Amsterdams klimaatbeleid
Laatste update: 12 november 2014
Over het onderzoek
De gemeente Amsterdam wil dat de CO2-uitstoot in de stad in 2025 met 40% is afgenomen ten opzichte van 1990. In 2040 moet de vermindering zelfs 75% zijn. Om dit te bereiken heeft de gemeente een energiestrategie geformuleerd, waarvan energiebesparing in de woningvoorraad een belangrijk onderdeel is.De gemeente Amsterdam heeft afspraken gemaakt met Amsterdamse woningcorporaties om bij de bestaande corporatiewoningen labelstappen te zetten. Hierdoor moeten deze woningen zuiniger worden. Of een woning energiezuiniger is geworden, wordt gemeten aan het aantal labelstappen dat is gemaakt. In Amsterdams klimaatbeleid: Effectiviteit van het subsidiëren van labelstappen onderzoeken wij of de labelstappensubsidie leidt tot een daadwerkelijke vermindering in het energieverbruik en CO2-uitstoot.
Status en conclusies
Het onderzoek is in november 2014 gepubliceerd. We concluderen dat het behaalde resultaat sterk tegenvalt. In plaats van 5,1 kiloton CO2-uitstoot, bedraagt de gerealiseerde vermindering waarschijnlijk 1,65 kiloton CO2. In totaal heeft de gemeente hiervoor tot eind 2013 zo’n € 33,5 miljoen subsidie verstrekt. Het is daarmee ook een zeer kostbare regeling: per vermeden ton CO2 per jaar kost het de gemeente gemiddeld € 1.000 subsidie.
Lees het bestuurlijk rapport voor de belangrijkste conclusies. En het onderzoeksrapport voor de gedetailleerde onderzoeksresultaten. In de tijdlijn staan meer documenten over dit onderzoek.
Wat is de hoofdconclusie? Leidt de labelstappensubsidie tot een daadwerkelijke vermindering in het energieverbruik en CO2-uitstoot? Het behaalde resultaat valt sterk tegen. In plaats van 5,1 kiloton CO2-uitstoot bedraagt de gerealiseerde vermindering waarschijnlijk 1,65 kiloton CO2. In totaal heeft de gemeente hiervoor tot eind 2013 zo’n € 33,5 miljoen subsidie verstrekt. Het is daarmee ook een zeer kostbare regeling: per vermeden ton CO2 per jaar kost het de gemeente gemiddeld € 1.000 subsidie.
Het behaalde resultaat valt sterk tegen. In plaats van 5,1 kiloton CO2-uitstoot bedraagt de gerealiseerde vermindering waarschijnlijk 1,65 kiloton CO2. In totaal heeft de gemeente hiervoor tot eind 2013 zo’n € 33,5 miljoen subsidie verstrekt. Het is daarmee ook een zeer kostbare regeling: per vermeden ton CO2 per jaar kost het de gemeente gemiddeld € 1.000 subsidie.
Welke aanbevelingen doet de rekenkamer?
- Heroverweeg de voortzetting van de labelstappensubsidie
- Spits de labelstappensubsidie toe op de meest effectieve labelstappen
- Versterk de controles op gedeclareerde labelstappen
- Bepaal de financiële omvang van onterecht gedeclareerde labelstappen en verreken dit met de woningcorporaties
- Ga na in hoeverre bij andere maatregelen en afspraken het effect op energieverbruik en CO2-uitstoot wordt overschat
- Bewaak de doelstellingen bij subsidies en neem de keuzes en formuleringen serieus.
- Heroverweeg de voortzetting van de labelstappensubsidie
- Spits de labelstappensubsidie toe op de meest effectieve labelstappen
- Versterk de controles op gedeclareerde labelstappen
- Bepaal de financiële omvang van onterecht gedeclareerde labelstappen en verreken dit met de woningcorporaties
- Ga na in hoeverre bij andere maatregelen en afspraken het effect op energieverbruik en CO2-uitstoot wordt overschat
- Bewaak de doelstellingen bij subsidies en neem de keuzes en formuleringen serieus.
