Wonen

Over het onderzoek
De gemeente wil dat betaalbare huurwoningen betaalbaar blijven. Daarvoor maakt de gemeente onder meer al jaren afspraken met mensen en bedrijven die betaalbare woningen bouwen en daarna verhuren. Het gaat dan om, bijvoorbeeld, ontwikkelaars en investeerders. Met hen maakt de gemeente afspraken over de hoogte van de huur. Ook maakt de gemeente afspraken over het niet mogen verkopen van de huurwoningen.

Met dit onderzoek willen we de gemeenteraad en burgers een beeld geven van de mate waarin de gemeente grip heeft op deze afspraken. Hiervoor kijken we bijvoorbeeld naar de manieren waarop de gemeente deze afspraken maakt. Maar ook of de gemeente leert van ervaringen uit het verleden. Tot slot kijken we op welke manier de gemeente in de gaten houdt dat de gemaakte afspraken worden nageleefd.

De resultaten in 2022
Het onderzoek is nog niet gepubliceerd.

Over het onderzoek
Amsterdam heeft te weinig woningen. Er zijn vooral te weinig woningen waarvan de prijs niet te hoog is. Daarom wil de gemeente veel van dit soort woningen bouwen. Amsterdam wil nieuwe woningen ook zoveel mogelijk binnen de bestaande stad bouwen. Daarom worden nieuwe woningen dichter op elkaar gebouwd. Ook worden er woningen gebouwd in gebieden waar al gebouwen staan en gebruikt worden. Bijvoorbeeld door bedrijven. Wij onderzoeken de ervaringen met het bouwen van betaalbare woningen in dit soort gebieden.

De resultaten in 2022
Dit onderzoek is nog niet gepubliceerd.

Over het onderzoek
Het groen in Amsterdam is voor veel Amsterdammers van grote waarde. Ook het college van burgemeester en wethouders onderkent het belang van groen in de stad en heeft de ambitie uitgesproken in het Coalitieakkoord (2018) om de openbare ruimte in de stad groen en gezond te houden. Met dit onderzoek wilden we in beeld brengen of er in Amsterdam voldoende, goed en bruikbaar groen is. Daarnaast bekeken we hoezeer kan worden gevolgd in welke mate het college haar ambities (in de toekomst) realiseert. Groen in de stad was het publieksonderzoek van 2020.

De resultaten in 2021
Het is niet goed mogelijk om te beoordelen of er in Amsterdam voldoende, goed en bruikbaar groen is. Hoewel het college veel ambities heeft ten aanzien van groen, is het beleid nog in ontwikkeling en ontbreken daardoor heldere normen. Dat is problematisch, omdat de stad ook moet groeien zonder dat het groen in het geding komt. Zonder goede normen kan bijvoorbeeld niet bewaakt worden of ruimtelijke ontwikkelingen niet te veel ten koste gaan van het groen.

Over het onderzoek
De gemeente Amsterdam wil dat de stad gemengd is. Ze wil dat mensen hier ongeacht hun inkomen, gezinssamenstelling, leeftijd en achtergrond prettig kunnen samenleven. In De gemengde stad onderzochten we hoe gemengd Amsterdam en haar inwoners wilden zijn, hoe gemengd de hoofdstad in 2019 was, en hoe de ontwikkelingen in de stad hierbij pasten. De gemengde stad was het publieksonderzoek van 2019.

De resultaten in 2020
Onze hoofdconclusie is dat er in Amsterdam geen integraal en expliciet beleid is opgesteld om de fysiek ruimtelijke menging van bewoners te waarborgen. Er zijn geen extreme concentraties van bevolkingsgroepen. Maar onze meer nauwkeurige analyses op het niveau van buurten en wijken laten wel concentraties zien. Bij het verzamelen van informatie over de gemengdheid is de gemeente zich onvoldoende bewust van het effect van de keuze voor een bepaald schaalniveau. Problemen op buurtniveau, zoals concentraties van kwetsbare personen, worden echter onzichtbaar als je alleen maar kijkt op het niveau van een gebied.

Over het onderzoek
Een serieus knelpunt op de Zaanse woningmarkt is het tekort aan woningen binnen alle prijsklassen. Het woningtekort in Zaanstad ligt in 2019 op 5% in plaats van maximaal 2%. De gemeente blijkt tot 2030 behoefte te hebben 10.000 nieuwe woningen. Woningen zijn te klein, te duur en/of van lage kwaliteit. De gemeente wil het woningaanbod in Zaanstad daarom verbeteren. Ze wil een meer divers en beter passend aanbod van woningen voor verschillende doelgroepen realiseren, en de spanning op de woningmarkt aanpakken. In Woonbeleid in Zaanstad onderzochten we of het beleid waarmee de gemeente dit nieuwe woningaanbod wil verwezenlijken, van voldoende kwaliteit is.

