rijk. Door deze verandering zou het aanbod van jeugdhulp eenvoudiger, efficiënter en effectiever worden. Ook zou het financieel voordelig zijn. In het najaar van 2018 bleek dat de kosten voor de jeugdhulp in Zaanstad erg opliepen. Inmiddels heeft de jeugdhulp in Zaanstad een tekort van € 3,9 miljoen. In dit onderzoek willen we laten zien hoe dit tekort is ontstaan en wat de gemeente ertegen wil doen. Ook onderzoeken we hoe de gemeente Zaanstad is omgegaan met de aanbevelingen van ons onderzoek uit 2015.

De resultaten
De gemeente Zaanstad heeft het tekort op de jeugdhulpverlening in 2018 niet goed in beeld. Het college heeft eerder aan de raad een tekort van € 3,9 miljoen gemeld. Wij komen op een tekort van € 5,9 miljoen. We concluderen verder dat de gemeente onvoldoende zicht heeft op de oorzaken voor de tekorten op de jeugdhulp. Dit komt doordat de ontwikkeling van het gebruik van en de kosten voor specialistische jeugdhulp niet goed in beeld zijn.

Over het onderzoek
Nederland gaat van het aardgas af. In de gesprekken over de verduurzaming van de warmtevoorziening van Amsterdam nemen warmtenetten al lang een belangrijke plaats in. Voordat we besloten onderzoek uit te voeren naar dit onderwerp, voerden we eerst een verkennend onderzoek uit naar het beleid van de gemeente over de verduurzaming van de warmtevoorziening.

De resultaten in 2019
We constateren dat er een door de gemeenteraad vastgesteld beleidskader ontbreekt voor het verduurzamen van de warmtevoorziening. Daarnaast zijn de beoogde effecten concreet, maar missen deze scherpte. We zien ook dat het beleidsdoel helder en concreet is geformuleerd. Echter zijn de middelen onvoldoende helder en concreet. Tot slot concluderen we dat het beleid niet tijdig is vastgesteld.

Over het onderzoek
Het Transformatiefonds is met de Begroting 2017 van Zaanstad in het leven geroepen. Het doel van dit fonds is om de bouw van extra woningen in Zaanstad te realiseren. Tegelijkertijd mag de inzet van middelen uit het fonds niet leiden tot uitholling van de financiële positie van Zaanstad. Een belangrijke voorwaarde is daarom dat de bestedingen uit het Transformatiefonds uiteindelijk ook moeten leiden tot hogere inkomsten voor Zaanstad. We onderzochten of de financiële positie van Zaanstad voldoende is geborgd in de opzet van het Transformatiefonds.

De resultaten
Wij constateren dat het Transformatiefonds nuttig is met het oog op een stabiele financiële positie. De wijze waarop het Transformatiefonds is opgezet biedt echter niet echt het gewenste houvast. De Zaanse financiële positie kan zich dan onverhoopt negatief ontwikkelen als gevolg van de inzet van het fonds. Voor een deel komt dit doordat het ramen van financiële ontwikkelingen in de (verre) toekomst altijd gepaard gaat met onzekerheden. Maar het komt ook door vermijdbare onduidelijkheden in de uitwerking van het Transformatiefonds.

Over het onderzoek
Eind 2017 koos ons burgerpanel voor ‘handhaving en overlast’ als centraal thema voor ons publieksonderzoek van 2018. In dit onderzoek zijn we nagegaan wat de gemeentelijke handhaving heeft bijgedragen aan het bestrijden van sociale overlast in Amsterdam. We onderzochten de kwaliteit van het handhavingsbeleid, de uitvoering ervan en de resultaten die met de aanpak werden bereikt.

De resultaten in 2019
Handhaving draagt nog onvoldoende structureel bij aan het verminderen van sociale overlast. Het college heeft wel een heldere visie op handhaving, maar is weinig duidelijk over de normen van wat acceptabel (gedrag) is en wat niet. Er is te weinig inzicht in de concrete problemen. Daarnaast zijn de ambities van de gemeente hoog. Maar de mogelijkheden om die ambities uit te voeren sluiten daar niet bij aan.

Over het onderzoek
Burgers en bedrijven hebben soms een vergunning van de gemeente Amsterdam nodig. Voor sommige activiteiten is het aantal uit te geven vergunningen beperkt en schaars. Bijvoorbeeld vergunningen voor het parkeren van auto’s, het varen met een rondvaartboot of voor handelen op een markt. Amsterdam heeft 19 schaarse vergunningstelsels en mogelijk neemt dit aantal in de komende jaren toe. In Zicht op schaarse vergunningstelsels onderzochten we welke mogelijkheden schaarse vergunningen de gemeente bieden.

Resultaten in 2019
Uit het onderzoek blijkt dat het college van burgemeester en wethouders de inrichting van schaarse vergunningstelsels serieus neemt. Tegelijkertijd zien we een aantal verbeterpunten. Zo is de ambtelijke kennis die benodigd is voor de voorbereiding versnipperd. Schaarse vergunningen worden niet systematisch geëvalueerd, daardoor is niet altijd bekend of een schaarse vergunning nog het meest doelmatige en doeltreffende instrument is en of nog wordt voldaan aan de huidige regelgeving. We zetten in ons onderzoek uiteen welke mogelijkheden de gemeente heeft om schaarstevraagstukken via vergunningen te regelen. En met welke vereisten rekening moet worden gehouden bij de invoering van een nieuw vergunningstelsel of het aanpassen van een bestaand vergunningstelsel.

Over het onderzoek
In Effectiviteit investeringen onderwijs onderzochten we of er duidelijke signalen waren voor de effectiviteit van de leraren- en scholenbeurzen in Amsterdam. In 2015 stelde de gemeenteraad de Amsterdamse Lerarenagenda vast, die is gericht op de ontwikkeling van leraren en schoolorganisaties en het aantrekken en begeleiden van nieuwe leraren. De gemeente stelde dat ze de kwaliteit van het onderwijs niet zelf kan verbeteren (ze wil hieraan geen inhoudelijke sturing geven), maar ze scholen en schoolbesturen wel kan ondersteunen om dit te doen met de Amsterdamse leraren- en scholenbeurs. Zijn er signalen dat de investeringen die op grond van de Lerarenagenda plaatsvinden in het primair en het voortgezet onderwijs leiden tot effecten?

De resultaten in 2019
Vooralsnog zijn er geen duidelijke signalen van effecten van de leraren- en scholenbeurzen op de professionalisering van leraren of de kwaliteit van het onderwijs, in positieve noch in negatieve zin. Dat is niet vreemd, omdat de gemeente geen prestaties heeft benoemd, die ze op grond van de inzet van de beurzen verwacht. Wel is er in het onderwijsveld veel tevredenheid over de beurzen en zal de gemeente haar doelen over het bereik van de beurzen – 40% van de leraren en alle scholen hebben een beurs toegekend gekregen binnen 4 jaar – waarschijnlijk bereiken.

Over het onderzoek
De haven van Amsterdam heeft een bijzonder risicoprofiel. Dat komt, omdat er veel bedrijven zitten met grote hoeveelheden gevaarlijke stoffen. Daarom kunnen de gevolgen van een brand in de Amsterdamse haven een grote impact hebben. Daarnaast blijkt de brandweer niet altijd binnen de wettelijke norm van 8 minuten aanwezig te kunnen zijn. In Brandweerzorg in de Amsterdamse haven onderzochten we de risico’s in de haven: in hoeverre is de brandweerzorg in de Amsterdamse haven (gezien de risico’s) adequaat? En wordt de gemeenteraad hierbij betrokken?

De resultaten in 2018
De brandweer heeft de afgelopen jaren veel maatregelen genomen om de risico’s in de haven te beheersen. Bij de uitvoering zijn echter nog de nodige tekortkomingen. De gemeenteraad krijgt alle informatie over brandweerzorg die het college verplicht is om te geven en is voldoende geïnformeerd over de brandweerzorg in de haven. Het kan echter tijdiger, duidelijker en vollediger. De Amsterdamse gemeenteraad stelt redelijk vaak vragen, ook over de brandweerzorg in de haven. De jaarstukken van de veiligheidsregio Amsterdam-Amstelland krijgen daarbij echter weinig aandacht, terwijl die wel relevante informatie bevatten.

Lees het hele onderzoek op de projectpagina.

Over het onderzoek
Sinds half 2016 kunnen de stadsdelen in Amsterdam subsidies verstrekken voor maatschappelijke en bewonersinitiatieven. In Subsidies maatschappelijke en bewonersinitiatieven onderzochten we in hoeverre deze subsidies doelmatig, doeltreffend en rechtmatig worden besteed, en in welke mate de subsidieaanvragers tevreden zijn over de facilitering door de gemeente.

De resultaten in 2018
We hebben per stadsdeel in beeld gebracht hoe ze omgaan met maatschappelijke en bewonersinitiatieven. Zowel de werkwijzen als de subsidiebudgetten verschillen per stadsdeel. In 2017 hebben de stadsdelen tezamen bijna 1.600 initiatieven ondersteund. We concluderen dat het beleid om initiatieven te ondersteunen redelijk doeltreffend is geweest. Het is echter wel de vraag of de initiatieven ook hebben geleid tot het realiseren van de beoogde doelen. Een overkoepelende analyse van de behaalde resultaten ontbreekt. Ook heeft de gemeente geen goed beeld van de organisatorische doelmatigheid, omdat er geen enkel inzicht is in de uitvoeringskosten. Verder zagen we dat veel initiatiefnemers niet tevreden zijn over de ondersteuning. Dit heeft te maken met de vele ingewikkelde regels en de tekortschietende informatievoorziening.

Over het onderzoek
Amsterdam wil bijdragen aan het behalen van de klimaatdoelstellingen van Parijs door de warmtevoorziening in de stad te verduurzamen. Er zijn al vanaf de negentiger jaren twee grote warmtenetten in de stad. Het grootste netwerk is in bezit van Nuon Warmte en het kleine westelijk netwerk is eigendom van Westpoort Warmte. In Grip op Westpoort Warmte onderzochten we de wijze waarop de gemeente Amsterdam sturing gaf aan en verantwoording aflegde over Westpoort Warmte B.V.

De resultaten in 2018
Er zijn verschillende gebiedsuitbreidingen geweest. Bij elke gebiedsuitbreiding moeten de oorspronkelijke afspraken worden aangepast. Dat gebeurt slordig of niet. Daarnaast is de structuur van WPW na oprichting niet meer gewijzigd. Daarom is de structuur nu complex en gedateerd. Tot slot wordt de kennisachterstand over WPW bij de gemeente steeds groter: belangrijke risico’s worden niet gedeeld met de raad. En deze risico’s worden daarom niet betrokken bij het besluitvormingsproces.

In 2014 publiceerden we het onderzoek Afwikkeling van niet-fiscale bezwaren, over de wijze waarop de gemeente Zaanstad niet-fiscale bezwaren van burgers afwikkelde. We deden zeven aanbevelingen om knelpunten weg te nemen. In 2018 keken we wat het college met onze aanbevelingen heeft gedaan.

De resultaten
Uit het opvolgingsonderzoek (2018) blijkt dat het college onze aanbevelingen uit 2014 heeft opgepakt en verbeteringen heeft doorgevoerd. Daarnaast blijft een aandachtspunt de wijze waarop de gemeente omgaat met de rechten van de bezwaarmakers.

Over het onderzoek
De gemeente Amsterdam startte in 2009 met Project 1012: een ambitieuze aanpak van de criminaliteit in het postcodegebied 1012. Dit is het oude centrum van Amsterdam dat onder meer bestaat uit de Wallen. In 2011 onderzochten we in Coalitieproject 1012 de  kaderstelling en informatievoorziening van dit project. In 2018 eindigde het langlopende coalitieproject en onderzochten we in ons onderzoek Project 1012 in  hoeverre de gemeente de gestelde doelen heeft bereikt. We hebben daarvoor inzichtelijk gemaakt of de activiteiten van Project 1012 volgens plan zijn uitgevoerd. En welk effect het project heeft gehad op het oude centrum van Amsterdam.

Resultaten in 2018
Onze conclusie is dat er successen zijn behaald in het 1012-gebied, maar dat het niet heeft geleid tot de gewenste economische opwaardering van de oude binnenstad en een doorbraak van de criminele infrastructuur. Om grip te krijgen op de buurt is een aanpak noodzakelijk waarbij ambities en inspanningen meer in evenwicht zijn en deze lang kunnen worden volgehouden.

Over het onderzoek
In Verwijderen van fietsen uit 2014 deden we zes aanbevelingen voor het college om het verwijderen van fietsen consequenter te maken en dit op een rechtmatige, transparante en efficiënte wijze uit te voeren. In 2018 onderzochten we in dit opvolgingsonderzoek of het college onze aanbevelingen had opgevolgd.

De resultaten in 2018
Het college heeft de aanbevelingen gedeeltelijk uitgevoerd. Zowel ambtelijk als bestuurlijk zijn veranderingen in gang gezet waarmee de gehele fietsverwijderketen kan worden geoptimaliseerd. Deze veranderingen hebben weer geleid tot nieuwe – en deels dezelfde – knelpunten in de uitvoering.

Over het onderzoek
De rekenkamers van Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht schreven op basis van hun lokale rapporten over de opvang van dak- en thuislozen een gezamenlijke brief aan de leden van hun gemeenteraden.

De resultaten in 2018
In deze G4-brief benoemen de rekenkamers vier knelpunten die bij de vier centrumgemeenten spelen:

1. Gemeenten leveren onvoldoende passende ondersteuning bij de meestal zeer complexe problematiek van cliënten. Nog te vaak staat niet de cliënt, maar het systeem met allerlei regels en criteria centraal.
2. Er zijn tekorten wat betreft opvangbedden en passende en betaalbare woonruimte binnen en buiten de opvangketen.
3. De sturingsinformatie is bij alle gemeenten van wisselende kwaliteit.
4. Sommige van de G4-gemeenten hebben in de organisatie van opvang en ondersteuning onvoldoende aandacht voor leren, verbeteren en innoveren.

Ook staan in de brief bestaande en nieuwe verbeteringen van de individuele steden, zodat steden onderling van elkaar kunnen leren.

Over het onderzoek
In 2013 besloot Zaanstad een cultuurcluster te realiseren op een nog open locatie tegenover het stadhuis. Het was de verwachting dat de bouw in 2018 zou starten. In het cultuurcluster moesten diverse culturele organisaties een plek krijgen. Het was de vraag of met alle beoogde deelnemers goede afspraken waren gemaakt. Ook was er onduidelijkheid over de bijdrage van commerciële activiteiten aan het rond krijgen van de exploitatie. Wij onderzochten wat de stand van zaken was inzake de participatie van instellingen in het cultuurcluster en de exploitatie van het gebouw.

De resultaten
Onze belangrijkste conclusie is dat er geen aanleiding is om de toekomstige participatie in het cultuurcluster nader te onderzoeken. Wel constateren we dat er aan de toekomstige exploitatie van het cultuurcluster een aantal risico’s zijn verbonden. Nadat de gemeenteraad in 2018 besloot dat het cultuurcluster niet zal worden gebouwd, zijn wij het onderzoek definitief gestopt.

Over het onderzoek
In dit opvolgingsonderzoek zijn we nagegaan op welke wijze het college invulling heeft gegeven aan de aanbevelingen uit Nazorg aan gedetineerden (2013).

De resultaten in 2018
Uit ons opvolgingsonderzoek blijkt dat het college de aanbevelingen voortvarend heeft opgepakt en aanzienlijke verbeteringen heeft doorgevoerd. Sinds de publicatie van ons onderzoek in 2013 zijn er echter verschillende ontwikkelingen geweest die een grote invloed hebben op het nazorgbeleid en ertoe hebben geleid dat het college een aantal aanbevelingen niet (geheel) heeft kunnen opvolgen.

Over het onderzoek
We publiceerden in 2014 het rapport Proceskosten grondexploitaties. In het opvolgingsonderzoek hebben we bekeken in hoeverre onze aanbevelingen zijn opgevolgd.

De resultaten in 2017
Drie van de vijf aanbevelingen zijn volledig opgevolgd. Eén aanbeveling is gedeeltelijk opgevolgd en één opvolging is nog in uitvoering.

Over het onderzoek
De Amsterdamse woningmarkt is niet in evenwicht. Er is onvoldoende woningaanbod dat past bij de vraag naar woningen. De belangrijkste problemen doen zich voor bij stellen met kinderen en lage of middeninkomens, eenoudergezinnen, alleenwonenden ouder dan 35 jaar met een laag inkomen en huishoudens van vijf of meer personen. De gemeentelijke overheid spant zich in om de problemen op te lossen.

De resultaten in 2017
Uit ons onderzoek blijkt dat veel van de 65 door ons geïnventariseerde mogelijke instrumenten door de gemeente worden gebruikt. Maar dat heeft dus onvoldoende resultaat. Het gemeentelijk optreden kan op een aantal punten worden aangescherpt. Maar er zijn ook onconventionele oplossingen nodig die niet passen in het wettelijk kader of het huidige gemeentelijk beleid. Anders lijkt het bereiken van meer evenwicht op de woningmarkt nauwelijks haalbaar.

Over het onderzoek
In Wachten op opvang onderzochten we twee opvangketens: opvang van dak- en thuisloze (maatschappelijke opvang) en beschermd wonen. In Amsterdam hebben in 2016 ten minste 1.612 daklozen zich gemeld bij de gemeente om toegang te krijgen tot maatschappelijke opvang. Voor beschermd wonen meldden hulpverleners 1.246 cliënten aan. Niet iedereen die zich meldt krijgt ook toegang tot opvang. En als is besloten dat cliënten recht hebben op opvang, moeten zij in de praktijk vaak wachten op een plaats in een voorziening. We onderzochten in hoeverre het gemeentebestuur een adequate toegang realiseerde tot de opvang voor (dreigend) dak- en thuislozen. En in hoeverre dit bestuur in voldoende mate de belemmeringen wegnam om uit de opvangketen in-, door- en uit te stromen.

De resultaten in 2017
Het college spant zich in om de maatschappelijke opvang en het beschermd wonen op passende en integrale wijze te bieden aan iedereen die daar recht op heeft. In 2016 werden ruim 3.500 mensen opgevangen. Toch is het voor daklozen en mensen met een psychiatrische problematiek niet eenvoudig om een opvangplaats te krijgen die past bij hun situatie. Het toegangsproces is complex en door gebrek aan opvangplaatsen moeten zij gemiddeld een jaar wachten. Verandert hun situatie op enig moment nadat ze geplaatst zijn, dan worden cliënten opnieuw op een wachtlijst gezet. Het college heeft geen zicht op de effectiviteit van de ondersteuning en door het vele wachten en de tekortschietende ondersteuning wordt de zorg nodeloos duur en kunnen mensen hun situatie niet verbeteren.

