Gemeentelijke rioolwatertaken
Laatste update: 25 mei 2021
Over het onderzoek
Het riool heeft een belangrijke rol in onze samenleving. De riolering is essentieel voor de volksgezondheid en het waterbeheer in en rondom Amsterdam en zorgt voor drie essentiële zaken: het zamelt afvalwater van huishoudens en bedrijven in, en transporteert deze naar zuiveringsinstallaties. Daarnaast zamelt de riolering hemelwater in en verwerkt het dit. Tot slot zorgt de riolering ervoor dat de grondwaterstand lokaal op het gewenste niveau blijft. Daarom is het belangrijk dat de gemeentelijke rioolwatertaken goed worden bedacht, uitgevoerd en beheerd.
De gemeente Amsterdam is verantwoordelijk voor een goede werking van het riool en laat de uitvoering en het beheer ervan over aan Waternet. Waternet is een gemeenschappelijke operationele organisatie, waarin Amsterdam samenwerkt met het waterschap Amstel, Gooi en Vecht.
De riolering in Amsterdam is een complex en omvangrijk onderwerp. Daarom delen we ons onderzoek op in verschillende deelonderzoeken. Het eerste deelonderzoek gaat over de inrichting en het aansturen van de gemeentelijke rioolwatertaken en de centrale vraag is: in hoeverre voeren de verschillende partijen de gemeentelijke rioolwatertaken in Amsterdam adequaat uit? Vervolgens richt het tweede deelonderzoek zich meer op de daadwerkelijke uitvoering van de rioolwatertaken.
Status
We publiceerden de onderzoeksopzet van het eerste deelonderzoek op 23 juli 2020. We maakten dit deelonderzoek openbaar op 15 april 2021. Lees het bestuurlijk rapport voor de belangrijkste conclusies. Tot slot staan in het onderzoeksrapport de gedetailleerde onderzoeksbevindingen.
Onderzoekers
In Gemeentelijke rioolwatertaken: inrichting onderzochten we hoe de gemeentelijke riooltaken in Amsterdam zijn ingericht en hoe de gemeente de rioolwatertaken aanstuurt.
Inrichting over het algemeen voldoende
De gemeente Amsterdam is verantwoordelijk voor een goede werking van het riool. En laat de uitvoering en het beheer ervan over aan Waternet. Waternet is een gemeenschappelijke operationele organisatie, waarin Amsterdam samenwerkt met het waterschap Amstel, Gooi en Vecht. Op hoofdlijnen werkt de huidige inrichting naar behoren. Over het ontwerp is goed nagedacht. En de gemeente, AGV en Waternet zijn tevreden.
Gebrek aan heroverweging
We vinden dat de inrichting heroverwogen moet worden. Deze is sinds de oprichting in 1997 vrijwel niet veranderd. Door het succes van de samenwerking zijn belangrijke punten uit het oog verloren. Er zijn geen evaluaties, heroverwegingen en herijkingen geweest. Hierdoor is de toekomstbestendigheid van de inrichting in gevaar gekomen. Dit resulteert in incidenten en problemen.
Overige zwakheden
Waternet is feitelijk gezien een verbonden partij, maar gedraagt zich als een gemeentelijke directie. De gemeente is afhankelijk van de kennis en kunde van Waternet. Ook de gemeentelijke archivering is niet op orde. Bestuurders dragen dubbele petten, en democratische controle en openbaarheid zijn in de huidige rechtsvorm lastig te combineren. De grens tussen riool- en bedrijfsvoeringstaken is onduidelijk.
Feiten en cijfers
- De constructie heeft vanaf de start op hoofdlijnen goed gewerkt.
- Het gemeentebestuur is verantwoordelijk voor de drie functies van het riool:
- de inzameling en transport van stedelijk afvalwater;
- de inzameling en verwerking van hemelwater;
- de grondwaterstand.
- Deze taken worden uitgevoerd door stichting Waternet. Het gemeentebestuur blijft eindverantwoordelijk.
- Momenteel is een privaatrechtelijke rechtsvorm (stichting);
- De wetgever heeft een voorkeur voor de publiekrechtelijke rechtsvorm;
- Er is sprake van een gebrek aan professioneel-kritische houding van het stichtingsbestuur naar de directie toe;
- Men evalueert, heroverweegt en herijkt niet;
- De ontbindingsgronden zijn niet up-to-date en er is geen heldere exitstrategie;
- De reële waarde van Waternet is onbekend.
Tijdlijn
Uitslag behandeling in raadsvergadering