De resultaten
Uit het onderzoek blijkt dat de probleemanalyses die de gemeente heeft gemaakt, grondig en actueel zijn. Wel bestaat ontbreekt soms overzicht over het hele probleemveld door het grote aantal afzonderlijke analyses. Het ontbreken van een geïntegreerd overzicht maakt het voor een geïnteresseerde buitenstaander, maar ook voor de raad, lastig om het volledige terrein van het woonbeleid te volgen, en problemen in samenhang te kunnen beoordelen. We vinden dat de door de gemeente geformuleerde doelen, prestaties en indicatoren beter kunnen worden uitgewerkt. Wel neemt de gemeente behoorlijk wat maatregelen om haar doelen te bereiken.

Over het onderzoek
In Handhaving vakantieverhuur wilden we laten zien hoe doeltreffend en doelmatig de gemeente de regels heeft gehandhaafd voor vakantieverhuur van particuliere woningen. Dus: hoe controleert de gemeente of verhuur van woningen aan toeristen volgens de regels gebeurt? En werkt deze controle?

De resultaten in 2019
De uitvoering van het handhavingsproces van vakantieverhuur verloopt redelijk goed. Wel plaatsen wij kanttekeningen bij de doeltreffendheid en de doelmatigheid. De uitvoering en prioriteiten van het handhavingsproces kunnen scherper. Ook is er nu te weinig aandacht voor het aanpakken van overlast die ontstaat door vakantieverhuur. Verder ontbreekt een heldere analyse van factoren die bijdragen aan het naleven van de regels voor vakantieverhuur. Het inzicht in de doelmatigheid van het handhavingsproces is beperkt, mede door moeilijk toegankelijke en slecht analyseerbare informatie.

Over het onderzoek
Nederland gaat van het aardgas af. In de gesprekken over de verduurzaming van de warmtevoorziening van Amsterdam nemen warmtenetten al lang een belangrijke plaats in. Voordat we besloten onderzoek uit te voeren naar dit onderwerp, voerden we eerst een verkennend onderzoek uit naar het beleid van de gemeente over de verduurzaming van de warmtevoorziening.

De resultaten in 2019
We constateren dat er een door de gemeenteraad vastgesteld beleidskader ontbreekt voor het verduurzamen van de warmtevoorziening. Daarnaast zijn de beoogde effecten concreet, maar missen deze scherpte. We zien ook dat het beleidsdoel helder en concreet is geformuleerd. Echter zijn de middelen onvoldoende helder en concreet. Tot slot concluderen we dat het beleid niet tijdig is vastgesteld.

Over het onderzoek
De Amsterdamse woningmarkt is niet in evenwicht. Er is onvoldoende woningaanbod dat past bij de vraag naar woningen. De belangrijkste problemen doen zich voor bij stellen met kinderen en lage of middeninkomens, eenoudergezinnen, alleenwonenden ouder dan 35 jaar met een laag inkomen en huishoudens van vijf of meer personen. De gemeentelijke overheid spant zich in om de problemen op te lossen.

De resultaten in 2017
Uit ons onderzoek blijkt dat veel van de 65 door ons geïnventariseerde mogelijke instrumenten door de gemeente worden gebruikt. Maar dat heeft dus onvoldoende resultaat. Het gemeentelijk optreden kan op een aantal punten worden aangescherpt. Maar er zijn ook onconventionele oplossingen nodig die niet passen in het wettelijk kader of het huidige gemeentelijk beleid. Anders lijkt het bereiken van meer evenwicht op de woningmarkt nauwelijks haalbaar.

Over het onderzoek
De gemeente wil bewonersondersteuning en belangenbehartiging aanbieden als basisvoorziening aan alle Amsterdammers. Voor deze basisvoorziening ontvangen ASW/WSWonen (thans !Woon), de Huurdersvereniging Amsterdam (HA) en het Emil Blaauw Proceskostenfonds jaarlijks een subsidie. We onderzochten hoe de gemeente borgt dat de beschikbaar gestelde subsidies doeltreffend, doelmatig en rechtmatig worden besteed. De ASW en HA waren organisatorisch sterk aan elkaar verbonden. De gemeente wilde de organisatorische banden tussen de ASW en HA ontvlechten. Wij hebben in dit onderzoek tevens bekeken hoe de gemeente dit proces heeft aangestuurd.

De resultaten in 2017
We constateren dat de subsidieaanvragen voldoende informatie bevatten om te beoordelen of de activiteiten van de instellingen aansluiten op het gemeentelijk beleid. De informatie om de doelmatigheid van het beleid en de doelmatigheid van de bedrijfsvoering van de instellingen te beoordelen, is echter nog onvoldoende of wordt te weinig gebruikt. Het ontvlechtingsproces van de Huurdersvereniging Amsterdam (HA) en ASW (thans !WOON) had beter gekund.