Over het onderzoek
In Amsterdam controleert ACAM jaarlijks de gemeenterekening. We zijn op grond van de Wet toezicht accountantsorganisaties (Wta) toezichthouder op ACAM en voeren Wta-beoordelingsonderzoeken uit. In 2017 hebben wij een meer diepgaand beoordelingsonderzoek uitgevoerd. Hierin onderzochten we of de jaarrekeningcontrole is uitgevoerd op basis van een deugdelijk controleplan. Ook onderzochten we of de controle adequaat is uitgevoerd en vastgelegd. En we analyseerden of ACAM de aanbevelingen uit ons rapport van september 2013 heeft opgevolgd.

Resultaten in 2017
In de rekenkamerbrief hebben we de uitkomsten van ons Wta-beoordelingsonderzoek ACAM samengevat. We zijn positief, maar zien nog wel een verbeterpunten. In het kader van hoor en wederhoor heeft de directeur ACAM aangegeven de aanbevelingen ter harte te nemen.

Over het onderzoek
In 2017 is met de rekenkamer(commissie)s van zeven andere gemeenten een tussentijdse scan uitgevoerd naar de opvolging van de aanbevelingen van het onderzoek Zaanstad en HVC uit 2014.

De resultaten
De tussentijdse scan laat zien dat Zaanstad de aanbevelingen voortvarend heeft opgepakt en aan de hand van de bestuursopdracht toekomstvisie HVC heeft opgevolgd. De bestuursopdracht is naar aanleiding van ons onderzoek in 2014 door het college opgesteld en beschrijft per aanbeveling op welke wijze hier door het college opvolging aan is gegeven. Ook wordt er in het rapport aandacht besteed aan de acties die (tot eind 2016) door HVC naar aanleiding van het onderzoek uit 2014 zijn ondernomen.

Over het onderzoek
Het Amsterdamse armoedebeleid kent een groot aantal maatregelen die betrekking hebben op verschillende doelgroepen. In Armoedebeleid en de impact op kinderen onderzoeken we op welke wijze het armoedebeleid van de gemeente Amsterdam bijdraagt aan het meedoen van alle Amsterdammers, ongeacht de dikte van de portemonnee. Daarbij willen we inzichtelijk maken wie wel en wie niet profiteren van het gemeentelijke armoedebeleid en de intensivering daarvan. Verder willen we zicht krijgen op de impact van enkele op kinderen gerichte maatregelen op het goed mee kunnen doen in de maatschappij.

De resultaten in 2017
We concluderen dat de kindregelingen positieve effecten hebben op kinderen. De Scholierenvergoeding in combinatie met de Stadspas laat een positief effect zien op de schoolprestaties van leerlingen. We zijn kritisch op de toegevoegde waarde van de PC-regeling. Ook zien we voor minimakinderen enkele knelpunten rond het diplomazwemmen. Verder constateren we dat er veel minder extra geld bij de minima is terechtgekomen door gebrek aan regie en overzicht dan in het coalitieakkoord werd beoogd.

Over het onderzoek
Gemeenten voeren steeds meer taken uit in samenwerking met anderen. Dit maakt het voor raadsleden lastig om overzicht en grip te houden op de samenwerkingsverbanden. We onderzochten hoe dit in Zaanstad is.

De resultaten
Wij concluderen dat het Zaanse college de raad op voldoende wijze ondersteunt en de raad overwegend grip heeft op samenwerkingen. Het kan echter beter. Er wordt nog niet gebruikgemaakt van alle mogelijkheden. We hebben vier aanbevelingen voor het college en drie voor de raad.

Over het onderzoek
De gemeente wil bewonersondersteuning en belangenbehartiging aanbieden als basisvoorziening aan alle Amsterdammers. Voor deze basisvoorziening ontvangen ASW/WSWonen (thans !Woon), de Huurdersvereniging Amsterdam (HA) en het Emil Blaauw Proceskostenfonds jaarlijks een subsidie. We onderzochten hoe de gemeente borgt dat de beschikbaar gestelde subsidies doeltreffend, doelmatig en rechtmatig worden besteed. De ASW en HA waren organisatorisch sterk aan elkaar verbonden. De gemeente wilde de organisatorische banden tussen de ASW en HA ontvlechten. Wij hebben in dit onderzoek tevens bekeken hoe de gemeente dit proces heeft aangestuurd.

De resultaten in 2017
We constateren dat de subsidieaanvragen voldoende informatie bevatten om te beoordelen of de activiteiten van de instellingen aansluiten op het gemeentelijk beleid. De informatie om de doelmatigheid van het beleid en de doelmatigheid van de bedrijfsvoering van de instellingen te beoordelen, is echter nog onvoldoende of wordt te weinig gebruikt. Het ontvlechtingsproces van de Huurdersvereniging Amsterdam (HA) en ASW (thans !WOON) had beter gekund.

Over het onderzoek
De leesbaarheid van de jaarstukken van de gemeente Amsterdam staat al een tijdje in de aandacht. Al vóór ons onderzoek uit 2017. En na ons onderzoek waren de jaarstukken iets leesbaarder. Maar bij de Jaarrekening 2015 wees de rekeningencommissie (en ACAM) de gemeente weer op de gebrekkige leesbaarheid: redengevende verklaringen misten en het financiële verhaal was te gefragmenteerd. Dus hoewel de gemeente de afgelopen jaren moeite had gedaan om de informatie van haar jaarstukken toegankelijker te maken, waren er nog stappen te maken.

Resultaten in 2017
We constateren in dit onderzoek dat het nog erg moeilijk is om snel en compact een samenhangend beeld van de financiële positie van de gemeente Amsterdam te krijgen. Benodigde informatie is niet altijd beschikbaar of is soms onjuist. Ook wordt de informatie lang niet altijd goed toegankelijk gepresenteerd. Zo ontbreekt vaak een meerjarig perspectief en komt het ook nog voor dat duidingen van de gepresenteerde informatie ontbreken.

Over het onderzoek
De discussie over externe inhuur en de wens tot regulering speelt bij verschillende gemeenten. Dit geldt ook voor Amsterdam. Regulering is lastig omdat gemeenten te maken hebben met meer taken, terwijl er ook een streven is naar compacte en flexibele organisaties. Bij veel gemeenten is er ook met een mismatch tussen personeelsvraag en –aanbod door uitstroom van ervaren medewerkers, vacaturestops en een lage interne doorstroom. Door deze ontwikkelingen en de publieke en politieke aandacht voor externe inhuur wordt de bestuurlijke afweging om al dan niet in te huren complex. Met Inhuur met beleid wilden we inzichtelijk maken hoe het gemeentebestuur handelt op het gebied van externe inhuur.

Resultaten in 2017
De hoofdconclusie is dat in de gemeente Amsterdam nog geen sprake is van integraal en samenhangend inhuurbeleid. Het huidige beleid is te typeren als onvolkomen, complex en warrig. We doen vijf aanbevelingen om het beleid te verbeteren. En om een adequate informatievoorziening te realiseren, zodat in de toekomst doelmatige en doeltreffende inhuur wel mogelijk is, en kan worden gecontroleerd.

Over het onderzoek
Door de wijziging van het bestuurlijk stelsel in 2014 is de planning- & controlcyclus (P&C-cyclus) van de voormalige stadsdelen aanzienlijk veranderd. Naar aanleiding van een wens van de bestuurscommissies van de stadsdelen hebben wij een inventariserend onderzoek uitgevoerd naar de knelpunten bij de P&C-cyclus en de gebiedscyclus bij de stadsdelen. Hierbij hebben we ook bekeken of de raad een goed inzicht kan krijgen in de stand van zaken van de gebiedsplannen en of de bestaande documenten transparant en toegankelijk zijn voor de burger.

Resultaten in 2017
Onze belangrijkste conclusie is dat de gemeente doet voorkomen alsof de nieuwe P&C-cyclus en de gebiedscyclus naadloos in elkaar grijpen, maar dat is niet het geval. De raad moet het doen met de abstracte jaarrekening en de zeer gedetailleerde uitvoeringsmonitor. Voor de burger is het lastig om te bepalen in hoeverre alle activiteiten van de stadsdelen op koers liggen. De plannen en verantwoordingsdocumenten verschillen in opzet en de kwaliteit is zeer divers. Voor de bestuurscommissies wordt het pas laat duidelijk over hoeveel budget ze kunnen beschikken.

Over het onderzoek
In Drukte en leefbaarheid in de stad wilden we nagaan hoe de gemeente omging met de spanning tussen leefbaarheid en de groei van bezoekers aan de stad. Deden het college en de bestuurscommissies voldoende om de balans tussen leefbaarheid en toegenomen drukte in de stad te bewaken? Drukte en leefbaarheid in de stad was het publieksonderzoek van 2016.

De resultaten in 2016
De gemeente heeft zeker veel aandacht voor het leefbaar houden van de stad ondanks de toenemende drukte. Maar de gemeente schiet ook op een aantal punten tekort. Zo zijn haar doelen zijn niet helder en sluiten nieuwe plannen onvoldoende aan op het bestaande beleid. Ook wordt de kennis van de burgers niet echt gebruikt. Tot slot concluderen we dat de organisatie rond het programma Stad in Balans beter kon.

Over het onderzoek
In Uitvoering van de Wet WOZ in Amsterdam (2012) onderzochten we hoe Amsterdam de wet WOZ uitvoerde, en dit resulteerde in acht aanbevelingen. In 2016 voerden we een opvolgingsonderzoek uit, waarin we onderzochten in hoeverre het college van B en W uitvoering heeft gegeven aan deze aanbevelingen.

Resultaten in 2016
We constateren dat tijdens de uitvoering van het opvolgingsonderzoek vijf aanbevelingen zijn uitgevoerd, één gedeeltelijk is uitgevoerd en dat twee niet zijn uitgevoerd. Op basis hiervan noemen we drie aandachtspunten. Waarvan één is om regelmatig en proactief rapportages te maken over de bezwaarafhandeling van de wet WOZ.

Over het onderzoek
In Armoedebeleid in Amsterdam onderzochten we de doeltreffendheid, doelmatigheid en rechtmatigheid van de inzet van inkomensondersteunende maatregelen. In 2016 voerden we het tweede opvolgingsonderzoek uit. Hierin zijn we nagegaan op welke wijze het college van burgemeester en wethouders invulling heeft gegeven aan de aanbevelingen uit het onderzoek uit 2010.

De resultaten in 2016
Uit dit tweede opvolgingsonderzoek bleek dat drie aanbevelingen niet waren uitgevoerd.

Over het onderzoek
In dit opvolgingsonderzoek gingen we na in hoeverre onze aanbevelingen uit Aansturing welzijnsinstellingen (2012) zijn opgevolgd door het college.

De resultaten in 2016
Sinds 2012 is de aansturing van welzijnsinstellingen substantieel gewijzigd. In dit opvolgingsonderzoek signaleren we dat verschillende knelpunten uit ons oorspronkelijke rapport (2012) nog steeds relevant zijn. Daarnaast leidt de gewijzigde context tot nieuwe knelpunten.

Over het onderzoek
In 2012 voerden we een beperkt onderzoek uit naar het gemeentelijk toezicht op de voorscholen in Amsterdam. Hieruit kwamen vijf aanbevelingen voort. In dit opvolgingsonderzoek zijn we nagegaan hoe het college van burgemeester en wethouders uitvoering heeft gegeven aan de vijf aanbevelingen.

De resultaten in 2016
Uit het opvolgingsonderzoek Toezicht op de voorscholen blijkt dat het college twee aanbevelingen volledig, en twee aanbevelingen gedeeltelijk heeft uitgevoerd. Bij één aanbeveling is het beeld meer wisselend.

Over het onderzoek
Het belang van gezonde gemeentefinanciën is groot. Als de financiën niet op orde zijn, komt immers de goede uitvoering van gemeentelijke taken in het geding. De financiële positie van een gemeente is echter voor niet-deskundigen vaak moeilijk te doorgronden. De oplossing om eenvoudig en compact informatie over de financiële positie van een gemeente te delen, wordt steeds meer gezocht in het gebruik van kengetallen.

De resultaten
We concluderen dat de kengetallen geen gedetailleerd beeld opleveren van de financiële positie van een gemeente, maar een samenhangend en compleet verhaal op hoofdlijnen. De gemeente spant zich in om financiële informatie toegankelijk te maken voor een breder publiek. Maar soms is het nog moeilijk om snel een bondig en samenhangend beeld van haar financiële positie te krijgen.

Over het onderzoek
In 2012 voerden we een verkenning uit naar de gemeentelijke reserves. Toentertijd concludeerden we dat de informatie over afzonderlijke reserves in de jaarrekening kon worden verbeterd. De bevindingen uit deze verkenning waren voor ons de aanleiding om in 2013 een onderzoek te starten naar het beheer en gebruik van reserves. We kozen voor reserves van het gemeentelijk organisatieonderdeel Economie. Daar hebben wij acht reserves onderzocht, waaronder het Fonds Ontwikkelingsmaatschappij, Amsterdam Economic Board en Amsterdam Metropolitan Solutions.

Resultaten in 2016
Onze hoofdconclusie is dat de reserves vaak niet zichtbaar en weloverwogen worden ingesteld. De informatie in de jaarstukken over de vrije ruimte van de reserves is veelal beperkt. Ook de informatie over de bijdrage die een reserve levert aan de geformuleerde beleidsdoelen laat te wensen over. Het beheer van de reserves is globaal gesproken wel op orde.

Over het onderzoek
Met de decentralisaties op het gebied van jeugd, zorg en werk zijn gemeenten per 2015 verantwoordelijk geworden voor nieuwe taken en doelgroepen. Naar aanleiding van de verkenning Vernieuwing van het sociaal domein (2013) besloten we de voorbereiding en invoering van drie decentralisaties te monitoren. Mantelzorgondersteuning maakt daar deel van uit.

De resultaten in 2016
De belangrijkste conclusie is dat er binnen de gemeente Amsterdam veel gebeurt op het gebied van mantelzorgondersteuning, maar dat het mist aan richting en overzicht. Doelen zijn niet helder geformuleerd, het is lastig om greep te houden op de ingezette activiteiten en met name het beschikbare budget van de stadsdelen is onvoldoende transparant. Daarnaast bestaat er geen stadsbreed inzicht in geleverde prestaties en resultaten. Daardoor kan de effectiviteit van het gehele mantelzorgbeleid alleen worden beoordeeld op grond van een vierjaarlijkse steekproef. Ten slotte concluderen we dat er meer maatwerk nodig is bij het aanbieden van ondersteuning voor de mantelzorgers.

Over het onderzoek
In Amsterdam zijn in de afgelopen jaren haltes en een paar tram- en buslijnen verdwenen. In Aanbod openbaar vervoer onderzochten wij de gevolgen hiervan: is het aanbod aan openbaar vervoer in de stad onder druk gezet door deze ontwikkelingen?

De resultaten in 2016
De belangrijkste conclusies zijn dat het aantal haltes in Amsterdam tussen 2010 en 2016 is afgenomen met netto 16 procent. Hierbij is voldaan aan de afspraken die eerder waren gemaakt over de afstand tot haltes in woon- en werkgebieden. Reistijden zijn niet veel korter geworden door het opheffen van haltes, maar het opheffen van lijnen heeft wel aanzienlijk bijgedragen aan de doelmatigheid van het openbaar vervoer.

Over het onderzoek
Ons rapport Luchtkwaliteit in Amsterdam uit 2011 bevatte 6 aanbevelingen. In het opvolgingsonderzoek onderzochten we in hoeverre het college onze aanbevelingen had overgenomen. Ook zijn we nagegaan in hoeverre de gezamenlijke brief van de G4-rekenkamers aan het Rijk tot gedachtewisseling heeft geleid in de Tweede Kamer.

De resultaten in 2016
Het college heeft de aanbevelingen uit ons onderzoek van juni 2011 opgepakt, maar voor een deel nog niet geheel opgevolgd. De luchtkwaliteit in de stad is in de tussenliggende jaren wel verbeterd, maar de gemeente voldoet (nog steeds) niet overal in de stad aan de wettelijke norm voor stikstofdioxide (NO₂). Het college heeft nog geen eigen methode ontwikkeld waarmee het zelf tussentijds de uitvoering van de luchtkwaliteitsmaatregelen bewaakt en zicht houdt op de realisatie van de beoogde effecten. Hierdoor kan de gemeente bij tegenvallende resultaten niet alert reageren. In de Tweede kamer vond discussie plaats over het belang van een goede samenwerking tussen Rijk en gemeenten en de introductie van de roetindicator voor lokale maatregelen.

Over het onderzoek
In 2012 onderzochten we het rioleringsbeleid van de gemeente Zaanstad. Daar kwamen acht aanbevelingen uit voort. Nu hebben we onderzocht op welke wijze het college van burgemeester en wethouders invulling heeft gegeven aan deze aanbevelingen.

De resultaten
Uit het opvolgingsonderzoek blijkt dat het college vijf van de acht aanbevelingen volledig heeft uitgevoerd. De drie andere aanbevelingen zijn gedeeltelijk opgevolgd of nog in uitvoering. .Het onderzoek leverde daarnaast een aantal aandachtspunten op om het beleid, de beleidsuitvoering en de informatievoorziening verder te verbeteren.

Over het onderzoek
De gemeente is vanaf januari 2015 verantwoordelijk voor bijna alle jeugdhulp. Ook heeft ze haar werkwijze aangepast. Om haar taken te kunnen doen, verzamelde de gemeente op verschillende terreinen veel gegevens van haar burgers (met een hulpvraag). In het onderzoek Privacy van burgers met een hulpvraag onderzochten we de balans tussen gegevensverwerking om hulp te kunnen verlenen en de bescherming van privacy van de burger.

Resultaten in 2016
Uit het onderzoek blijkt dat actueel privacybeleid ontbreekt, taken en verantwoordelijkheden nog onvoldoende zijn afgebakend en de naleving van privacyregels niet structureel wordt getoetst. Bovendien zijn hulpverleners niet altijd op de hoogte over hoe zij moeten handelen en worden burgers niet altijd geïnformeerd over hun privacyrechten.

Over het onderzoek
In 2014 publiceerden we ons onderzoek naar de effectiviteit van het subsidiëren van labelstappen in het rapport Amsterdams klimaatbeleid. Uit dit onderzoek bleek dat het effect van een labelstap op het werkelijke energieverbruik veel kleiner was dan werd verwacht en dat de subsidieregeling hierdoor erg kostbaar was. Op verzoek van de gemeenteraad onderzochten we in Energiebesparende maatregelen in corporatiewoningen of het stimuleren van specifieke energiebesparende maatregelen (zoals het vervangen van de verwarmingsinstallatie of het aanbrengen van isolatie) effectiever zou zijn.