Wat is de reactie van het college en de corporaties op de aanbevelingen? Het college neemt alle aanbevelingen over. Ook uit de reactie van de Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties komt een positieve houding naar voren ten aanzien van de aanbevelingen. Het college plaatst echter wel een aantal kanttekeningen bij dit rapport. Deze kanttekeningen zijn aanleiding voor de rekenkamer om het belang van transparantie over indicatoren en doelstellingen bij subsidies extra te benadrukken.
Het college neemt alle aanbevelingen over. Ook uit de reactie van de Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties komt een positieve houding naar voren ten aanzien van de aanbevelingen. Het college plaatst echter wel een aantal kanttekeningen bij dit rapport. Deze kanttekeningen zijn aanleiding voor de rekenkamer om het belang van transparantie over indicatoren en doelstellingen bij subsidies extra te benadrukken.
Hoe kunnen de tegenvallende resultaten worden verklaard? De oorzaak van het geringe effect op het energieverbruik en CO2-uitstoot is dat de relatie tussen energielabels en het werkelijke energieverbruik veel zwakker is dan in het gemeentelijk beleid wordt aangenomen. Voor een belangrijk deel ligt dit aan het gedrag van bewoners. Bewoners van energiezuinigere woningen blijken meer kamers te verwarmen en lijken de temperatuur daarbij hoger in te stellen. Daarnaast ligt dit deels aan de energielabels zelf. Deze overschatten waarschijnlijk stelselmatig het werkelijke energieverbruik in oudere woningen of woningen met oudere verwarmingsinstallaties. Ook zijn niet altijd de juiste energielabels afgegeven waardoor de werkelijke mate van energiezuinigheid van een woning verkeerd wordt weergegeven.
De oorzaak van het geringe effect op het energieverbruik en CO2-uitstoot is dat de relatie tussen energielabels en het werkelijke energieverbruik veel zwakker is dan in het gemeentelijk beleid wordt aangenomen. Voor een belangrijk deel ligt dit aan het gedrag van bewoners. Bewoners van energiezuinigere woningen blijken meer kamers te verwarmen en lijken de temperatuur daarbij hoger in te stellen. Daarnaast ligt dit deels aan de energielabels zelf. Deze overschatten waarschijnlijk stelselmatig het werkelijke energieverbruik in oudere woningen of woningen met oudere verwarmingsinstallaties. Ook zijn niet altijd de juiste energielabels afgegeven waardoor de werkelijke mate van energiezuinigheid van een woning verkeerd wordt weergegeven.
Heeft de labelstappenregeling nog andere resultaten opgeleverd? Bewoners geven duidelijk aan dat het wooncomfort toeneemt naar mate de woning energiezuiniger is. Er is dan minder vaak sprake van een te koude, tochtige of te vochtige woning. Ook heeft de labelstappensubsidie een positief effect op de hoogte van de energierekening. Deze lijkt te dalen naarmate de woning energiezuiniger is. Dit positieve effect vertaalt zich echter niet naar een toename in de ervaren betaalbaarheid van de energierekening door bewoners.
Bewoners geven duidelijk aan dat het wooncomfort toeneemt naar mate de woning energiezuiniger is. Er is dan minder vaak sprake van een te koude, tochtige of te vochtige woning. Ook heeft de labelstappensubsidie een positief effect op de hoogte van de energierekening. Deze lijkt te dalen naarmate de woning energiezuiniger is. Dit positieve effect vertaalt zich echter niet naar een toename in de ervaren betaalbaarheid van de energierekening door bewoners.
Wat houdt de labelstappensubsidie in? De gemeente Amsterdam wil voor de periode 2010-2014 16.500 labelstappen bij bestaande corporatiewoningen subsidiëren. Hiervoor is een budget van € 33,1 miljoen beschikbaar gesteld. Het belangrijkste doel van de labelstappensubsidie is het energiezuiniger maken van de bestaande woningvoorraad. Dit moet een vermindering van de CO2-uitstoot opleveren van naar verwachting 5,1 kiloton en komt overeen met een kosteneffectiviteit van € 320 per vermeden ton CO2. Daarnaast verwacht de gemeente dat de regeling een positief effect heeft op de betaalbaarheid van de energierekening en het wooncomfort. Ook gelden er twee randvoorwaarden voor de uitvoering van de regeling. De regeling moet eenvoudig uit te voeren zijn voor zowel gemeente als woningcorporaties. Daarnaast moet er voldoende draagvlak zijn bij bewoners voor het energiezuiniger maken van woningen.