Over het onderzoek
In 2014 publiceerden we ons onderzoek naar de effectiviteit van het subsidiëren van labelstappen in het rapport Amsterdams klimaatbeleid. Uit dit onderzoek bleek dat het effect van een labelstap op het werkelijke energieverbruik veel kleiner was dan werd verwacht en dat de subsidieregeling hierdoor erg kostbaar was. Op verzoek van de gemeenteraad onderzochten we in Energiebesparende maatregelen in corporatiewoningen of het stimuleren van specifieke energiebesparende maatregelen (zoals het vervangen van de verwarmingsinstallatie of het aanbrengen van isolatie) effectiever zou zijn.

De resultaten in 2016
Wij constateren dat de gemeente op dit moment niet over instrumenten, noch via de labelstappensubsidie, noch via het stimuleren van specifieke energiebesparende maatregelen, beschikt om op eenvoudige wijze grootschalig en doelmatig het energieverbruik in de Amsterdamse woningvoorraad te doen dalen. Deze constatering rechtvaardigt wat ons betreft de vraag in hoeverre de gemeente in haar beleid gericht op energiebesparing en CO2-reductie nog moet inzetten op het energiezuinig maken van woningen.

Over het onderzoek
Bouwen aan de Stad II is een overeenkomst over wonen in Amsterdam. De overeenkomst was ondertekend door de centrale stad, de stadsdelen, de Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties en de Huurdersvereniging Amsterdam. We hebben een verkennend onderzoek uitgevoerd naar de voortgang van de gemaakte afspraken uit de overeenkomst en naar de samenwerking tussen de partijen die de overeenkomst hebben ondertekend. Bij de verkenning hebben we specifiek gekeken naar de aanbiedingsafspraken, de afspraken over extra investeringen in energiebesparing en de afspraken over de verkoop van sociale huurwoningen.

De resultaten in 2016
We constateren  dat de meeste afspraken redelijk uitgebreid worden gemonitord. Als afspraken niet gehaald worden, wordt vaak een goede verklaring gegeven. De verkenning heeft geleid tot twee aandachtspunten voor het gemeentebestuur. Het eerste aandachtspunt gaat over de mogelijk directe aansturing van de corporaties. Het tweede aandachtspunt heeft betrekking op de toekomstige rolverdeling tussen de centrale stad en de bestuurscommissies.

Over het onderzoek
In Zorgwoningen (2008) onderzochten we het beleid voor zorgwoningen. We keken of de gemeente optimaal gebruikmaakt van de beleidsinstrumenten om de kwantiteit, kwaliteit en toegankelijkheid van het aanbod van zorgwoningen te realiseren. In dit opvolgingsonderzoek gingen we na in hoeverre het college invulling heeft gegeven aan onze negen aanbevelingen uit 2008.

De resultaten in 2012
Twee van de negen aanbevelingen zijn uitgevoerd, drie zijn deels uitgevoerd, van één aanbeveling is de uitvoering onbekend en drie aanbevelingen zijn niet uitgevoerd. Van de drie niet uitgevoerde aanbevelingen, is één aanbeveling in eerste instantie ook niet overgenomen.

Over het onderzoek
Mensen met een zorgbehoefte, zoals ouderen of personen met een fysieke of medische beperking, hebben extra voorzieningen nodig om zelfstandig te kunnen blijven wonen. In stadsdeel Centrum is 10% van de bevolking ouder dan 65 jaar. In 2030 zal dat 18% zijn. Daardoor zal er een grotere behoefte komen aan aangepaste woningen. De mogelijkheden om nieuwe aangepaste woningen te realiseren zijn beperkt in stadsdeel Centrum. We deden in Zorgwoningen al eerder onderzoek naar huisvesting van senioren en gehandicapten. Reden voor dit nieuwe onderzoek waren de gesignaleerde problemen bij de realisatie van woningen met zorg in het stadsdeel. We onderzochten of het stadsdeel zijn instrumenten voldoende benut.

De resultaten in 2012
Stadsdeel Centrum heeft verschillende instrumenten om wonen met zorg te realiseren. Maar ze benut niet al deze instrumenten. En bij de meeste instrumenten nemen corporaties en zorginstellingen de beslissingen; niet het stadsdeel. Het stadsdeel maakt de beperkingen in het beleid nu onvoldoende duidelijk en geeft onvoldoende aan wat het stadsdeel wel wil en kan bereiken. Het stadsdeel moet daarom duidelijk maken wat wél kan en die instrumenten op een goede manier inzetten.