De resultaten in 2016
Wij constateren dat de gemeente op dit moment niet over instrumenten, noch via de labelstappensubsidie, noch via het stimuleren van specifieke energiebesparende maatregelen, beschikt om op eenvoudige wijze grootschalig en doelmatig het energieverbruik in de Amsterdamse woningvoorraad te doen dalen. Deze constatering rechtvaardigt wat ons betreft de vraag in hoeverre de gemeente in haar beleid gericht op energiebesparing en CO2-reductie nog moet inzetten op het energiezuinig maken van woningen.

Over het onderzoek
In de coalitieakkoorden 2010-2014 en 2014-2018 is veel aandacht voor diversiteit. De ambities zijn vertaald in veel verschillende beleidskaders. De beleidsnotities zijn gelieerd aan de vijf resultaatgebieden: anti-discriminatie, homo-emancipatie, vrouwenemancipatie, antiradicalisering en burgerschap. We onderzochten diverse subsidies in het kader diversiteit. Het doel van het onderzoek was inzicht te krijgen in de mate waarin een doeltreffende besteding van subsidies voor diversiteit is geborgd.

De resultaten in 2016
We zien dat er door de komst van het Subsidiebureau Amsterdam en het gebruik van een centraal subsidiebeheersysteem meer aandacht is gekomen voor een doeltreffende besteding van subsidies. Echter door de vele verschillende beleidskaders met ruime doelstellingen is de doeltreffende besteding van subsidies voor diversiteit nog niet voldoende geborgd. Ons onderzoek laat verder zien dat er nog veel inspanningen nodig zijn om het subsidieproces te verbeteren.

Over het onderzoek
Eind jaren negentig werd geconstateerd dat de Oostlijn van de Amsterdamse Metro aan groot onderhoud toe was. Het project Metromorfose werd uiteindelijk vanwege de hoge kosten stilgezet. Daarna werd het project voor de renovatie van de Oostlijn opgezet. Dit project bestond uit twee onderdelen: de renovaties van de stations en het verbeteren van de tunnelveiligheid. De problemen die bij dit project ontstonden, leidden tot vertragingen en hoog oplopende kosten. In dit onderzoek wilden we achterhalen wat de achterliggende oorzaken waren voor de gesignaleerde problemen.

De resultaten in 2016
De oorzaken voor de problemen zijn divers en moeten in samenhang worden bekeken. Het was bovendien een complex project om uit te voeren, onder andere omdat de dienstregeling van de metro zo min mogelijk mocht worden verstoord. Daarnaast was er voortdurend druk op het gebied van tijd en geld. Dit zorgde ervoor dat de gemeente machteloos was in de aansturing richting de aannemer.

Over het onderzoek
De gemeente Amsterdam heeft per 1 januari 2014 het Afval Energie Bedrijf (AEB) Amsterdam verzelfstandigd. In de loop van 2014 meldde de directie dat de financiële resultaten tegenvielen. Hierdoor moest de gemeente de dividendverwachtingen naar beneden bijstellen. Ook heeft zij de waarde van het Afval Energie Bedrijf afgewaardeerd. Deze tegenvallende resultaten waren voor de gemeenteraad aanleiding om ons te verzoeken onderzoek te doen. We onderzochten of het besluitvormingsproces van de verzelfstandiging adequaat is geweest.

De resultaten in 2015
We concluderen dat de gemeente het verzelfstandigingsproces heeft onderschat. De besluitvorming door de raad heeft onder tijdsdruk plaatsgevonden. Er is onvoldoende rekening gehouden met branche- en bedrijfsspecifieke omstandigheden. De historische resultaten van het AEB zijn onvoldoende geanalyseerd, Bij de gemeente ontbreekt de expertise om de prognoses goed te beoordelen. De risico’s van de transitieprojecten zijn bekend, maar zijn onvoldoende gecommuniceerd. Ten tijde van het verzelfstandigingsproces was al duidelijk dat afwaardering van het bedrijf noodzakelijk was, maar de waarde van AEB op de openingsbalans is niet naar beneden bijgesteld. We denken dat het tekortschietend besluitvormingsproces echter geen invloed heeft gehad op de beslissing om AEB te verzelfstandigen. Een beter besluitvormingsproces had wel een beter inzicht opgeleverd in de haalbaarheid van de verschillende transitieprojecten en waarde van het AEB ten tijde van de verzelfstandiging.

Over het onderzoek
In 2011 voerden we het onderzoek Slecht zicht op leningen en garanties uit. Wij deden zes aanbevelingen om het beheer van leningen en garanties en de informatievoorziening hierover te verbeteren. In het opvolgingsonderzoek keken we in hoeverre het college van B en W invulling had gegeven aan de aanbevelingen uit het onderzoek van 2011.

Resultaten in 2015
We concluderen dat alle aanbevelingen volledig zijn uitgevoerd en dat er sprake is van een aanzienlijke verbetering in het beheer en de informatievoorziening ten opzichte van de situatie zoals we aantroffen tijdens ons onderzoek uit 2011.

Over het onderzoek
In de gemeente Amsterdam liggen circa 1.900 bruggen. De centrale stad van de gemeente Amsterdam is verantwoordelijk voor het gehele beheer en onderhoud van de circa 280 bruggen in de stedelijke infrastructuur van de stad. De stadsdelen zijn verantwoordelijk voor het gehele beheer van het overgrote deel van de overige ongeveer 1.420 bruggen. In dit onderzoek bekeken we in hoeverre het beleid voor beheer en onderhoud van bruggen in Amsterdam doelmatig en doeltreffend was.

De resultaten in 2015
We kwamen tot de conclusie dat het (nog steeds) ontbreekt aan uitgewerkt beleid voor het beheer en onderhoud van de Amsterdamse bruggen. Bovendien was het lastig te doorgronden hoe de gemeente in de praktijk de ongeveer 280 bruggen beheert en onderhoudt. We konden daarom niet vaststellen of het beleid voor het beheer en onderhoud van bruggen doeltreffend en doelmatig is.

Over het onderzoek
De gemeente Amsterdam wil de hele stad zo snel mogelijk voorzien van een fijnmazig glasvezelnet met zo min mogelijk gemeentelijke middelen. Daarom richtte de gemeente met private partijen het bedrijf Glasvezelnet Amsterdam BV (GNA) op. De gemeente Amsterdam ziet de aanleg van glasvezel als een publieke taak waarvoor zij verantwoordelijk is. Ze kan die verantwoordelijkheid op verschillende manieren invullen. Wij onderzochten of er bijstelling nodig is in de manier waarop de gemeente haar publieke taak via GNA uitvoert. En of er meer algemene lessen zijn te trekken over het deelnemingenbeleid.

Resultaten
We concluderen dat voorafgaand aan de start goed is nagedacht over de uitgangspunten van dit samenwerkingsverband met private partners waarmee de aanleg wordt gerealiseerd, maar dat de uitwerking van het beleid hiaten vertoont en de controle op de uitvoering onvoldoende is geweest.

Over het onderzoek
Regels zijn nodig in een samenleving. Ze zorgen voor continuïteit van beleid, gelijkheid en rechtvaardigheid tussen burgers. Er bestaat een breed gedeelde opvatting in de maatschappij dat de overheid te ver is doorgeschoten in zijn regelzucht. De afgelopen jaren is een tendens zichtbaar dat gemeenten enerzijds de betrokkenheid en verantwoordelijkheid van burgers stimuleren en anderzijds efficiënter en klantgerichter willen werken. Dereguleren past bij deze ontwikkelingen.

We deden een klein onderzoek naar de uitgangspunten in het Amsterdamse beleid voor dereguleren. We onderzochten wat er onder dereguleren wordt verstaan, hoe het gemeten wordt en wat de gemeente wil doen aan dereguleren.

Resultaten in 2015
Wij concluderen dat de uitgangspunten voor dereguleren nog niet zijn vastgesteld door het college en de raad. Om dereguleren daadwerkelijk te laten plaatsvinden, moeten de uitgangspunten in het beleid beter worden benoemd, er een integrale en heldere samenwerking zijn en er een betere afweging worden gemaakt of nieuwe regels echt nodig zijn. Een echte doorbraak kan alleen plaatsvinden als dereguleren ook goed geregeld wordt. En de uitgangspunten van te voren helder zijn voor iedereen.

Over het onderzoek
Sinds 1995 kunnen huiseigenaren in Zaanstad het recht van erfpacht omzetten naar vol eigendom. In 2007 zijn deze uitvoeringsregels veranderd. Begin 2014 informeerden we de gemeenteraad in een rekenkamerbrief over onze bevindingen naar deze wijziging van de erfpachtregels. Tussen het moment van informeren (16 januari 2014) en behandeling van de rekenkamerbrief in het Zaanstad Beraad (11 september 2014) kwam nieuwe informatie beschikbaar. We vonden dat deze ook nog in de verkenning moest worden meegenomen. Daarom boden we in juni 2015 een aanvullende rekenkamerbrief  aan het Zaanstad Beraad aan.

Resultaten
De nieuwe informatie die wij hebben onderzocht, bevestigt het beeld dat al eerder in de rekenkamerbrief van januari 2014 is geschetst. Er zijn weliswaar veel aanvragen in 2006 om het erfpachtrecht om te zetten, maar van een hausse van aanvragen vlak voor het intrekken van de regeling in januari 2007 is geen sprake. Opvallend is wel dat er in de periode rond de raadsverkiezingen (maart tot en met juni) verhoudingsgewijs veel omzettingen waren.

Over het onderzoek
De gemeente Amsterdam streeft naar het verminderen van het aantal (ernstige) verkeerslachtoffers. In het verleden lag de nadruk op de aanpak van punten in de stad waar veel ongevallen gebeuren, de zogenaamde black spots. In Verkeersveiligheid onderzochten we hoe het gesteld is met de verkeersveiligheid in Amsterdam, welke maatregelen de gemeente neemt op de meest gevaarlijke kruispunten in de stad en in hoeverre deze effectief zijn.

De resultaten in 2015
Door de slechte kwaliteit van de landelijke ongevallenregistratie is moeilijk vast te stellen hoe het ervoor staat met de verkeersveiligheid in Amsterdam. Met een slag om de arm kan worden gezegd dat het beeld in Amsterdam niet alleen maar positief is. Het beleid en de uitvoering rondom blackspots is wel voldoende vastgelegd. Maar relevante informatie wordt niet altijd gedeeld met de gemeenteraad. En de snelle en eenvoudige maatregelen, die bij de aanpak van blackspots worden genomen, leiden tot verbeteringen, maar lossen vaak de complexe problematiek van een blackspot niet op.

Over het onderzoek
Op 27 november 2012 besloot het college van B en W om Dienst Werk en Inkomen (DWI) onder financieel toezicht te plaatsen. In 2014 hebben we een eerste verkenning naar dit toezicht uitgevoerd. Vanwege de reorganisatie, de decentralisaties en de overgang naar het Amsterdams Financieel Systeem (AFS) kondigden we toen aan dat we begin 2015 nogmaals zouden kijken naar de stand van zaken. Dit resulteerde in het tweede monitoringsonderzoek Financieel toezicht op DWI. Tweede monitor.

Resultaten in 2015
Onze hoofdconclusie bij de tweede monitor is dat de financiële basisstructuur bij DWI en het vermogen goede prognoses op te stellen in 2014 is verbeterd. Maar door onder meer de grote ambtelijke reorganisatie per 1 januari 2015 stagneert het verbeterings- en borgingsproces. Op onderdelen was er zelfs een terugval te zien.

Over het onderzoek
Begin 2010 stonden sociale werkplaatsen voor grote beleidsmatige veranderingen met grote financiële gevolgen. In Sociale werkvoorziening in Amsterdam (2011) onderzochten we de voorbereiding op deze veranderingen door de gemeente en Pantar. Ook keken we naar de doelmatigheid en doeltreffendheid van de sociale werkvoorziening. In 2015 voerden we een opvolgingsonderzoek uit, waarin we nagingen in welke mate uitvoering is gegeven aan de aanbevelingen uit het rapport uit 2011.

Resultaten in 2015
Uit het onderzoek blijkt dat het college serieus aan de slag is gegaan met onze aanbevelingen. Het college heeft de extra tijd die ontstond voor de invoering van de Participatiewet benut om zich goed voor te bereiden. Naar aanleiding van de aanbevelingen die niet helemaal zijn uitgevoerd, brachten we twee punten onder de aandacht van de raad.

Over het onderzoek
Sinds 1 januari 2015 is de gemeente verantwoordelijk voor taken op het gebied van jeugdzorg. Hiervóór was dit de verantwoordelijkheid van het Rijk, de stadsregio en de zorgverzekeraars. Nu is de gemeente verantwoordelijk voor het hele scala van preventie, ondersteuning, hulp en (open en gesloten) zorg bij opgroeien en opvoeden, psychische problemen en stoornissen van jeugdigen. Het Rijk wil dat de jeugdzorg door deze nieuwe manier van werken eenvoudiger, efficiënter en effectiever wordt. Wij onderzoeken hoe de gemeente Zaanstad zich heeft voorbereid op het nieuwe jeugdstelsel. Daarbij besteden we ook aandacht aan de Jeugdteams.

De resultaten
We concluderen dat de gemeente nog beter rekening kan houden met de kansen en risico’s om te komen tot een doeltreffende en doelmatige zorg voor de jeugd.

Over het onderzoek
De Basismeetset was een gezamenlijke set van effect- en resultaatindicatoren. De stadsdeelraden konden gebruikmaken van deze set van indicatoren bij het opstellen van hun doelstellingen in de P&C-cyclus. En met de bijbehorende meetgegevens bijhouden of en in hoeverre de doelen werden gerealiseerd. In Kwaliteit Basismeetset maakten we de prestaties van de stadsdelen van de afgelopen jaren inzichtelijk. Hierbij richtten we ons op de programma’s Openbare ruimte & groen en Welzijn & zorg.

Resultaten in 2015
Onze conclusie is dat de gegevens uit de indicatoren een redelijk beeld geven van de effecten van het beleid van de stadsdelen. Bij Openbare ruimte & groen kunnen de effectindicatoren meestal worden gekoppeld aan specifieke taken en bevoegdheden van de stadsdelen. Bij Welzijn & zorg lukt dat minder goed. In de Basismeetset ontbreken vooral resultaatindicatoren. Daarom is niet altijd duidelijk wat de stadsdelen zelf hebben gedaan om de gewenste effecten te bereiken. De indicatoren in de Basismeetset passen daarnaast niet altijd bij de doelgroep van de stadsdelen. Ook ontbraken soms recente meetgegevens. Stadsdelen waren dus vaak min of meer gedwongen om eigen indicatoren te gebruiken. De Basismeetset vertoont dus wat gebreken.

Over het onderzoek
Horeca vervult een belangrijke functie in de stad Amsterdam, maar kan voor bewoners ook een bron van overlast zijn. Jaarlijks dienen honderden Amsterdammers dan ook een klacht in over een horecaonderneming in hun woonomgeving. Omdat horecaoverlast een prominent terugkerend thema is dat zich lastig laat oplossen, hebben wij onderzocht in hoeverre de afhandeling van horecaklachten in de stadsdelen Zuid en Centrum efficiënt was ingericht en of de gemeente ervan kon leren.

De resultaten in 2014
We concluderen dat de kwaliteit van de registratie en afhandeling van horecaklachten nog onvoldoende is voor een lerende organisatie.

Over het onderzoek
Het aantal schriftelijke vragen en moties is in de afgelopen jaren gestegen en de beantwoording liet vaak lang op zich wachten. Er werd gemiddeld bijna elke dag van het jaar een schriftelijke vraag gesteld of een motie ingediend. Vaak vond de afhandeling ervan niet binnen de gestelde termijnen plaats. In deze verkenning onderzochten we hoe het proces was georganiseerd en welke verbeteringen er eventueel mogelijk waren.

Resultaten in 2014
Voor zover wij het kunnen overzien, geeft het college altijd een reactie op de moties en schriftelijke vragen die de raad stelt. Het feit dat raadsleden maar weinig aanvullende vragen stellen na beantwoording, duidt op het redelijk functioneren van de raadsinstrumenten. Wel vraagt de afhandelingstermijn van vragen en moties aandacht. Van de schriftelijke vragen die de raad stelt, wordt minder dan een kwart binnen de afgesproken termijn beantwoord. Van de door ons onderzochte moties blijkt minder dan 10% tijdig door het college te zijn afgehandeld.

Over het onderzoek
De gemeente Amsterdam wil dat de CO2-uitstoot in de stad in 2025 met 40% is afgenomen ten opzichte van 1990. In 2040 moet de vermindering zelfs 75% zijn. Om dit te bereiken heeft de gemeente een energiestrategie geformuleerd, waarvan energiebesparing in de woningvoorraad een belangrijk onderdeel is. De gemeente Amsterdam heeft afspraken gemaakt met Amsterdamse woningcorporaties om bij de bestaande corporatiewoningen labelstappen te zetten. Hierdoor moeten deze woningen zuiniger worden. Of een woning energiezuiniger is geworden, wordt gemeten aan het aantal labelstappen dat is gemaakt. In Amsterdams klimaatbeleid. Effectiviteit van het subsidiëren van labelstappen onderzochten we of de labelstappensubsidie leidt tot een daadwerkelijke vermindering in het energieverbruik en CO2-uitstoot.

De resultaten in 2014
We concluderen dat het behaalde resultaat sterk tegenvalt. In plaats van 5,1 kiloton CO₂-uitstoot, bedraagt de gerealiseerde vermindering waarschijnlijk 1,65 kiloton CO₂. In totaal heeft de gemeente hiervoor tot eind 2013 zo’n € 33,5 miljoen subsidie verstrekt. Het is daarmee ook een zeer kostbare regeling: per vermeden ton CO₂per jaar kost het de gemeente gemiddeld € 1.000 subsidie.

Over het onderzoek
In Amsterdam geldt voor grote delen van de stad ‘betaald parkeren’ via een parkeerautomaat of door middel van een parkeervergunning. Tot 2008 was de uitvoering en handhaving van het betaald parkeren een taak van een gemeentelijke dienst. In 2008 besloot het college van B en W de taak te laten uitvoeren door een nieuwe, verzelfstandigde overheids-BV: Cition. Eerder onderzochten we dit proces van verzelfstandiging in een verkenning. In 2015 deden we uitgebreider onderzoek naar de besluitvorming rondom de verzelfstandiging van het parkeerbeheer.

Resultaten in 2015
De genomen besluiten zijn niet altijd transparant, consistent en rationeel. Daarnaast wordt in de gemeentelijke raamnota weinig aandacht gegeven aan privatisering. De procedures en de verantwoordelijkheden moeten duidelijker afgebakend worden.

