Jeugdhulp in Amsterdam
Laatste update: 19 januari 2021
Over het onderzoek
In twee deelonderzoeken nemen we het Amsterdamse jeugdbeleid onder de loep. Het eerste deelonderzoek gaat over het nieuwe inkoopstelsel voor hoogspecialistische jeugdhulp: wat zijn de probleemanalyse en beleidsredenering achter dit besluit, zijn deze van voldoende kwaliteit, en vormt het stelsel een passende oplossing voor de gesignaleerde problemen? In het tweede deelonderzoek gaan we na hoe doeltreffend het Amsterdamse jeugdbeleid is.
Over het eerste deelonderzoek
De gemeente streeft naar een jeugdhulpstelsel dat goede en passende zorg biedt tegen verantwoorde kosten. In de periode 2017-2019 zijn de kosten voor de regionaal ingekochte (hoog)specialistische jeugdhulp echter gestegen van € 113,7 miljoen naar € 157,9 miljoen. In 2018 en 2019 zijn er maatregelen genomen om de oplopende kosten terug te dringen, maar die hadden onvoldoende effect. Het college besloot tot een nieuw inkoopstelsel van de (hoog)specialistische jeugdhulp per 2021.
Wij onderzochten het nieuwe inkoopstelsel in ons eerste deelonderzoek Jeugdhulp in Amsterdam. Zijn de probleemanalyse en beleidsredenering achter dit besluit van voldoende kwaliteit? Vormt het stelsel een passende oplossing voor de gesignaleerde problemen? We vragen ons dat af. Het is verre van zeker dat het nieuwe stelsel de problemen rondom de kosten voor de specialistische jeugdhulp zal oplossen. De gemeente heeft op korte termijn weinig mogelijkheden om kosten te besparen, moet heel veel nog uitwerken en heeft weinig aandacht voor risico’s. Dit komt doordat het nieuwe stelsel onder hoge tijdsdruk is opgetuigd en de gemeente beperkt heeft onderzocht wat er mis was in het oude stelsel. Kortom, de gemeente hield in de ontwikkeling van het nieuwe stelsel geen goede balans tussen acteren en reflecteren.
Status
Het onderzoek werd op 3 december 2020 aangeboden in de raadscommissie Zorg, Jeugdzorg en Sport. Op 7 januari 2021 is het rapport in deze commissie inhoudelijk behandeld. De behandeling staat in de tijdlijn. Lees de belangrijkste conclusies in het bestuurlijk rapport, of de meer gedetailleerde onderzoeksbevindingen in het onderzoeksrapport.
Onderzoekers
Kostenstijging en besparingen onvoldoende in beeld
De gemeente kreeg in 2018 de kostenstijging in de jeugdzorg laat en onvolledig in beeld. Dat kwam door gebrek aan analyses en een interne organisatie die niet op orde was. De gemeente heeft kostenbesparende maatregelen genomen. Deze hebben een twee keer zo hoge besparing opgeleverd als de gemeente zelf denkt. Toch zijn de kosten niet gedaald; die waren in 2019 iets hoger dan in 2018.
Nieuwe inkoopstelsel niet voldoende uitgewerkt
Per 1 januari 2021 koopt de gemeente de hoogspecialistische jeugdhulp in via taakgerichte bekostiging. De doelen die de gemeente wil bereiken met het nieuwe inkoopstelsel zijn weinig concreet. Hierdoor wordt sturen op doelbereik lastig. De gemeente heeft het nieuwe inkoopstelsel op hoofdlijnen uitgewerkt, maar er moet nog veel gebeuren.
Doelbereik verre van gegarandeerd
Het bereiken van het globale doel van het nieuwe stelsel – beheersing van de kosten – achten we verre van gegarandeerd. Onder meer omdat de gemeente weinig ruimte heeft voor besparingen op korte termijn, tegenstrijdige inrichtingskeuzes maakt en beperkt oog heeft voor risico’s van het nieuwe stelsel.
Zes aanbevelingen om acteren en reflecteren in balans te brengen
De gemeente neigt naar acteren – ze ontwikkelt een nieuw stelsel, maar reflecteert onvoldoende op de problemen die ze daarmee wil oplossen. We doen zes aanbevelingen om te komen tot een meer standvastige, meer realistische en meer reflectieve aanpak van hoogspecialistische jeugdhulp. Hiermee sporen we de gemeente aan om het acteren en reflecteren meer in balans te brengen.
- De kosten voor de Amsterdamse jeugdzorg stegen in 2018 met € 42,8 miljoen (een stijging van ruim 25%).
- De kosten stegen het meest bij de regionale specialistische jeugdhulp: € 38,6 miljoen (een stijging van ruim 30%).
- De gemeente heeft in 2019 met maatregelen € 10,9 miljoen bespaard, maar denkt dat ze € 5,5 miljoen bespaard heeft.
- Het nieuwe stelsel – gebaseerd op taakgerichte bekostiging – moet vanaf 2021 een besparing van 4% opleveren en vanaf 2023 een besparing van 12%.
- Besparen kan hoogstens op nieuw instromende cliënten; dat is slechts 30% van de cliëntenpopulatie.
- We identificeerden op basis van literatuur 11 risico’s van taakgerichte bekostiging, hiervan ziet de gemeente er vier, één gedeeltelijk en zes niet.
Tijdlijn
Uitslag behandeling in raadsvergadering