De gemeente Amsterdam wil voor de periode 2010-2014 16.500 labelstappen bij bestaande corporatiewoningen subsidiëren. Hiervoor is een budget van € 33,1 miljoen beschikbaar gesteld. Het belangrijkste doel van de labelstappensubsidie is het energiezuiniger maken van de bestaande woningvoorraad. Dit moet een vermindering van de CO2-uitstoot opleveren van naar verwachting 5,1 kiloton en komt overeen met een kosteneffectiviteit van € 320 per vermeden ton CO2. Daarnaast verwacht de gemeente dat de regeling een positief effect heeft op de betaalbaarheid van de energierekening en het wooncomfort. Ook gelden er twee randvoorwaarden voor de uitvoering van de regeling. De regeling moet eenvoudig uit te voeren zijn voor zowel gemeente als woningcorporaties. Daarnaast moet er voldoende draagvlak zijn bij bewoners voor het energiezuiniger maken van woningen.
Hoeveel geld is er in totaal mee gemoeid? Voor de periode 2010 – 2014 was een bedrag van € 33,1 miljoen aan subsidie beschikbaar gesteld. Het beschikbare budget is door rentetoevoegingen en het toekennen van aanvullend budget begin 2014 opgelopen tot € 45 miljoen voor de periode 2010-2014.
Het totale subsidiebedrag kan over een periode van 10 jaar toenemen tot € 87,5 miljoen. Dit is exclusief rente- en prijspeileffecten waardoor het uiteindelijke bedrag verder kan oplopen.
Voor de periode 2010 – 2014 was een bedrag van € 33,1 miljoen aan subsidie beschikbaar gesteld. Het beschikbare budget is door rentetoevoegingen en het toekennen van aanvullend budget begin 2014 opgelopen tot € 45 miljoen voor de periode 2010-2014.
Het totale subsidiebedrag kan over een periode van 10 jaar toenemen tot € 87,5 miljoen. Dit is exclusief rente- en prijspeileffecten waardoor het uiteindelijke bedrag verder kan oplopen.
Hoe is de regeling uitgevoerd? De uitvoering heeft van de labelstappensubsidie heeft geleid tot de gewenste prestaties. Het beoogde aantal van 16.500 labelstappen voor de periode 2011 – 2014 was eind 2013 al bijna geheel gerealiseerd. Ook aan de randvoorwaarden voor de uitvoering is voldaan. Voor het energiezuiniger maken van woningen is voldoende draagvlak aanwezig bij bewoners. En zowel de woningcorporaties als de gemeente vinden dat de regeling eenvoudig uitvoerbaar is. Wel merkt de rekenkamer op dat de controles door de gemeente op de ingediende declaraties te eenvoudig zijn geweest. Zo bleek een klein aantal onterechte declaraties van labelstappen onopgemerkt te zijn gebleven.
De uitvoering heeft van de labelstappensubsidie heeft geleid tot de gewenste prestaties. Het beoogde aantal van 16.500 labelstappen voor de periode 2011 – 2014 was eind 2013 al bijna geheel gerealiseerd. Ook aan de randvoorwaarden voor de uitvoering is voldaan. Voor het energiezuiniger maken van woningen is voldoende draagvlak aanwezig bij bewoners. En zowel de woningcorporaties als de gemeente vinden dat de regeling eenvoudig uitvoerbaar is. Wel merkt de rekenkamer op dat de controles door de gemeente op de ingediende declaraties te eenvoudig zijn geweest. Zo bleek een klein aantal onterechte declaraties van labelstappen onopgemerkt te zijn gebleven.
Onderzoekers