Over het onderzoek
Met de decentralisaties op het gebied van jeugd, zorg en werk zijn gemeenten per 2015 verantwoordelijk geworden voor nieuwe taken en doelgroepen. Naar aanleiding van de verkenning Vernieuwing van het sociaal domein (september 2013) besloten we de voorbereiding en invoering van de drie decentralisaties te monitoren. Dit onderzoek naar mantelzorgondersteuning maakt daar deel van uit. We spraken met vertegenwoordigers van raadsfracties, uitvoerende organisaties, expertisecentra en belangenorganisaties. Hier kwamen signalen uit voort, die we via een rekenkamerbrief deelden met de gemeenteraad.

De resultaten in 2014
De belangrijkste conclusie is dat er binnen de gemeente Amsterdam veel gebeurt op het gebied van mantelzorgondersteuning, maar het mist aan richting en overzicht.

Over het onderzoek
Per 1 januari 2015 is de gemeente verantwoordelijk voor de jeugdzorgtaken. Tot die tijd was dit de verantwoordelijkheid van het Rijk en de stadsregio. Maar vanaf 1 januari 2015 is de gemeente verantwoordelijk voor preventie, hulp en zorg bij opvoeden en opgroeien, psychische problemen en stoornissen bij jeugdigen. Met de overdracht van taken wil het Rijk dat de zorg voor de jeugd eenvoudiger, efficiënter en effectiever wordt. Dit moet worden bereikt door een andere manier van werken. Hierbij wordt meer ingezet op preventie en de eigen kracht van burgers. We onderzochten samen met de rekenkamers van Den Haag, Rotterdam en Utrecht de voorbereiding van de G4-gemeenten op de decentralisatie van de jeugdzorg

De resultaten in 2014
De gemeente Amsterdam heeft geen volledig overzicht van de belangrijkste risico’s van het nieuwe zorgstelsel. Zo signaleerden wij een aantal risico’s uit de proeftuinen die niet in beeld zijn gebracht in de risicorapportages. Daarnaast blijken risicobeheersmaatregelen niet altijd effectief. En is er nog ruimte voor beter leren, want de gemeente deelt en benut opgedane kennis traag.

Over het onderzoek
In Basisregistraties Adressen en Gebouwen (2011) onderzochten we in hoeverre het college van burgemeester en wethouders op schema lag om per 1 juli 2011 te voldoen aan de wet- en regelgeving voor wat betreft Basisregistraties Adressen en gebouwen (BAG) afkomstig van het Rijk. Ruim drie jaar na dit rapport onderzochten we in dit opvolgingsonderzoek in hoeverre het college uitvoering heeft gegeven aan onze aanbevelingen.

Resultaten in 2014
In de afgelopen drie jaar heeft het college veel werk verzet om het stelsel van basisregistraties te verbeteren. Het realiseren van de aanbevelingen duurt echter langer dan gepland. Daarnaast zijn veel aanbevelingen nog niet volledig uitgevoerd.

Over het onderzoek
In 2014 onderzochten we de gemeentelijke subsidieorganisatie. Daarbij zijn we nagegaan in hoeverre zaken in opzet goed zijn geregeld. Reden hiervoor is de wens van zowel de gemeenteraad als het college om de subsidies efficiënter te besteden. In het onderzoek hebben we beoordeeld of de gemeente over een goed juridisch kader beschikt. Ook bekeken in hoeverre de gemeente een heldere visie heeft op het subsidie-instrument.

De resultaten in 2014
De gemeentelijke subsidieorganisatie zat in 2014 in een veranderingsproces. Om de interne efficiëntie te vergroten werd een stedelijk subsidiebureau opgericht en stelde de gemeenteraad de Algemene Subsidieverordening Amsterdam (ASA 2013) vast. We concluderen dat de gemeente formeel onvoldoende onderzoeksmogelijkheden heeft om de doelmatigheid en doeltreffendheid van subsidies te controleren. Verder zien we dat de gemeente nog veel processen moet uitwerken in instructies. Ook ontbreekt een samenhangend visiedocument waarin staat wanneer de gemeente het subsidie-instrument inzet, hoe zij de subsidies controleert en bijstuurt en hoe zij borgt dat subsidieregelingen periodiek worden geëvalueerd. Dit onderzoek heeft een vervolg gekregen met nader onderzoek naar de doeltreffendheid en doelmatigheid van enkele specifieke subsidies.

Over het onderzoek
In Beheer van sporthallen en sportparken onderzochten we of er bij de stadsdelen Nieuw-West, Noord, Oost en Zuid voldoende informatie beschikbaar was om inzicht te krijgen in het sport(accommodatie)beleid van de stadsdelen, en de beschikbare kosten en opbrengsten per sportaccommodatie. We deden dit in twee fases. In deze fase (fase 2) deden we diepgaander onderzoek naar een aantal specifieke accommodaties. We onderzochten of er verschillen te zien zijn in doelmatigheid tussen vormen van gemeentelijk beheer van sportaccommodaties.

De resultaten in 2014
De belangrijkste conclusie is dat bij alle exploitanten (gemeente of particulier) de kwaliteit van de informatie onvoldoende is voor een professionele aansturing en verantwoording.

Over het onderzoek
De gemeente dreigde eind 2012 een deel van het participatiebudget aan het Rijk te moeten terugbetalen, doordat de Dienst Werk en Inkomen (DWI) geen goede prognoses had opgeleverd. Dit was aanleiding voor het college van burgemeester en wethouders om DWI onder verscherpt financieel toezicht te stellen. In deze verkenning probeerden we een indruk te krijgen van de wijze waarop het financieel toezicht bij DWI is opgezet en hoe dit heeft gefunctioneerd.

Resultaten in 2014
Uit ons verkennend onderzoek bleek dat het ingestelde toezicht nauwgezet de resultaten van het verbeterplan volgde en dat DWI de nodige verbeteringen had doorgevoerd. DWI bleek beter in staat de prognoses te beheersen. Op andere punten, zoals bij het Re-integratiebedrijf Amsterdam en de financiële infrastructuur, zijn nog verbeteringen noodzakelijk.

Over het onderzoek
In hoeverre verwijderen de stadsdelen fietsen rechtmatig, transparant en efficiënt? Wij onderzochten dat in Verwijderen van fietsen. Aanleiding voor ons onderzoek waren klachten van burgers over onrechtmatige verwijdering van hun fiets. Ook bleek dat de stadsdelen geen goed zicht hadden op de kosten van fietsparkeren.

De resultaten in 2014
Verwijdering van fietsen vindt meestal rechtmatig plaats, maar niet altijd. Waarschuwingsstickers voldoen niet aan de wettelijke eisen, en de juridische grondslag bij het verwijderen van fietsen bij evenementen is onduidelijk. Er zijn ingewikkelde regels voor het verwijderen van fietsen en de communicatie hierover richting burgers kan veel beter. Daar komt bij dat elk stadsdeel zijn eigen werkwijze en definities gebruikt voor overlastgevende fietsen.

Over het onderzoek
In juni 2013 besloten 17 rekenkamer(commissie)s om gezamenlijk onderzoek te doen naar de Huisvuilcentrale Alkmaar (HVC).  De HVC is een structuurvennootschap in eigendom van 48 gemeenten en 6 waterschappen, waaronder de gemeente Zaanstad. Het doel van het onderzoek is om inzichtelijk te maken op welke wijze de gemeente Zaanstad invulling geeft aan de sturing en controle van de verbonden partij HVC.

De resultaten
De samenwerking van Zaanstad met andere gemeenten om het afval te laten verbranden door het gezamenlijk bedrijf HVC kent een lange historie. Er is echter ook veel veranderd in de samenwerking, het bedrijf HVC en de regionale en nationale (huis)afvalmarkt. Daardoor is de huidige werkwijze complex en moeilijk te doorgronden. Daarnaast lopen de betrokken gemeenten momenteel veel meer risico’s dan vroeger. De informatievoorziening daarover voldoet aan de voorschriften, maar schiet toch tekort om de raadsleden die uiteindelijk verantwoordelijk zijn goed te informeren.

Over het onderzoek
We onderzochten hoe het college invulling heeft gegeven aan onze aanbevelingen uit ons onderzoek Zwemmen in De Baarsjes, Geuzenveld-Slotermeer en Zuideramstel, uit 2010. Toentertijd onderzochten we in de voormalig stadsdelen De Baarsjes (Sportplaza Mercator), Geuzenveld-Slotermeer (het Sloterparkbad) en Zuideramstel (het De Mirandabad) hoe de zwembaden financieel worden gesteund om het zwemmen betaalbaar te houden.

De resultaten in 2014
In stadsdeel Nieuw-West zijn drie van de zes aanbevelingen uitgevoerd en drie gedeeltelijk. In stadsdeel West zijn twee van de vijf aanbevelingen zijn uitgevoerd, twee gedeeltelijk en één niet. En in stadsdeel Zuid zijn drie van de zes aanbevelingen gedeeltelijk uitgevoerd en drie niet. Het aanbrengen van een onderscheid tussen de maatschappelijke en de commerciële functies van een zwembad is volgens ons nodig omdat dit een grondslag biedt voor het bepalen van de – hoogte van de – subsidie van de gemeente.

Over het onderzoek
In Armoedebeleid in Amsterdam onderzochten we de doeltreffendheid, doelmatigheid en rechtmatigheid van de inzet van inkomensondersteunende maatregelen. In 2014 voerden we het eerste opvolgingsonderzoek uit. Hierin zijn we nagegaan op welke wijze het college van burgemeester en wethouders invulling heeft gegeven aan de aanbevelingen uit het onderzoek uit 2010.

De resultaten in 2014
Uit dit eerste opvolgingsonderzoek bleek dat zeven van de tien aanbevelingen nog in uitvoering waren en er niet één volledig was uitgevoerd.

Over het onderzoek
Naar aanleiding van een verkennend onderzoek naar de renovatie Oostlijn in 2013 besloten we een nader onderzoek te doen naar het effect van de kostenoverschrijding bij de renovatie van de Oostlijn op het Meerjaren Vervangingsprogramma (MVP) Metro. Dit besluit werd ingegeven door het steeds grotere financiële belang van de renovatie van de Oostlijn in het MVP Metro.

De resultaten in 2013
We concluderen dat binnen het MVP Metro de overschrijding op de Oostlijn waarschijnlijk opgevangen kan worden. Het convenant met de Stadsregio Amsterdam biedt daarvoor voldoende financiële ruimte. We constateerden echter ook dat de ramingen nog in ontwikkeling waren en de afspraken in het convenant vaag zijn. Bovendien zijn er volgens ons aanvullende risico’s waardoor de kans op een financieel tekort bij het metrovervangingsonderhoud groter wordt. Het gaat hier om bezuinigingen van het Rijk, vervangingsonderhoud van de nieuwe metro infrastructuur waarvoor nog geen budget is gereserveerd en de onzekerheid rond het budget voor de periode 2028-2031.

Over het onderzoek
In Afwikkeling van niet-fiscale bezwaren onderzochten we de wijze waarop de gemeente Zaanstad niet-fiscale bezwaren van burgers afwikkelde. De belangrijkste vraag was of de gemeente gebruikmaakte van de mogelijkheden om niet-fiscale bezwaren op een informele wijze af te handelen. Daarnaast bekeken we of de gemeente de bezwaren rechtmatig afhandelde.

De resultaten
We concludeerden dat de gemeente niet-fiscale bezwaren oplossingsgericht en met een zekere souplesse afwikkelde. Maar dat de zogenaamde informele methode niet structureel werd toegepast. De mogelijkheden om niet-fiscale bezwaren op een informele wijze af te handelen, werden niet volledig benut en de afhandeling kon efficiënter en klantvriendelijker. Daarnaast concluderen we dat de rechtmatigheid over het algemeen goed is, maar beter kan en moet.

Over het onderzoek
Sinds 1995 bestaat voor huiseigenaren in Zaanstad de mogelijkheid om het recht van erfpacht om te zetten naar vol eigendom. In 2007 zijn deze uitvoeringsregels veranderd. Een groep erfpachters is in 2011 actief benaderd door de gemeente over de mogelijkheid tot omzetting naar vol eigendom. Bij deze groep ontstond onrust. Het geoffreerde bedrag was aanzienlijk hoger dan dat onder de oude regels zou zijn geweest. En de gemeente zou de erfpachters niet hebben geïnformeerd over de verandering van de regels en de gevolgen daarvan voor de erfpachters. Wij deden een verkennend onderzoek naar dit onderwerp.

Resultaten
De conclusie is dat erfpachters vooraf niet zijn geïnformeerd over de voorgenomen wijziging van de uitvoeringsregels om het recht van erfpacht om te zetten naar vol eigendom. Aan erfpachters is dus niet de mogelijkheid geboden om onder de oude – financieel gunstiger – voorwaarden het erfpachtrecht om te zetten. Dit is echter een bewuste keuze geweest, zowel van het college van B en W als de gemeenteraad.

Over het onderzoek
In 2013 onderzochten we of de nieuwe opzet van de begroting van de gemeente Amsterdam niet ten koste is gegaan van de informatiewaarde van de begroting. En in 2014 voerden we dit verdiepende onderzoek uit. We onderzochten de betekenis van de indicatoren uit de programmabegroting voor de bedrijfsvoering van de diensten DIVV en DMO. Daarnaast hebben we gekeken of een buurtbegroting, zoals in stadsdeel Oost werd opgesteld, de informatiewaarde zou kunnen verhogen.

Resultaten in 2014
Onze hoofdconclusie is dat de indicatoren uit de gemeentelijke P&C-cyclus over het algemeen redelijk aansluiten op de bedrijfsvoering van de diensten. De diensten leveren deze indicatoren zelf aan. Voor het volgen van de beleidsuitvoering worden geen of weinig aanvullende indicatoren gebruikt. De beleidscycli op de verschillende beleidsterreinen volgen veelal wel een ander ritme dan het programakkoord. Daarnaast concluderen we dat de gepresenteerde meetresultaten meestal betrouwbaar waren, maar dat het geregeld voorkomt dat de meetresultaten niet op tijd beschikbaar zijn om in de jaarrekening te worden opgenomen. Hierdoor staan in de jaarrekening niet altijd de meest actuele cijfers.

Over het onderzoek
De gemeente Amsterdam kon haar ruimtelijke plannen lange tijd uitvoeren door het geld dat ze verdiende aan grondexploitaties. Sinds 2005 vielen de grondopbrengsten echter tegen, als een gevolg van een overmaat aan plannen en het inzakken van de markt door de economische crisis. In 2013 hebben we onderzocht hoe de afgelopen jaren de werkelijke proceskosten zich hebben ontwikkeld ten opzichte van de planning en hoe de gemeente de proceskosten beheerst.

De resultaten in 2014
We concluderen dat de proceskosten voor grondexploitaties sinds 2010 flink zijn gedaald. De budgetten worden echter nog steeds overschreden. Naar verwachting blijven de proceskosten voor 2013 wel binnen het budget. Ook zien we een aantal verbeterpunten in het beheersen van de proceskosten. Zo werkt het ramingsmodel voor proceskosten nog niet feilloos, zijn de budgetten voor de komende jaren onvoldoende onderbouwd en bestaan er verschuivingsmogelijkheden tussen de proceskosten en uitvoeringskosten.

Over het onderzoek
De buurtbegroting van stadsdeel Oost is een website waarop de activiteiten en bijbehorende financiële inzet voor buurten staan. In 2013 was de buurbegroting nog in ontwikkeling. Wij onderzochten in hoeverre dit instrument nuttig is voor raadsleden van andere stadsdelen en de centrale stad.

Resultaten in 2013
De buurtbegroting is in eerste instantie ontwikkeld ter ondersteuning van de ambtelijke organisatie die zich bezighoudt met het gebiedsgericht werken in stadsdeel Oost. Maar ook voor de (stadsdeel)raad kan het een zinvol instrument zijn. Het is een (eerste uitvoerige) pilot om met de inzet van digitale hulpmiddelen de afstand tussen de abstracte kaders uit de begroting en de concrete uitvoering te overbruggen. De pilot maakt duidelijk dat het mogelijkheden biedt om de raad te ondersteunen bij de controlerende en volksvertegenwoordigende taken. Minder bruikbaar is de buurtbegroting bij vervulling van de kaderstellende rol.

Over het onderzoek
In 2010 is de gemeente gestart met een proces van organisatieontwikkeling. Het doel van de gemeente was onder andere om zich onder steeds wisselende omstandigheden snel en adequaat te kunnen organiseren. Wij onderzochten hoe Zaanstad het proces van organisatieontwikkeling heeft vormgegeven en of de gemeente gebruik heeft gemaakt, dan wel rekening heeft gehouden met kansen en risico’s bij de gekozen aanpak van de organisatieontwikkeling.

De resultaten
Bij de start van het proces was geen plan voor organisatieontwikkeling opgesteld. De ambtelijke leiding vond dit ook niet wenselijk gezien de steeds veranderende context waarin de gemeente zou moeten opereren. Het was daarom mogelijk niet altijd duidelijk voor medewerkers wat er in de organisatie zou veranderen en waarom dat gebeurde. Daarnaast is het proces van organisatieontwikkeling nauw verweven geraakt met de hervormingsagenda en de bezuinigingen. En tot slot is in de gemeenteraad organisatieontwikkeling slechts beperkt onderwerp van gesprek geweest.

Over het onderzoek
De renovatie van de Oostlijn was bedoeld om de veiligheid en het comfort van het reizen met de metro voor de reiziger te verbeteren. Uiteindelijk werd de renovatie van de Oostlijn een stuk duurder dan eerst was gedacht. En het project duurde langer. Deze problemen waren voor ons aanleiding om een verkenning uit te voeren. Het doel van de verkenning was inzicht krijgen in de risico’s die nog binnen het project aanwezig waren en die een bedreiging vormden voor de realisatie van het project.

De resultaten in 2013
Onze conclusie is dat een uitvoerig onderzoek naar de renovatie Oostlijn zinvol en nuttig is en dat dit onderzoek na mei 2014 zal worden gestart. Daarnaast besluiten we nader onderzoek uit te voeren naar het Meerjaren Vervangingsprogramma Metro (MVP Metro).

Over het onderzoek
Bouwen aan de Stad II is een overeenkomst over wonen in Amsterdam. De overeenkomst was ondertekend door de centrale stad, de stadsdelen, de Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties en de Huurdersvereniging Amsterdam. We hebben een verkennend onderzoek uitgevoerd naar de voortgang van de gemaakte afspraken uit de overeenkomst en naar de samenwerking tussen de partijen die de overeenkomst hebben ondertekend. Bij de verkenning hebben we specifiek gekeken naar de aanbiedingsafspraken, de afspraken over extra investeringen in energiebesparing en de afspraken over de verkoop van sociale huurwoningen.

De resultaten in 2016
We constateren  dat de meeste afspraken redelijk uitgebreid worden gemonitord. Als afspraken niet gehaald worden, wordt vaak een goede verklaring gegeven. De verkenning heeft geleid tot twee aandachtspunten voor het gemeentebestuur. Het eerste aandachtspunt gaat over de mogelijk directe aansturing van de corporaties. Het tweede aandachtspunt heeft betrekking op de toekomstige rolverdeling tussen de centrale stad en de bestuurscommissies.

Over het onderzoek
We onderzochten in 2010 de verzelfstandiging van het openbaar primair onderwijs in de voormalig stadsdelen West Binnen de Ring (Bos en Lommer, De Baarsjes, Oud-West en Westerpark). In 2013 voerden we dit opvolgingsonderzoek uit, waarin we nagingen in hoeverre uitvoering was gegeven aan onze aanbevelingen uit 2010.

De resultaten in 2013
In dit opvolgingsonderzoek concluderen we dat een groot deel van de aanbevelingen uit het onderzoek van 2010 is uitgevoerd, maar dat dit niet het geval is voor de aanbevelingen over evaluatie en over de bestemming van financiële middelen. We hebben geen aanwijzingen dat de uitgaven voor onderwijs in stadsdeel West extra aandacht behoeven.

Over het onderzoek
In dit opvolgingsonderzoek onderzoeken we de wijze waarop het college van B en W uitvoering heeft gegeven aan de aanbevelingen uit het onderzoek De Wmo in Zaanstad. Het persoonsgebonden budget voor huishoudelijke hulp (april 2009). Dit rapport bevat veertien aanbevelingen gericht op het verbeteren van het beleid en de uitvoering van de persoonsgebonden budgetten (Pgb’s) voor huishoudelijke hulp in Zaanstad.

De resultaten
Wij concluderen op grond van dit opvolgingsonderzoek dat het overgrote deel van de aanbevelingen, 10 van de 14, volledig is uitgevoerd. Hierdoor is het onder andere niet meer mogelijk dat verzorgingstehuizen als gezamenlijke Pgb-houder kunnen optreden voor hun bewoners, waardoor de rechtsongelijkheid is afgenomen.

Over het onderzoek
Jaarlijks innen de Amsterdamse stadsdelen grote bedragen aan fiscale parkeeropbrengsten. Daarvan is in 2012 ongeveer € 62 miljoen beschikbaar voor de stadsdelen om hun eigen parkeer-, verkeer- en vervoerbeleid nader vorm te geven. Maar wat willen de verschillende stadsdelen precies bereiken met hun parkeerbeleid? En hangt het beleid van de verschillende stadsdelen met elkaar samen? Dat onderzochten we in Parkeren in Amsterdam.

De resultaten in 2013
Het parkeerbeleid van de stadsdelen in de gemeente Amsterdam is weinig concreet geformuleerd. Hierdoor is achteraf moeilijk vast te stellen of het beleid effectief is geweest. Daarnaast is er over het algemeen weinig aandacht voor samenhang tussen het parkeerbeleid van de verschillende stadsdelen.

Over het onderzoek
De Nederlandse gemeenten lijken het financieel moeilijk te hebben. De discussie daarover is lastig, omdat een standaardinstrument ontbreekt om de financiële ontwikkeling te beschrijven en de gemeenten onderling te vergelijken. Voor een rekenkamer is een dergelijk vergelijkingsinstrument nuttig. Daarom hebben we ons verdiept in de mogelijkheid om goede indicatoren te ontwikkelen. Dit kleine onderzoek (een analyse) was een eerste poging om overzichtelijke indicatoren te ontwikkelen waarmee kan worden geregistreerd of gemeenten in financieel zwaar weer dreigen te komen.

Resultaten in 2013
Onze analyse heeft geresulteerd in een eerste model dat vrij robuust lijkt. Er komen veel financiële problemen op de gemeenten af. En het zal gegeven de huidige financiële positie voor veel gemeenten niet meevallen om uit de gevarenzone te blijven.

Over het onderzoek
In 2009 onderzochten we hoe de gemeente Amsterdam de persoonsgebonden budgetten (Pgb’s) voor huishoudelijke hulp verstrekte. In dit opvolgingsonderzoek gingen we na wat het college heeft gedaan met onze aanbevelingen.

De resultaten in 2013
Het college heeft vijf van de tien aanbevelingen volledig uitgevoerd. De andere aanbevelingen zijn niet of gedeeltelijk uitgevoerd of inmiddels achterhaald. We komen tot de conclusie dat er voldoende reden is om de Pgb’s voor huishoudelijke hulp nog eens nader te onderzoeken. Hierbij hebben we het college twee specifieke aandachtspunten meegegeven.

Over het onderzoek
In 2013 voerden wij een verkenning uit naar de vernieuwing in het sociaal domein. De aanleiding voor deze verkenning was dat het sociaal domein een groot en complex veranderingsproces onderging, waarmee veel Amsterdammers te maken zouden krijgen en waarmee veel geld is gemoeid. Het belang van het sociaal domein groeit. Geschat werd dat het gemeentelijke inkoopbudget in 2015 voor circa 55% naar het sociale domein zou gaan, terwijl dit in de jaren negentig nog 25% was. Door de toenemende taken vanuit de decentralisatie van jeugd, ABWZ en participatie kreeg de raad ook een grotere kaderstellende en controlerende rol in het sociaal domein.

De resultaten in 2013
Er is nog zoveel in beweging in het sociaal domein, dat het volgens ons nu niet zinvol is om een diepgaand onderzoek in te stellen. De veranderingen in het sociaal domein zijn verstrekkend en we vinden het dan ook belangrijk om hierbij een vinger aan de pols te houden. Dat doen we door in onze rekenkamerbrief een aantal aandachtspunten en risico’s te noemen die de aandacht van de raad verdienen. En we gaan de voorbereiding en invoering van de drie decentralisatie in Amsterdam op verschillende momenten monitoren.

Over het onderzoek
ACAM controleert de jaarrekeningen van de centrale stad, van de stadsdelen en van de gemeentelijke diensten. En geeft hierbij controleverklaringen af. Wij zijn op grond van de Wet toezicht accountantsorganisaties (Wta) toezichthouder op ACAM. In het kader van het doorlopend toezicht voerden we in 2013 een uitgebreider onderzoek uit naar de controleaanpak en het kwaliteitsbeheersingssysteem.

Resultaten in 2013
We concluderen in de rekenkamerbrief dat we tijdens ons onderzoek geen informatie hebben aangetroffen om te concluderen dat ACAM niet in voldoende mate voldoet aan de in de Wta gestelde eisen. Ook hebben we de bevindingen van het onderzoek samengevat in de rekenkamerbrief en vier verbeterpunten geformuleerd. De ACAM gaf aan deze verbeterpunten ter harte te zullen nemen.

Over het onderzoek
In Schuldhulpverlening in Bos en Lommer en Zuidoost (2007) constateerden we een aantal knelpunten op het gebied van schuldhulpverlening. De gemeente had met name geen goed zicht op het succes van de uitgevoerde trajecten. In 2013 onderzochten we in hoeverre de resultaten van de schuldhulpverlening anno 2013 inzichtelijk waren en op welke wijze hierover gegevens verzameld werden.

De resultaten in 2013
De gemeente is op de goede weg met het verzamelen van informatie over de geleverde prestaties, succes- en faalfactoren bij deze prestaties en de bereikte effecten. De nieuwe schuldhulpverleningsmonitor maakt de prestaties en resultaten van de schuldhulpverlening namelijk op een gedetailleerd niveau inzichtelijk. Naast deze kwantitatieve gegevens worden kwalitatieve gegevens verzameld door (een) kwaliteitsconsulent, klanttevredenheidsonderzoeken en klachtenoverzichten. Tot slot worden de verzamelde gegevens besproken in kwartaaloverleggen.

Over het onderzoek
De gemeente Amsterdam kan aanspraak maken op subsidies uit twee grote Europese structuurfondsen: het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) en het Europees Sociaal Fonds (ESF). In deze verkenning richtten we ons op de omvang van de subsidies en het signaleren van problemen in subsidietrajecten.

Resultaten in 2013
Uit ons onderzoek blijkt dat de gemeente succesvol is in het aanvragen en verwerven van Europese subsidies. Alleen bij het Europees Sociaal Fonds (ESF) is de benutting van de aangevraagde subsidie niet hoog. Daarnaast worden bij sommige projecten niet de volledige declaraties goedgekeurd. Bij het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) signaleerden we geen knelpunten in het beheer en de declaratie van de subsidies.

Het valt ons in deze verkenning op dat er een zekere spanning bestaat tussen enerzijds de wens om maximaal Europese subsidie aan te vragen en anderzijds de kosten en risico’s van die subsidie. We vragen in de rekenkambrief dan ook aandacht voor de filosofie achter het beleid van subsidieaanvragen.

Over het onderzoek
Op 20 november 2011 deed het Hof Amsterdam een finale uitspraak in de Zaak Honnebier versus gemeente Amsterdam. In de kern kon de heer Honnebier zich niet vinden in de onderbouwing van de grondwaarde en canon voor het volgende tijdvak, omdat deze door de deskundigen onvoldoende waren onderbouwd in het taxatierapport. Het Hof oordeelde dat het taxatierapport onvoldoende was gemotiveerd en benoemde een nieuwe commissie van deskundigen om de waarde en de canon vast te stellen. Dit leidde tot een verzoek van raadsleden aan ons om de doelmatigheid en rechtmatigheid te onderzoeken van de uitvoering van het erfpachtbeleid in Amsterdam.

Resultaten in 2013
In de rekenkamerbrief Verzoek tot rechtmatigheidsonderzoek erfpacht (29 mei 2013) achten wij het goed mogelijk dat in het verleden de taxatierapporten vaker niet aan de eisen voldeden, terwijl de gemeente en de erfpachter deze rapporten wel hebben geaccepteerd. Het accepteren van deze rapporten betekent echter niet dat de gemeente onrechtmatig heeft gehandeld. Wij zien op dit moment geen aanleiding om aanvullend onderzoek naar de doelmatigheid te doen, omdat dat op dit moment waarschijnlijk geen verdere ondoelmatigheden, ten opzichte van ons eerder onderzoek, aan het licht zullen komen.

Over het onderzoek
De gemeente Amsterdam onderneemt veel activiteiten waarvan gedetineerden baat kunnen hebben bij terugkomst in de samenleving. Hoewel de Top600-aanpak wellicht de meest bekende is, heeft Amsterdam ook een reguliere aanpak die gebaseerd is op landelijke afspraken. Door de voortdurende politieke en maatschappelijke belangstelling voor veiligheid en het voorkomen van recidive, besloten we hier een onderzoek naar uit te voeren.

De resultaten in 2013
We concluderen dat een helder integraal beleidskader en bijbehorend budget ontbreekt, en dat de samenhang onduidelijk is tussen het reguliere nazorgbeleid, het bestaand beleid voor bijzondere doelgroepen en de algemene voorzieningen. De huidige nazorg kan dus beter.

Over het onderzoek
Door de overheveling van taken van het Rijk en de stadsregio naar de gemeente wordt de gemeente Amsterdam in 2015 verantwoordelijk voor een fors budget voor de jeugdzorg. Dit stelt steeds hogere eisen aan de regievoering door de gemeente. Wij onderzochten twee reguliere aanpakken binnen het jeugddomein: de aanpak van risicojongeren in de jeugdnetwerken 12+ en de aanpak van risico- en multiprobleemgezinnen. Daarnaast onderzochten we hoe de gemeente haar regiefunctie invult bij de Top600-aanpak en welke lessen daaruit te trekken zijn voor de gemeentelijke regie in het jeugddomein.

De resultaten in 2013
We concluderen dat het informatiesysteem waarin de gemeente al veel investeerde onvoldoende wordt benut. De gemeente voert op veel plekken binnen het jeugddomein regie. Het onderzoek laat zien dat daar nog het nodige kan worden verbeterd. De gemeente heeft haar rol richting externe partners en de taakverdeling tussen stad en stadsdelen niet altijd even helder gedefinieerd. Voor de verbetering van de regierol kan worden gekeken naar de wijze waarop de gemeente regie voert binnen de Top600-aanpak. Daaruit blijkt onder andere dat bestuurlijke aandacht, monitoring van resultaten en commitment van de partners belangrijke elementen zijn voor goede regie.

Over het onderzoek
In Beheer van sporthallen en sportparken onderzochten we of er bij de stadsdelen Nieuw-West, Noord, Oost en Zuid voldoende informatie beschikbaar was om inzicht te krijgen in het sport(accommodatie)beleid van de stadsdelen, en de beschikbare kosten en opbrengsten per sportaccommodatie. We doen dit in twee fases. In fase 1  onderzochten we of er bij de stadsdelen Nieuw-West, Noord, Oost en Zuid voldoende informatie beschikbaar was om inzicht te krijgen in het sport(accommodatie)beleid van de stadsdelen en de beschikbare kosten en opbrengsten per sportaccommodatie.

De resultaten in 2013
Uit dit onderzoek blijkt dat geen van de stadsdelen een specifiek sportaccommodatiebeleid heeft ontwikkeld waarin aspecten als de behoefte aan sportaccommodaties, inzicht in de huidige en beoogde kwaliteit en een expliciete (onderbouwde) keuze voor een vorm van beheer en exploitatie zijn opgenomen. Wel zijn deze aspecten in stadsdeel Zuid in aparte ambtelijke notities behandeld. De andere drie stadsdelen behandelen deze aspecten deels of in beperkte mate.

Over het onderzoek
In 2012 constateerden we dat de gemeente een aantal erfpachters een aanbieding had gedaan voor de nieuwe canon voor het nieuwe tijdvak, terwijl zij niet gelijktijdig werden geattendeerd op de mogelijkheid om het erfpachtrecht verlengd af te kopen onder de AB 1994. In reactie op de rekenkamerbrief Verzoekonderzoek verlengde afkoop erfpacht (d.d. 31 oktober 2012) heeft het college besloten om alle erfpachters hierover alsnog individueel te informeren.

We zijn in 2013 nagegaan of alle erfpachters uit stadsdelen Centrum, Nieuw-West, Noord, Oost, West en Zuidoost die het betreft, ook zijn geselecteerd en zijn aangeschreven.

Resultaten in 2013
Dit blijkt inderdaad het geval te zijn. Ook hebben we vastgesteld dat Bureau Erfpacht alle erfpachters uit de stadsdelen Centrum, Nieuw West, Noord, Oost, West en Zuidoost heeft geïnformeerd die mogelijk in het verleden niet volledig zijn geïnformeerd over de mogelijkheid om hun erfpachtrecht verlengd af te kopen.

Over het onderzoek
De centrale stad, stadsdelen en schoolbesturen willen al sinds het Convenant Kleurrijke Basisscholen (2007) een toelatingsbeleid voor het basisonderwijs. De totstandkoming en invoering van dit beleid verliep echter lange tijd moeizaam. Inmiddels is het draagvlak gegroeid. Gelet op het beperkte succes van het toelatingsbeleid en het moeizame op gang komen ervan, besloten we een verkennend onderzoek uit te voeren naar het toelatingsbeleid. Deze verkenning is begonnen als een verkenning voor de stadsdelen. De centrale stad zou echter verantwoordelijk worden voor de ondersteuning van de schoolbesturen bij de ontwikkeling en invoering van het beleid, en voor de informatievoorziening over het onderwijs en het toelatingsbeleid. Daarom besloten we de gemeenteraad van onze bevindingen op de hoogte te stellen en het college te verzoeken om een bestuurlijk reactie.

De resultaten in 2014
Het stedelijk toelatingsbeleid formuleert geen expliciete doelstellingen, wel ‘ambities’ en ‘uitgangspunten’. De meeste van deze ambities en uitgangspunten zijn helder uitgewerkt. Een paar ambities en uitgangspunten vragen echter aandacht. De gemeente en schoolbesturen gaan de resultaten van iedere plaatsingsronde monitoren en het toelatingsbeleid één keer per jaar evalueren. Een uitgebreid rekenkameronderzoek lijkt daarom niet direct nodig.

Over het onderzoek
In Schoonhouden van de openbare ruimte (uit 2009) onderzochten we hoe schoon het eigenlijk is in de stadsdelen. En we onderzochten in hoeverre de stadsdelen bij het schoonhouden van de openbare ruimte – in het bijzonder de veegdiensten en de groenvoorziening – doelmatig en doeltreffend te werk gaan. We deden acht aanbevelingen en keken in het opvolgingsonderzoek in hoeverre deze waren opgepakt.

De resultaten in 2013
Zes van de acht aanbevelingen zijn door de stadsdelen waren uitgevoerd. Alleen de aanbeveling over de kostenefficiency pakken de stadsdelen niet op.

Over het onderzoek
In 2012 constateerden we dat de gemeente een aantal erfpachters een aanbieding had gedaan voor de nieuwe canon voor het nieuwe tijdvak, terwijl zij niet gelijktijdig werden geattendeerd op de mogelijkheid om het erfpachtrecht verlengd af te kopen onder de AB 1994. In reactie op de rekenkamerbrief Verzoekonderzoek verlengde afkoop erfpacht (d.d. 31 oktober 2012) heeft het college besloten om alle erfpachters hierover alsnog individueel te informeren.

We zijn in 2013 nagegaan of alle erfpachters uit stadsdeel Zuid die het betreft, ook zijn geselecteerd en zijn aangeschreven.

Resultaten in 2013
Dit blijkt inderdaad het geval te zijn. Ook concluderen we dat Bureau Erfpacht bij het selecteren van erfpachters ruime selectiecriteria heeft gehanteerd. Daarom ontvingen een aantal erfpachters mogelijk een brief van de Bureau Erfpacht terwijl zij waarschijnlijk nooit voor verlengde afkoop in aanmerking komen of zullen komen. Dit is mede het gevolg van het niet op orde zijn van de koppeling tussen de (erfpacht)registraties en de Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG).

Over het onderzoek
Van alle kantoorruimte in Amsterdam stond in 2013 ongeveer 1,3 miljoen m² leeg – zo’n 17% van de totale voorraad. Het college wilde de leegstand van kantoren aanpakken door nieuwbouwplannen te beperken. Daarnaast wilde de gemeente kantoorruimte transformeren naar nieuwe bestemmingen, zoals hotels en studentenhuisvesting. Wij onderzochten het beleid rondom deze transformatie.

De resultaten in 2013
Uit het onderzoek blijkt dat het huidige leegstandsbeleid te weinig doordacht is. Het leegstandsbeleid voor kantoren in Amsterdam is al een aantal jaar in ontwikkeling en raakt verschillende ambities. Maar er is geen samenhangend ontwerp en er missen heldere prioriteiten. Daarom leidt het beleid op uitvoerend niveau soms tot tegenstrijdige opdrachten voor ambtenaren.

Over het onderzoek
In dit opvolgingsonderzoek bekeken we in hoeverre de aanbevelingen uit Handhaving openbare ruimte (gepubliceerd in 2009) door de stadsdelen Nieuw-West en Oost waren uitgevoerd.

De resultaten in 2013
Bij beide stadsdelen blijkt dit niet volledig het geval. Stadsdeel Nieuw-West is wel verder met het uitvoeren van de aanbevelingen dan stadsdeel Oost. Stadsdeel Nieuw-West heeft acht aanbevelingen uitgevoerd, zes gedeeltelijk en twee aanbevelingen niet. Stadsdeel Oost heeft geen van de aanbevelingen volledig uitgevoerd: vijf aanbevelingen zijn niet uitgevoerd en vier zijn gedeeltelijk uitgevoerd.

Over het onderzoek
De gemeenteraad is het hoogste orgaan van de gemeente. En bepaalt via de begroting hoeveel geld er aan de gemeentelijke taken mag worden besteed. In 2010 heeft de raad een motie aangenomen waarin het college werd verzocht een beter leesbare begroting te maken. Daarna is de begroting sinds 2012 bondiger opgezet. Wij onderzochten of de nieuwe opzet van de begroting niet ten koste is gegaan van de informatiewaarde. Hiervoor onderzochten we de begrotingen voor de jaren 2011, 2012 en 2013.

Resultaten in 2013
We concluderen dat de compactere begroting niet ten koste is gegaan van de informatiewaarde van de begroting. De kwaliteit van de informatie is zelfs verbeterd. Er zijn echter nog steeds zaken niet in orde. De formulering van de doelstellingen kan beter en de vermelde streefwaarden zijn vaak slordig uitgewerkt. Het is meestal onduidelijk welke bijdragen de activiteiten leveren aan de gemeentelijke doelen en hoeveel budget daarvoor beschikbaar is. Voor de gemeenteraad is het daarom moeilijk om achteraf te beoordelen of het college zijn werk wel goed heeft gedaan.

Over het onderzoek
De gemeente Amsterdam heeft in het recente verleden 115 keer gereorganiseerd. Dat varieert van kleine reorganisaties tot grote gemeentebrede reorganisaties. Dit roept vragen op: Gebeurt dit wel doelmatig? Wordt er regie gevoerd op de reorganisaties binnen Amsterdam, wordt er geleerd van reorganisaties en worden de frictiekosten van reorganisaties zoveel mogelijk beperkt? In Reorganiseren in Amsterdam onderzochten we deze vragen.

Resultaten in 2013
Uit ons onderzoek blijkt dat er onvoldoende waarborgen zijn dat het proces van de gemeentelijke organisatieontwikkeling doelmatig verloopt. Binnen de gemeente is onvoldoende transparantie en regie bij reorganisaties. De gemeente weet zelf niet hoeveel reorganisaties er gaande zijn en bewaakt niet of reorganisaties passen binnen andere (gemeentebrede) ontwikkelingen. Afgeronde reorganisaties worden zelden geëvalueerd. Opgedane kennis en ervaring worden zo onvoldoende veiliggesteld voor de ambtelijke organisatie. Kosten van ambtenaren die hun baan verliezen worden beperkt, maar hadden lager kunnen zijn.

Over het onderzoek
Alle stadsdelen van de gemeente Amsterdam werken aan omvangrijke bezuinigingen. De plannen voor deze bezuinigingen moeten in 2011-2014 vorm krijgen. In 2011 wilden de stadsdelen in 2014 ongeveer € 124 miljoen structureel hebben bezuinigd. Later bleek dat zowel de centrale stad als de stadsdelen plannen maakten voor aanvullende bezuinigingen. In dit onderzoek richtten we ons op de vraag: in hoeverre voeren de stadsdelen hun structurele bezuinigingen volgens plan uit en welke soorten bezuinigingen zijn vanwege welke reden succesvol of juist problematisch?

Resultaten in 2012
De geplande bezuinigingen voor 2011 zijn grotendeels gerealiseerd. De verwachtingen voor de opbrengsten in 2014 zijn bijgesteld tot ruim € 119 miljoen. Gezien de omvang en complexiteit van de bezuinigingen is dit een goed resultaat. Toch zijn ook een aantal kanttekeningen op zijn plaats.

Over het onderzoek
In het kader van het financieel beleid beschikt de gemeente over reserves en voorzieningen. Een reserve is feitelijk een afspraak om het geld te reserveren voor een bepaald doel. Op grond van het budgetrecht beslist de raad over de reserves. Aangezien sommige reserves vaak een lange looptijd kennen, is het niet zeker of alle reserves nog wel besteed (zullen) worden aan het doel waarvoor ze oorspronkelijk zijn ingesteld. Daarnaast is het de vraag of het voor de gemeenteraad duidelijk is op welke reserves hij invloed kan uitoefenen. De afgelopen jaren zijn er regelmatig moties ingediend waaruit blijkt dat de raad een beter inzicht zou willen krijgen in de reserves.

Resultaten in 2012
We concluderen dat de onderzochte informatievoorziening op onderdelen leemten vertoont. Deze leemten bestaan uit het geheel of gedeeltelijk ontbreken van informatie over individuele reserves met betrekking tot het doel, de bestedingen en de maximale omvang. Ook wordt geen informatie verstrekt over de mogelijke vrije ruimte binnen reserves.

Over het onderzoek
We constateerde in 2012 dat de gemeente een aantal erfpachters een aanbieding had gedaan voor de nieuwe canon voor het nieuwe tijdvak, terwijl zij niet gelijktijdig werden geattendeerd op de mogelijkheid om het erfpachtrecht verlengd af te kopen onder de AB 1994. Naar aanleiding van een verzoek van de stadsdeelraad Zuid besloten we een onderzoek te starten naar de mate waarin Bureau Erfpacht zekerheid geeft dat erfpachters die daar recht op hebben, zijn gewezen op de mogelijkheid om het erfpachtrecht verlengd af te kopen.

De resultaten in 2012
Wij hebben het onderzoek van Bureau Erfpacht bekeken en daarbij enkele (oplosbare) problemen gesignaleerd. Los daarvan komen we tot de conclusie dat met een onderzoek als dit alleen maar een redelijk betrouwbaar beeld kan worden verkregen van de omvang van het probleem, en geen exact antwoord op de vraag welke erfpachters wel en welke erfpachters destijds niet of onvolledig zijn geïnformeerd.

Over het onderzoek
In 2012 hoopt de gemeente Amsterdam taalachterstanden bij jonge kinderen definitief tegen te gaan met een speciaal programma voor voorschoolse educatie, gericht op peuters van 2,5 tot 4 jaar. Het toezicht op deze voorscholen is hierbij vooralsnog een relatief onderbelicht aspect. Goed toezicht is nodig om de kwaliteit van de voorscholen te verbeteren. In 2012 hebben wij beperkt onderzoek gedaan naar het gemeentelijk toezicht op de voorscholen in Amsterdam.

De resultaten in 2012
We concluderen dat het toezicht professioneel is. Maar het is in mindere mate onafhankelijk, samenwerkend en transparant. De belangrijkste knelpunten zijn dat het toezicht op de voorscholen nog niet voldoende selectief (risicogestuurd) en slagvaardig is. Dat laatste betekent dat de gemeente niet altijd ingreep en consequenties verbind aan overtredingen bij voorscholen.

Over het onderzoek
Op 26 juni 2012 verzocht de gemeenteraad ons onderzoek te doen naar het toezicht bij GVB. Hierbij werden we gevraagd ons te richten op de rol van de Raad van Commissarissen (RvC) en de rol van de aandeelhouder (de gemeente). De gemeenteraad wilde van de ervaringen bij GVB leren voor de inrichting van de toezichtstructuur bij de eventuele verzelfstandiging van de Haven Amsterdam.

De resultaten in 2012
Uit het onderzoek blijkt dat de commissarissen in de periode 2007-2012 grote inzet en betrokkenheid hadden getoond bij GVB. Ook blijkt dat de RvC de code voor goed bestuur onderschreef, maar er op onderdelen niet aan voldeed. Verder blijkt dat de RvC weinig kritisch was geweest op zijn eigen functioneren en ook onvoldoende transparant was geweest in de wijze waarop hij zijn taak uitvoerde.

Over het onderzoek
In Zorgwoningen (2008) onderzochten we het beleid voor zorgwoningen. We keken of de gemeente optimaal gebruikmaakt van de beleidsinstrumenten om de kwantiteit, kwaliteit en toegankelijkheid van het aanbod van zorgwoningen te realiseren. In dit opvolgingsonderzoek gingen we na in hoeverre het college invulling heeft gegeven aan onze negen aanbevelingen uit 2008.

De resultaten in 2012
Twee van de negen aanbevelingen zijn uitgevoerd, drie zijn deels uitgevoerd, van één aanbeveling is de uitvoering onbekend en drie aanbevelingen zijn niet uitgevoerd. Van de drie niet uitgevoerde aanbevelingen, is één aanbeveling in eerste instantie ook niet overgenomen.

Over het onderzoek
Mensen met een zorgbehoefte, zoals ouderen of personen met een fysieke of medische beperking, hebben extra voorzieningen nodig om zelfstandig te kunnen blijven wonen. In stadsdeel Centrum is 10% van de bevolking ouder dan 65 jaar. In 2030 zal dat 18% zijn. Daardoor zal er een grotere behoefte komen aan aangepaste woningen. De mogelijkheden om nieuwe aangepaste woningen te realiseren zijn beperkt in stadsdeel Centrum. We deden in Zorgwoningen al eerder onderzoek naar huisvesting van senioren en gehandicapten. Reden voor dit nieuwe onderzoek waren de gesignaleerde problemen bij de realisatie van woningen met zorg in het stadsdeel. We onderzochten of het stadsdeel zijn instrumenten voldoende benut.

De resultaten in 2012
Stadsdeel Centrum heeft verschillende instrumenten om wonen met zorg te realiseren. Maar ze benut niet al deze instrumenten. En bij de meeste instrumenten nemen corporaties en zorginstellingen de beslissingen; niet het stadsdeel. Het stadsdeel maakt de beperkingen in het beleid nu onvoldoende duidelijk en geeft onvoldoende aan wat het stadsdeel wel wil en kan bereiken. Het stadsdeel moet daarom duidelijk maken wat wél kan en die instrumenten op een goede manier inzetten.

Over het onderzoek
Uit benchmarks bleek dat de gemeente Zaanstad mede vanwege de slappe bodem relatief veel middelen inzet voor de rioleringstaak. Dit had een hoge rioolheffing als gevolg. Verder bleek uit een quickscan dat er bij de rioleringsinvesteringen sprake was van een vervangingsachterstand van ongeveer € 60-70 miljoen. Daarom besloten we in 2012 onderzoek te doen naar het rioleringsbeleid en de rioleringskosten van de gemeente Zaanstad.

De resultaten
In 2012 was het tweede Gemeentelijke rioleringsplan 2001-2005 (GRP II) nog steeds het geldende beleidskader. Dit kader was echter op onderdelen achterhaald, mede omdat de gemeente vanaf 2008 ook beleidsverantwoordelijkheid heeft voor het lozen van hemelwater en het grondwater. Het GRP II was niet gebaseerd op gegevens over kosteneffectiviteit ten aanzien van de geplande maatregelen. Belangrijke beleidskeuzes zijn dan ook vanuit kostenoogpunt onvoldoende onderbouwd. Verder zagen we dat de rioleringstaak wel binnen de door de raad beschikbare budgetten werd uitgevoerd. Echter dit werd gerealiseerd door de planning zo nodig tussentijds aan te passen en de investeringskredieten bij te stellen. De raad ontving daarover nauwelijks informatie. Het rapport mondde uit in drie aanbevelingen met betrekking op het verbeteren van het beleid, drie op het verbeteren van de bedrijfsvoering en twee op he verbeteren van de informatievoorziening aan de raad.

Over het onderzoek
Het college heeft van 2007 tot en met 2009 beveiligingskosten voor toonaangevende evenementen in Amsterdam gesubsidieerd vanuit het Veiligheidsfonds. Het ging over subsidies voor de Amsterdam Marathon, de Uitmarkt, de intocht van Sinterklaas, het Oud en Nieuw feest en de Gay Pride. In april 2009 startten we met een vooronderzoek naar de subsidieverlening van de Gay Pride 2007. Daarna breidden we dat onderzoek naar alle vijf subsidies uit het Veiligheidsfonds.

De resultaten in 2010
We concluderen dat de subsidieverlening en subsidievaststelling in 2007, 2008 en 2009 onrechtmatigheidsfouten bevat. De processen zijn in de loop der jaren wel verbeterd.

Over het onderzoek
In 2009 heeft het stadsdeel centrum voor € 14,6 miljoen aan subsidies verstrekt aan 155 welzijnsorganisaties. De subsidies zijn bedoeld voor welzijn, zorg, sport en diversiteit. Met deze subsidies werden welzijnsactiviteiten uitgevoerd zoals tiener- en jongerenwerk, peuterspeelzaalwerk, koppeling van deelnemers aan vrijwilligers en het geven van opvoedondersteuning. In Welzijn per contract onderzochten we of het beheer van de subsidieverstrekking aan welzijnssubsidies door stadsdeel Centrum in de periode 2008-2010 in orde was.

De resultaten in 2010
De afgelopen jaren heeft het stadsdeelbestuur het subsidieproces verbeterd, maar het blijft worstelen met het uitvoeren daarvan. Zelfs in 2010 lukt het haar maar gedeeltelijk om helder aan te geven wat zij met subsidies wil bereiken en hoe ze dat wil bereiken. Verder heeft het nauwelijks of geen consequenties voor welzijnsorganisaties wanneer zij minder prestaties leveren dan overeengekomen en zorgt de gekozen werkwijze voor hoge lasten voor zowel welzijnsorganisaties als het stadsdeel.

Over het onderzoek
De gemeente Amsterdam stelt elk jaar de waarde vast van onroerende zaken in Amsterdam, zoals de Wet waardering onroerende zaken (Wet WOZ) vereist. In 2011 deed zij dit voor ruim 445.000 WOZ-objecten, waarvan ongeveer 90% bestond uit woningen. De vastgestelde WOZ-waarde wordt door de gemeente, rijkswaterdienst en waterschappen gebruikt om onder andere de belasting te berekenen. Amsterdam voldoet op hoofdlijnen aan de eisen die de Wet WOZ stelt. Toch zijn er enkele belangrijke knelpunten die een goede WOZ-uitvoering in de weg staan. Wij onderzochten we hoe Amsterdam de wet WOZ uitvoert.

Resultaten in 2012
De gemeente voldoet op hoofdlijnen aan de eisen die wet stelt. Maar toch zijn er enkele belangrijke knelpunten. Het gegevensbeheer en zeker de afhandeling van bezwaarschriften moeten beter. De gemeente legt aan burgers ook niet goed uit hoe de WOZ-waarde tot stand komt en waarvoor ze gebruikt wordt. Tot slot heeft de gemeente weinig zicht op de kosten van de uitvoering.

Over het onderzoek
De gemeente Amsterdam bezit veel grond. Deze grond verkoopt zij niet, maar geeft zij uit in erfpacht. De erfpachter mag de grond in principe altijd gebruiken, zolang hij zich maar aan de afspraken houdt en een vergoeding voor het gebruik van de grond – de (erfpacht)canon – betaalt. Wij onderzochten de wijze waarop de gemeente de aanbiedingen doet voor een nieuwe canon aan Amsterdamse erfpachters.

Resultaten in 2012
Uit het onderzoek blijkt dat ongeveer de helft van de erfpachters de gemeentelijke aanbieding niet accepteert. De vervolgens door deskundigen vastgestelde grondwaarde, canonpercentage en de te betalen canon wijken in alle gevallen af van de gemeentelijke aanbieding. We leiden uit het hoge afwijzingspercentage van de gemeentelijke aanbiedingen af dat de gemeente er niet in is geslaagd om het vertrouwen van de erfpachter te winnen. Het hoge afwijzingspercentage zorgt er bovendien voor dat de voordelen van de gemeentelijke aanbiedingen als sneeuw voor de zon verdwijnen, waardoor de aanbiedingen maar beperkt doeltreffend en doelmatig zijn.

Over het onderzoek
Sinds de jaren negentig overheerst bij overheden de gedachte dat als maatschappelijke instellingen voor subsidie in aanmerking willen komen, er duidelijke afspraken nodig zijn over de prestaties die zij leveren. Toentertijd werd gekozen voor een meer ‘zakelijke aansturing’ van de welzijnssector. In Amsterdam zijn de stadsdelen als eerste verantwoordelijk voor de aansturing van het welzijnswerk. Met Aansturing welzijnsinstellingen wilden we nagaan of de aansturing van het welzijnswerk in de andere stadsdelen vergelijkbare knelpunten liet zien als in het onderzoek Welzijn per contract (2010) voor stadsdeel Centrum werden vastgesteld.

De resultaten in 2012
De hoofdconclusie van het onderzoek is dat een aantal hardnekkige nadelen kleefden aan een zakelijke aansturing van welzijnsinstellingen. In de praktijk was een hybride mengvorm ontstaan van een publieke voorziening en maatschappelijke instelling, die niet goed functioneerde.

Over het onderzoek
In 2008 publiceerden we het rapport Achterstallig onderhoud in Amsterdam-Centrum. Het rapport bevatte in totaal zes aanbevelingen, gericht op verbeteringen in het functioneren van het stadsdeel. Met dit opvolgingsonderzoek (uitgevoerd in 2011 en 2012) wilden we de deelraad van stadsdeel Centrum informeren over de wijze waarop het dagelijks bestuur uitvoering had gegeven aan de aanbevelingen in het rapport uit 2008.

De resultaten in 2012
We concluderen dat vier van de zes aanbevelingen waren uitgevoerd, van één aanbeveling de uitvoering in voorbereiding was en dat één – niet door het dagelijks bestuur overgenomen aanbeveling – niet was uitgevoerd.

Over het onderzoek
De Amsterdamse stadsdelen hebben een omvangrijk vastgoedbezit met een waarde van tientallen miljoenen euro’s per stadsdeel. In de bestuursperiode 2010-2014 waren alle stadsdelen van plan een deel van dit bezit te verkopen. Dit roept de vraag op of het verkoopbeleid van stadsdelen doeltreffend is. Bij elk van de zeven stadsdelen onderzochten we in 2011 en 2012 recent afgeronde verkopen en gingen we na op welke wijze de stadsdelen van plan waren om in de toekomst vastgoed te verkopen. Per stadsdeel is een bestuurlijk en onderzoeksrapport uitgebracht.

Resultaten in 2012
We komen tot de conclusie dat er vooraf meer aandacht nodig is voor een strategische analyse bij de verkoop van vastgoed. Door vooraf vast te leggen welke (beleidsmatige en financiële) doelstellingen worden beoogd krijgen stadsdelen meer grip op het verkopen van vastgoed. Om dit te kunnen doen, is het wel noodzakelijk om goed inzicht te hebben in het vastgoedbezit.

Over het onderzoek
Ook al heb je als Amsterdammer helemaal niets met de gemeente of het stadsdeel waar je woont, toch kom je ten minste één keer in de vijf of tien jaar aan de balie van het stadsdeelkantoor om een nieuw paspoort aan te vragen. Het is bij de afdeling Burgerzaken de belangrijkste dienst die de gemeente aan de burgers levert.

In Dienstverlening paspoorten en uittreksels onderzochten we de kwaliteit van de dienstverlening bij de afgifte van paspoorten en uittreksels. Hiervoor keken we naar de tevredenheid over de kwaliteit van de dienstverlening bij de burger. Ook verzamelden we meer objectieve gegevens (zoals over wachttijden, openingstijden en de kwaliteit van de informatie). En we bekeken of de stadsdelen inzicht hadden in de kosten van de dienstverlening.

Resultaten in 2012
Uit het onderzoek blijkt dat burgers die voor een paspoort of uittreksel aan de balies van de stadsdelen komen, redelijk tevreden zijn over de dienstverlening. Dat is opmerkelijk, want de wachttijden zijn vaak langer dan 20 minuten; de maximale wachttijd volgens de norm van de gemeente. De stadsdelen met de meeste mensen op afspraak (Noord en Oost) hebben gemiddeld de langste wachttijden. Daarnaast blijkt dat stadsdelen redelijk inzicht hebben in de directe kosten van de dienstverlening aan de balies bij het verstrekken van paspoorten en uittreksels.

Over het onderzoek
We publiceerden in 2008 en 2009 twee onderzoeken naar het Amsterdamse kunst- en cultuurbeleid: Kunst- en cultuurbeleid. Doelbereik en controle, en Kunst- en cultuurbeleid. Verdeling subsidies en cultureel ondernemerschap. In totaal deden we 23 aanbevelingen voor de verbetering van het Amsterdamse kunst- en cultuurbeleid. In dit opvolgingsonderzoek bekeken we in hoeverre het college onze aanbevelingen heeft uitgevoerd.

De resultaten in 2012
Het college heeft dertien aanbevelingen volledig uitgevoerd, negen aanbevelingen gedeeltelijk en één aanbeveling niet. In ons opvolgingsonderzoek concluderen we verder dat het beleid concreter kan, dat de vermogenstoets niet wordt gebruikt bij subsidieverlening, er onduidelijkheid is over de criteria voor het opleggen van een egalisatiereserve en dat de verantwoording over het toezicht door de culturele instellingen meer specifiek kan worden gemaakt.

Over het onderzoek
Amsterdam is een aantrekkelijke stad voor het houden van evenementen. De dienstverlening die de gemeente biedt bij evenementen heeft vooral te maken met de manier waarop de vergunningverlening plaatsvindt, zoals heldere regels en procedures of het bieden van extra ondersteuning. In Dienstverlening evenementenvergunningen onderzochten we in hoeverre er bij de dienstverlening van evenementenvergunningen sprake is van een doelmatige en doeltreffende werkwijze. Dat deden we voor zeven stadsdelen.

Resultaten in 2012
Uit ons onderzoek blijkt dat de aanvragers van een evenementenvergunning de dienstverlening van de stadsdelen gemiddeld waarderen met een 6,9. Daarnaast blijkt dat de stadsdelen de vergunning gemiddeld later leveren dan de daarvoor gestelde wettelijke termijn van acht weken. Verder resulteerde uit ons onderzoek dat het proces voor de organisatoren vaak niet duidelijk genoeg is. Soms gebruiken verschillende stadsdelen verschillende regels waaraan de organisator zich moet houden. En komen er onvoorziene kosten bij, zoals kosten voor een drank- en horecaontheffing. Tot slot zagen we dat het moeilijk te bepalen is hoeveel geld het de stadsdelen kost om een evenement te organiseren.

Over het onderzoek
De afgelopen jaren is door de overheid flink geïnvesteerd in het terugdringen van de wachtlijsten in de jeugdzorg. Tot en met 2009 gold in de jeugdzorg de afspraak dat alle kinderen binnen negen weken na indicatie de zorg moesten krijgen waarop zij recht hebben. Omdat de problematiek van kinderen verschillend kan zijn, zijn vanaf 2010 andere afspraken gemaakt in een Afsprakenkader. Dit onderzoek richt zich op de tweede afspraak uit het Afsprakenkader: de inzet is dat kinderen binnen negen weken de zorg moeten krijgen waarop zij recht hebben. Wij onderzochten samen met de Rekenkamers Den Haag, Oost-Nederland en de Randstedelijke Rekenkamer de kwaliteit van de rapportages van de provincies en stadsregio’s over het aantal kinderen dat (on)verantwoord langer dan negen weken wacht op jeugdzorg.

De resultaten in 2012
Op 1 juli 2011 wachten bijna 2.974 kinderen langer dan negen weken op de jeugdzorg die voor hen nodig is. Dat langer wachten mag, mits een Bureau Jeugdzorg vaststelt dat het verantwoord is. Het is echter onduidelijk hoeveel kinderen (on)verantwoord wachten. De rapportages daarover geven te weinig informatie over omvang en ernst van de wachtlijstproblematiek. Het gevolg is dat de politiek onvoldoende geïnformeerd wordt over kinderen die onverantwoord wachten op jeugdzorg.

Over het onderzoek
Het onderwerp geheimhouding had in de jaren voorafgaand aan dit onderzoek al de aandacht getrokken van raadsleden, waarbij de noodzaak om informatie geheim te houden ter discussie werd gesteld. In 2012 brachten we de gang van zaken rond geheimhouding in kaart en schreven we in een rekenkamerbrief over het opleggen, bekrachtigen en opheffen van geheimhouding in de gemeente Amsterdam.

Resultaten in 2012
We constateren dat de gemeenteraad en het college zinvolle wijzigingen rond geheimhouding hebben doorgevoerd met als doel het proces te verbeteren. Daarom is een rekenkameronderzoek op korte termijn niet nuttig. Het is ons wel opgevallen dat het opleggen, opheffen en bekrachtigen van geheimhouding nog beperkter, zorgvuldiger en praktischer kan.

Over het onderzoek
In Jeugdzorg (2008) onderzochten we in hoeverre er in Amsterdam vanaf 2005 tot en met 2007 sprake is geweest van een doelmatige en doeltreffende aansturing van, toeleiding naar en uitvoering van licht-pedagogische hulpverlening voor 12- tot 18-jarigen. In dit opvolgingsonderzoek bekeken we in hoeverre onze twaalf aanbevelingen waren uitgevoerd.

De resultaten in 2012
We concluderen dat de gemeente Amsterdam en de stadsdregio in belangrijke mate uitvoering hebben gegeven aan onze aanbevelingen 2008. De gemeente heeft vier van de zes aanbevelingen volledig uitgevoerd en twee gedeeltelijk. De stadsregio heeft vijf van de zes aanbevelingen volledig uitgevoerd en één aanbeveling gedeeltelijk.

Over het onderzoek
De aanpassing van de Wet sociale werkvoorziening (wsw) had grote beleidsmatige en financiële gevolgen voor de gemeente. Panter ontvangt van de gemeente subsidie om de wsw uit te voeren. In Sociale werkvoorziening in Amsterdam onderzochten we de voorbereiding door de gemeente en Pantar op de te verwachten veranderingen. Ook keken we naar de doelmatigheid en doeltreffendheid van de sociale werkvoorziening.

Resultaten in 2011
De gemeente Amsterdam geeft op een redelijke wijze uitvoering aan de Wet sociale werkvoorziening. Maar we zien diverse verbeterpunten. Zo is het beleid voor de sociale werkvoorziening wel doeltreffend, maar uitsluitend gericht op Begeleid Werken en daarmee niet toekomstbestendig. Daarnaast concluderen we dat de doelmatigheid van de uitvoering van de Wet sociale werkvoorziening moeilijk kan worden beoordeeld. Want er zijn geen heldere gegevens beschikbaar. Ook zien we dat het toezicht beter kan en dat de gemiddelde wachttijd voor sociale werkvoorziening in Amsterdam lang is.

Over het onderzoek
De Amsterdamse ambtelijke organisatie is de afgelopen 25 jaar veranderd. Er zijn bijvoorbeeld nieuwe stadsdelen gevormd en daarna weer samengevoegd. Wij wilden onderzoeken hoe in deze periode de omvang van het personeelsbestand is ontwikkeld. Dit hebben we gedaan in de vorm van een verkenning. Het doel van deze verkenning was om te beoordelen of er redenen waren om verder onderzoek te doen.

Resultaten in 2011
We concluderen dat onderzoek naar ontwikkelingen in de doelmatigheid van het ambtelijk apparaat lastig, zo niet onmogelijk, is. De kwaliteit van de historische personeelsgegevens is daarvoor te beperkt. Daarnaast kunnen veranderingen in aantallen fte natuurlijk ook te maken hebben met taakverzwaring (of taakvermindering) in plaats van met minder (of meer) efficiëntie van het ambtelijk apparaat. We denken dat ook in een groot onderzoek met meer en meer nauwkeurige indicatoren voor de taakverzwaring niet goed mogelijk zal blijven om een betrouwbare uitspraak te doen.

Over het onderzoek
Voor de re-integratie van bijstandsgerechtigden is in de periode 2007-2010 gemiddeld € 10,5 miljoen per jaar beschikbaar. Dit budget wordt verstrekt vanuit de doeluitkering van het Rijk voor de Wet werk en bijstand (het zogenaamde werkdeel). We onderzochten de wijze waarop het re-integratiebeleid in Zaanstad is vormgegeven, welke resultaten er met het re-integratiebeleid zijn behaald en op welke wijze de gemeente Zaanstad toezicht houdt op re-integratie bedrijven.

De resultaten
We vinden dat de beleidsformulering van de gemeente Zaanstad op het terrein ven re-integratie kan worden verbeterd, en dat de gemeente meer transparant kan zijn over de behaalde resultaten. Daarnaast kan de gemeente scherper zijn op de uitvoering van het re-integratiebeleid.

Over het onderzoek
Het Coalitieproject 1012 is een groot, complex en ambitieus project: in het wallengebied moet de criminele infrastructuur worden doorbroken en het entreegebied van Amsterdam moet worden opgewaardeerd. In dit beperkte onderzoek zijn we nagegaan in hoeverre de kaderstelling en de informatievoorziening aan de raden over het project voldoende is. Hebben de raden de door hen gewenste grip op het coalitieproject?

Resultaten in 2011
Wij concludeerden dat dit nog niet het geval is. Hoewel de ambitie van het project duidelijk is, vinden we dat de plannen nog niet duidelijk maken hoe deze ambitie moet worden gerealiseerd. Het is onduidelijk in hoeverre commerciële activiteiten die gevoelig zijn voor criminele invloeden moeten verdwijnen. Ook zijn de verwachte kosten nog niet helemaal in beeld gebracht. Dit maakt het voor de gemeenteraad en de stadsdeelraad Centrum moeilijk om echt grip te krijgen op het project en afgewogen besluiten te nemen. Hiervoor moeten de plannen verder worden uitgewerkt. En is meer toegesneden informatie noodzakelijk over de voortgang over het project.

Over het onderzoek
In dit beperkte onderzoek zijn we nagegaan in hoeverre de Amsterdamse stadsdelen hun vastgoedbezit goed in beeld hebben. Aanleiding hiervoor was het feit dat we tijdens het verzamelen van informatie voor het onderzoek Verkopen van vastgoed soms moeilijk informatie konden krijgen uit de vastgoedadministraties.

Resultaten in 2011
We constateren dat de Amsterdamse stadsdelen hun vastgoed op verschillende manieren administreren. De mate waarin de administraties de exploitatie van vastgoed en de beleidsvorming ondersteunen, verschilt dan ook tussen de stadsdelen. Bij vier van de zeven stadsdelen constateren we belangrijke tekortkomingen in de vastgoedadministraties waardoor de ondersteuning bij de exploitatie en de beleids­vorming niet optimaal verloopt. Binnen de stadsdelen waren trajecten gestart om de administraties te verbeteren.

Over het onderzoek
In dit beperkte onderzoek zijn we nagegaan in hoeverre de Amsterdamse stadsdelen hun vastgoedbezit goed in beeld hebben. Aanleiding hiervoor was het feit dat we tijdens het verzamelen van informatie voor het onderzoek Verkopen van vastgoed soms moeilijk informatie konden krijgen uit de vastgoedadministraties.

Resultaten in 2011
We constateren dat de Amsterdamse stadsdelen hun vastgoed op verschillende manieren administreren. De mate waarin de administraties de exploitatie van vastgoed en de beleidsvorming ondersteunen verschilt dan ook tussen de stadsdelen. Bij vier van de zeven stadsdelen constateren we belangrijke tekortkomingen in de vastgoedadministraties waardoor de ondersteuning bij de exploitatie en de beleids­vorming niet optimaal verloopt. Binnen de stadsdelen zijn trajecten gestart om de administraties te verbeteren.

Over het onderzoek
Buurt- of gebiedsgericht werken stond al enige tijd op de agenda in Amsterdam. De stadsdelen hebben hierbij vanaf het begin van hun bestaan een belangrijke rol gespeeld. Naar aanleiding van de fusie van de stadsdelen ontstond de angst dat schaalvergroting van de stadsdelen tot een grotere afstand tussen burger en politiek zou leiden. En daarmee het buurtgericht werken zou bedreigen. In Bruggen slaan met buurtgericht werken onderzochten we hoe de stadsdelen buurtgericht werken hebben ingericht, en hoe het succes ervan kon worden bepaald.

Resultaten in 2011
Het beleid is vaak nog niet uitgewerkt en bezuinigingen maken de uitvoering lastig. Ambitieus beleid vraagt om heldere afspraken over te behalen resultaten. De centrale stad en de stadsdelen moeten daarom vanuit een gedeelde visie goede afspraken maken. Bij de uitvoering is een strakke regie vanuit de centrale stad niet nuttig. De kern van buurtgericht werken is loslaten: buurtgericht werken komt vooral in buurten tot stand.

Over het onderzoek
In Luchtkwaliteit in Amsterdam onderzochten we in hoeverre de uitvoering van de lokale aanpak van luchtkwaliteit volgens planning verloopt en of dit tot de beoogde resultaten heeft geleid. Ook de rekenkamers van Den Haag, Rotterdam en Utrecht voerden zo’n onderzoek uit. Hierdoor was het mogelijk om de maatregelen en de resultaten van de G4-gemeenten met elkaar te vergelijken.

De resultaten in  2011
De lucht in Amsterdam is niet zo schoon als moet van Europa. Het beleid van Amsterdam is gericht op het aanpakken van plekken, waar de lucht nog niet aan de normen voldoet. Het zal Amsterdam niet lukken om dat tijdig, voor 2015, in orde te krijgen. De effecten van landelijke en gemeentelijke maatregelen vallen tegen. Voor alle G4-gemeenten geldt dat er na de uitvoering van de voorgenomen maatregelen in 2015 nog knelpunten over zouden zijn. Verder zien we dat de vraag welke maatregelen het beste zijn voor de volksgezondheid op de achtergrond is geraakt. De G4-rekenkamers hebben gezamenlijk ook een brief gestuurd aan het Rijk. Hierin werd het Rijk gevraagd om samen met de gemeenten het voortouw te nemen aanvullende maatregelen te formuleren om in 2015 aan de Europese normen te kunnen voldoen. Verder concluderen we dat raadsleden te weinig informatie ontvangen over de resultaten. De informatie aan burgers is versnipperd.

Over het onderzoek
Sinds 1998 is de Nederlandse overheid actief bezig met het verbeteren van de digitale dienstverlening aan burgers en bedrijven. Overheden leggen nu gegevens vast in basisregistraties over twaalf thema’s, zoals inkomen en adressen. Deze basisregistraties zijn aan elkaar gekoppeld en samen vormen ze een stelsel van basisregistraties. Een van de basisregistraties die het college van burgemeester en wethouders moet invoeren is de Basisregistraties Adressen en Gebouwen (BAG). Hierin worden gegevens van adressen en gebouwen vastgelegd die de diensten, bedrijven en stadsdelen van de gemeente Amsterdam (de gebruikers) moeten gaan gebruiken bij bijvoorbeeld het afgeven van een woonvergunning.

In Basisregistraties Adressen en Gebouwen onderzochten we in hoeverre Amsterdam op schema lag om de BAG voor de wettelijke datum (1 juli 2011) te realiseren.

Over het onderzoek in 2011
We concluderen dat deze deadline niet zal worden gehaald. We zijn van mening dat de gemeente Amsterdam de invoer van de BAG heeft onderschat en bij het invoeren van (het stelsel van) basisregistraties nog maar weinig van haar ambities heeft gerealiseerd. We denken dat het invoeren en gebruiken van de BAG niet los te zien is van het invoeren van het stelsel van basisregistraties.

Over het onderzoek
Op verzoek van een aantal raadsfracties van het stadsdeel ZuiderAmstel onderzochten we in 2007 of de doelen voor het Multi Functioneel Centrum Binnenhof waren bereikt en hoe het proces was verlopen. In het opvolgingsonderzoek keken we in hoeverre het dagelijks bestuur van het stadsdeel ZuiderAmstel – en sinds mei 2010 stadsdeel Zuid – invulling had gegeven aan onze negen aanbevelingen uit het rapport van 2007.

De resultaten in 2011
Zes van de negen aanbevelingen zijn uitgevoerd, één aanbeveling is deels uitgevoerd en twee aanbevelingen zijn niet uitgevoerd.

Over het onderzoek
Handhaven van wetten en regels vraagt om het maken van keuzes. De beschikbare capaciteit is nu eenmaal nooit toereikend om op alle terreinen alles te kunnen handhaven. Het bestuur van de gemeente maakt de keuzes. In Handhaving openbare orde onderzochten we het beleid en de uitvoering van handhaving openbare ruimte in Zaanstad.

De resultaten
Op grond van het onderzoek concluderen we dat de gemeente Zaanstad geen doelen heeft gesteld voor het beoogde gedrag van burgers en geen goede afweging heeft gemaakt over de in te zetten handhavingsmaatregelen. Ook kan de gemeente geen goede inschatting maken van de benodigde capaciteit en kosten. En kan het moeilijk bepalen of de ingezette handhavingscapaciteit bijdraagt aan het behalen van het beleidsdoel.

Over het onderzoek
Een gat in de weg kan vervelende gevolgen hebben. De gemeente als eigenaar van de weg en andere delen van de openbare ruimte is verantwoordelijk om achterstand in het onderhoud te voorkomen door reparatie of vernieuwing. Jaarlijks geeft de gemeente ongeveer € 32,8 miljoen uit aan de openbare ruimte. In 2008 onderzochten we of goed is bepaald hoe groot het achterstallig onderhoud eigenlijk is, en waarom het achterstallig onderhoud toeneemt ondanks de investeringen in de openbare ruimte. In dit opvolgingsonderzoek (2011) bekijken we hoe het college invulling heeft gegeven aan onze aanbevelingen.

De resultaten
We concluderen dat een aantal stappen zijn gezet om de eerste aanbeveling –  over het geven van inzicht in de onderhoudsachterstand uit te voeren, maar dat de daadwerkelijke uitvoering nog vorm moet krijgen. Daarnaast zien we dat een deel van de tweede aanbeveling uitgevoerd is, maar de twee andere delen om het onderhoud doelmatig uit te voeren niet. En ten slotte concluderen we dat de derde aanbeveling over het verbeteren van de informatievoorziening aan de raad voor een groot deel is uitgevoerd.

Over het onderzoek
De gemeente Amsterdam heeft bijna € 1 miljard aan leningen en ongeveer € 0,2 miljard aan garanties uitstaan. Wij onderzochten of het beheer van leningen en garanties bij de gemeentelijke diensten en stadsdelen voldoende is geregeld. Ook onderzochten we de informatie voor de gemeenteraad over de omvang, samenstelling en risico’s van nieuwe en bestaande leningen en garanties.

Resultaten in 2011
Het blijkt voor de gemeente lastig om een goed inzicht te geven in het gevoerde beheer. De onderzochte diensten en stadsdelen kunnen vaak slechts met veel moeite aangeven hoe het beheer wordt uitgevoerd. Informatie voor de gemeenteraad over nieuwe én bestaande leningen en garanties geeft te weinig inzicht in de samenstelling, omvang en risico’s. We vinden dat de gemeente meer structurele aandacht moet besteden aan het beheer van leningen en garanties.

Over het onderzoek
De gemeente Zaanstad betrekt al langere tijd haar burgers bij de voorbereiding en uitvoering van beleid. Dit gebeurt onder andere via de wijkoverleggen, klankbordgroepen, informatiebijeenkomsten, wettelijke inspraakprocedures en permanente adviesraden. We onderzochten of de gemeente haar ambities voor burgerparticipatie waarmaakt. Hierbij keken we in het bijzonder naar de burgerparticipatie via wijkoverleggen en klankbordgroepen bij stedelijke projecten. Om de ervaringen van raadsleden, wijkoverleggen en klankbordgroepen te achterhalen heeft de rekenkamer drie enquêtes uitgezet.

De resultaten
We concluderen dat burgerparticipatie via wijkoverleggen en klankbordgroepen in beperkte mate doeltreffend is. De doelstellingen van burgerparticipatie zijn niet meetbaar geformuleerd. De ambtelijke organisatie onderbouwt in startnotities onvoldoende waarom burgerparticipatie wordt toegepast. We zien verbeterpunten in de kaderstelling door raad en college en de ambtelijke professionalisering. Ook zien we verbeterpunten op het gebied van verwachtingsmanagement en de terugkoppeling door de gemeente.

Over het onderzoek
We onderzochten de ‘achter de voordeur’ aanpak bij vijf voormalige stadsdelen van de gemeente Amsterdam: Westerpark, De Baarsjes, Bos en Lommer, Slotervaart en Oost-Watergraafsmeer. Er wordt bij deze aanpak in het kader van armoedebeleid bij burgers aangebeld om contact te leggen met hulpbehoevende bewoners. We onderzochten welke maatregelen de stadsdelen namen om armoede in het stadsdeel tegen te gaan en of de ‘achter de voordeur’ aanpak daarbij effectief was.

Resultaten
We constateren dat de vijf onderzochte stadsdelen niet goed lijken te weten wat ze willen met deze aanpak. Duidelijke doelstellingen ontbreken. De kosten per succesvol huisbezoek variëren sterk: van € 513 in stadsdeel Westerpark tot € 5.914 in Bos en Lommer. Informatie over behaalde resultaten en gemaakte kosten voor de huisbezoeken is beperkt en kan deze verschillen niet goed verklaren.

Over het onderzoek
In dit opvolgingsonderzoek zijn we nagegaan in hoeverre het college van B en W uitvoering heeft gegeven aan onze aanbevelingen uit 2007. In 2007 constateerden we in Inkoop en contractbeheer van ICT dat het ICT-beleid nog onvoldoende centraal werd aangestuurd en pleitten ervoor om dat te veranderen. Ook bevolen we uniformering en standaardisering van hardware en software aan. Het college van B en W reageerde terughoudend. Zij vreesde dat onnodige bureaucratie zou ontstaan door centraal beleid en toezicht.

Resultaten in 2010
Uit dit opvolgingsonderzoek blijkt dat na aanvankelijke aarzeling bij de gemeente zij toch over is gegaan tot een verdergaande centralisatie van het gemeentelijke ICT-beleid. Hierdoor zijn besparingen mogelijk als gevolg van uniformering en standaardisering van hardware en software. De geraamde benodigde investering voor deze herziening is omvangrijk: tot € 100 miljoen. De door het college van B en W verwachte besparingen van € 21 miljoen per jaar zijn echter nog niet voldoende onderbouwd.

Over het onderzoek
Goed onderwijs staat van oudsher in de maatschappelijke belangstelling. Sinds de laatste jaren van de vorige eeuw is er belangstelling voor de samenwerking tussen onderwijs, zorg en welzijn in de zogenaamde brede school. Ook in Amsterdam is dit initiatief al snel opgepakt. In de jaren negentig ontstonden in Amsterdam de eerste brede scholen of voorlopers daarvan. We onderzochten de stand van zaken van de ontwikkeling van brede scholen in de (voormalige) stadsdelen, die tot juni 2010 bij de Rekenkamer Stadsdelen Amsterdam waren aangesloten.

De resultaten in 2010
Over brede scholen bestaat veel onduidelijkheid. Ouders kunnen daardoor bij de keuze van een school nooit op het etiket ‘brede school’ afgaan, maar moeten altijd nagaan welke concrete voorzieningen en activiteiten een school biedt. Door de onduidelijkheid zijn de resultaten en effecten van brede scholen nauwelijks na te gaan.

Over het onderzoek
In de afgelopen jaren heeft het onderwerp inburgering landelijk en in Amsterdam veel politieke aandacht gekregen. In Amsterdam verliep de invoering van de Wet Inburgering in 2007 moeizaam. Naar aanleiding daarvan stelde de gemeenteraad vragen over de wijze waarop de gemeente tot afspraken kwam met inburgeraars over inburgeringstrajecten. Ook liet het college van B en W diverse onderzoeken uitvoeren. Wij deden een beperkt onderzoek naar de kwaliteit van informatievoorziening aan de gemeenteraad.

De resultaten in 2010
Hoewel de kwaliteit van de informatie in de voortgangsrapportages aan de gemeenteraad de afgelopen jaren is toegenomen, constateren we dat de kwaliteit van de informatie over taal- en inburgeringstrajecten nog niet voldoende is. De informatie aan de raad gaat vooral over het aantal gestarte taal- en inburgeringstrajecten. Aangezien niet alle trajecten met succes worden afgerond, krijgt de raad daarmee onvoldoende inzicht in de resultaten van inburgering. Informatie over de trajecten die inburgeraars met succes afronden, is maar beperkt aanwezig. Doordat de gemeenteraad geen inzicht heeft in de resultaten kan zij ook niet beoordelen of de gemeente het risico loopt een deel van de vergoedingen van het Rijk voor inburgering mis te lopen.

Over het onderzoek
Volgens de Amsterdamse Armoedemonitor 2008 hadden in Amsterdam ongeveer 69.000 huishoudens een laag inkomen. De gemeente Amsterdam voert armoedemaatregelen uit om te voorkomen dat deze huishoudens vanwege financiële belemmeringen onvoldoende kunnen meedoen aan de samenleving. Onderdeel van het armoedebeleid is het verstrekken van inkomensondersteuning. Vanwege de omvang van het aantal huishoudens met een laag inkomen, de financiële omvang van de gemeentelijke inkomensondersteuning en de complexiteit van de uitvoering, onderzochten we in Armoedebeleid in Amsterdam de doeltreffendheid, doelmatigheid en rechtmatigheid van de inzet van inkomensondersteunende maatregelen.

De resultaten in 2010
Met de Armoedemonitor krijgt de gemeente Amsterdam steeds beter grip op de Amsterdamse minimahuishoudens die zij financieel wil ondersteunen. Toch is een deel van deze minima buiten beeld van de gemeente. Wij schatten het werkelijke aantal minimahuishoudens in Amsterdam op ongeveer 80.000 in plaats van 69.000 volgens de Amsterdamse Armoedemonitor. Daardoor schatten we het bereik van de gemeentelijke armoedemaatregelen ook lager (60%) in dan de gemeente (69%). Door verbeterde procedures en controle is het aantal fouten bij financiële steun aan minimahuishoudens sterk afgenomen, maar is de toegankelijkheid om een beroep te doen op gemeentelijke financiële steun verminderd.

Over het onderzoek
ACAM controleert de jaarrekeningen van de centrale stad, van de stadsdelen en van de gemeentelijke diensten. En geeft hierbij controleverklaringen af. Wij zijn op grond van de Gemeentewet toezichthouder op de gemeentelijke accountantsdienst. ACAM moet bij wettelijke controles voldoen aan de Wet toezicht accountantsorganisaties (Wta).  In het kader van het doorlopend toezicht voerden we in 2010 een uitgebreider onderzoek uit naar de controleaanpak en het kwaliteitsbeheersingssysteem.

Resultaten in 2010
We concluderen dat de ACAM in voldoende mate voldoet aan de in de Wta gestelde eisen betreffende de onafhankelijke positie, de deskundigheid en het kwaliteitsbeheersingssysteem.

Over het onderzoek
We onderzochten het vastgoedbeleid van het stadsdeel Centrum. Per 1 januari 2007 beheert het stadsdeel een vastgoedportefeuille met 387 zogeheten beheerobjecten. Het vastgoedbeleid voor de periode 2004-2010 staat in de notitie Strategische positie onroerendgoedportefeuille en heeft twee belangrijke doelstellingen voor het permanent bezit: kostendekkend beheer en doelgroepenbeleid. Wij onderzochten in hoeverre het stadsdeel Centrum erin slaagde deze hoofddoelstellingen te bereiken.

Resultaten in 2010
Het stadsdeel behaalt haar beleidsdoelstelling om het vastgoed ten minste kostendekkend te exploiteren, door verliesgevende objecten af te stoten, het financiële tekort op torens en poorten buiten de kosten te houden en door geplande onderhoudswerkzaamheden in 2009 niet uit te voeren (€ 1,0 miljoen). Het stadsdeel heeft nog geen meerjarenonderhoudsplanning. Wel slaagt het er steeds beter in om de huren te verhogen naar de zogeheten ‘beleidshuur’ voor bijzondere doelgroepen, zoals kunstenaars, culturele instellingen, welzijnsinstellingen en startende ondernemers.

Over het onderzoek
De sociale werkvoorziening in Zaanstad biedt mensen met een lichamelijke, psychische of verstandelijke handicap de mogelijkheid om aan de slag te gaan in een volwaardige baan die past bij hun mogelijkheden. Op 5 september 2006 publiceerden we het rapport Sociale werkvoorziening in Zaanstad. Het rapport bevat twaalf aanbevelingen. Drie jaar na publicatie onderzochten we in dit vervolgonderzoek op welke wijze het college van burgemeester en wethouders, de gemeenteraad en het algemeen bestuur van Baanstede uitvoering hadden gegeven aan deze aanbevelingen.

De resultaten
Sinds de verschijning van ons rapport in 2006 is de sociale werkvoorziening gemoderniseerd. Daarnaast is de betrokkenheid van de gemeenten bij de uitvoeringsorganisatie toegenomen, omdat de financiering van sociale werkvoorziening niet langer via het Rijk maar via de gemeente loopt.

Over het onderzoek
Gemeenten willen dat sport, waaronder zwemmen, breed toegankelijk is. In de regel worden zwembaden door gemeenten en stadsdelen financieel gesteund om het zwemmen voor de gebruiker betaalbaar te houden. Wij onderzochten hoe dit is geregeld in de voormalig stadsdelen De Baarsjes (Sportplaza Mercator), Geuzenveld-Slotermeer (het Sloterparkbad) en Zuideramstel (het De Mirandabad). In dit onderzoek richtten we ons op de doeltreffendheid en doelmatigheid van de exploitatie van het Sportplaza Mercator in stadsdeel De Baarsjes door exploitant Sportfondsen.

De resultaten in 2010
Hoewel het algemene doel van het stadsdeel – over een zwembad beschikken voor de inwoners van het stadsdeel – is gerealiseerd, is het lastig een oordeel te vellen over de doelmatigheid van de exploitatie. Dat komt, omdat de exploitant geen helder administratief onderscheid maakte tussen de resultaten van de maatschappelijke activiteiten (het zwembad) en de commerciële activiteiten (fitness, horeca, verhuur).

Over het onderzoek
Gemeenten willen dat sport, waaronder zwemmen, breed toegankelijk is. In de regel worden zwembaden door gemeenten en stadsdelen financieel gesteund om het zwemmen voor de gebruiker betaalbaar te houden. Wij onderzochten hoe dit is geregeld in de voormalig stadsdelen De Baarsjes (Sportplaza Mercator), Geuzenveld-Slotermeer (het Sloterparkbad) en Zuideramstel (het De Mirandabad). In dit onderzoek richtten we ons op het Sloterparkbad in Nieuw-West. Dit bad is in gemeentelijk eigendom, maar wordt door een particulier (Optisport) geëxploiteerd.

De resultaten in 2010
Optisport voert het beheer van het Sloterparkbad redelijk doelmatig uit. Dit heeft echter niet kunnen voorkomen dat de financiële bijdrage van het stadsdeel aan het beheer is gestegen, terwijl was afgesproken om deze bijdrage te laten dalen. Dit komt door relatief hoge personeelslasten, weinig leszwemmers en weinig zwemmers uit specifieke groepen. Verder krijgen we geen goed zicht op de financiële resultaten uit de gesubsidieerde (zwembad) en commerciële activiteiten (horeca, fitness). Dit zicht is van belang om ervoor te zorgen dat de bijdrage niet wordt gebruikt voor de financiering van commerciële activiteiten. We zijn wel positief over de gezamenlijke verdeling van winst en verlies tussen stadsdeel en exploitant.

Over het onderzoek
Gemeenten willen dat sport, waaronder zwemmen, breed toegankelijk is. In de regel worden zwembaden door gemeenten en stadsdelen financieel gesteund om het zwemmen voor de gebruiker betaalbaar te houden. Wij onderzochten hoe dit is geregeld in de voormalig stadsdelen De Baarsjes (Sportplaza Mercator), Geuzenveld-Slotermeer (het Sloterparkbad) en Zuideramstel (het De Mirandabad).  In dit onderzoek richtten we op de doeltreffendheid en doelmatigheid van de exploitatie van het De Mirandabad in stadsdeel Zuideramstel.

De resultaten in 2010
De exploitatie van het De Mirandabad door stadsdeel Zuideramstel is nog onvoldoende doelmatig. Slechts 37,5% van de uitgaven wordt gedekt door inkomsten. Dit komt vooral door de hoge personeelslasten. Hierdoor steeg de bijdrage van het stadsdeel aan het De Mirandabad van € 2,9 miljoen in 2006 tot € 3,4 miljoen in 2008. Na het aantreden van nieuw management per 1 januari 2008 heeft het stadsdeel maatregelen genomen, die volgens het stadsdeel in 2009 tot vermindering van de kosten zullen leiden.

Over het onderzoek
In InrichtingsPlan Openbare Ruimte Oud-West (2007) deden we vijf aanbevelingen voor het dagelijks bestuur en drie aanbevelingen aan de stadsdeelraad, gericht op verbeteringen in het functioneren van het stadsdeel bij de uitvoering van het InrichtingsPlan Openbare Ruimte (IPOR). In dit opvolgingsonderzoek keken we in hoeverre deze aanbevelingen zijn uitgevoerd.

De resultaten in 2010
We concluderen dat het dagelijks bestuur de aanbevelingen over het programakkoord en de informatievoorziening heeft uitgevoerd en de aanbevelingen over het integrale beleidsplan en de uitvoering daarvan niet. De aanbeveling over de voortgang van het IPOR is deels uitgevoerd. Daarnaast concluderen we dat de stadsdeelraad twee aanbevelingen heeft uitgevoerd en één niet heeft uitgevoerd.

Over het onderzoek
Goed primair onderwijs is van enorm maatschappelijk belang. Dit wordt landelijk en zeker ook in de gemeente Amsterdam onderstreept en ondersteund. Met het verzelfstandigen van het bestuur van het primair openbaar onderwijs willen gemeenten – en in Amsterdam stadsdelen – bijdragen aan een meer professionele en slagvaardige onderwijsorganisatie, waardoor de kwaliteit van het onderwijs en uiteindelijk de kennis en vaardigheden van de leerlingen zal verbeteren. In dit onderzoek onderzochten we verzelfstandiging van het openbaar primair onderwijs in de voormalig stadsdelen West Binnen de Ring (Bos en Lommer, De Baarsjes, Oud-West en Westerpark).

De resultaten in 2010
Wat betreft de mogelijke nadelen van en zorgen over de verzelfstandiging concluderen we dat deze zich twee jaar na de start van de verzelfstandiging niet of in beperkte mate voordoen. De doelen, die ‘schuil gaan’ achter de geformuleerde nadelen, worden nu (‘tussenstand’) bereikt. Er zijn wel bedreigingen in de nabije toekomst, zoals de bekostiging van de bestuurlijke en administratieve lasten.

Over het onderzoek
De gemeenteraad verzocht ons via een motie onderzoek te doen naar haar Signalling & Control Metro Amsterdam (SCMA-)project. In dit project wordt het metrosysteem van Amsterdam beveiligd met een nieuw beveiligingssysteem. In ons onderzoek geven we inzicht in de besluitvorming door, en informatievoorziening aan de gemeente- en regioraad tijdens het SCMA-project. De gemeenteraad verzocht ons te beginnen met ons onderzoek als het project is afgerond.

De resultaten in 2021
We hebben informatie opgevraagd over de verwachte verloop van het project. Men denkt dat in het najaar het metrosysteem helemaal is beveiligd met het nieuwe CBTC-systeem. Maar ook daarna moeten er waarschijnlijk nog punten in de software worden opgelost. We beginnen waarschijnlijk met onderzoek in het laatste kwartaal van 2021.