Overige bestuurlijke zaken

Over het onderzoek
In 2021 voerden wij een onderzoek uit naar het Coalitieakkoord 2018-2022. Een nieuwe lente en een nieuw geluid. Aan het huidige college ligt een inhoudelijk akkoord van de vier coalitiepartijen ten grondslag: het coalitieakkoord. In dit coalitieakkoord hebben de coalitiepartijen opgeschreven welke ambities zij nastreven bij hun samenwerking in het college. Met dit onderzoek wilden we nagaan hoe het nu staat met de ambities uit het coalitieakkoord. Dit onderzoek bestaat uit twee delen: Ambities coalitieakkoord 2018-2022: navolgbaarheid (één deelonderzoek) en Ambities coalitieakkoord 2018-2022: uitvoering (negen deelonderzoeken). Onze bevindingen hebben we gedurende 2021 gerapporteerd en de rapportages daarover zijn terug te vinden in de bibliotheek. De uitkomsten van deze twee delen zijn in 2022 samengenomen in één bestuurlijk rapport waarin we onze overkoepelende conclusies hebben getrokken en aanbevelingen hebben gedaan.

De resultaten in 2022
We constateren dat een integraal overzicht ontbreekt van wat er van de ambities uit het coalitieakkoord terecht is gekomen. Daarmee is de uitvoering van ambities niet goed navolgbaar. Bij de aanvang van de collegeperiode zijn er door het college wel pogingen ondernomen om de realisatie van ambities inzichtelijk te maken, maar hier is geen verdere invulling aan gegeven. De ambtelijke organisatie meldde ons bij het onderzoek dat de gemeenteraad er ook geen opdracht voor heeft gegeven en het college er verder niet op heeft aangedrongen. Het ontbreken van een integraal overzicht betekent niet dat er met het coalitieakkoord in de uitvoering weinig is gedaan. Ons onderzoek laat echter een wisselend beeld zien over de manier waarop uitvoering is gegeven aan de onderzochte ambities. Hoewel de uitvoering serieus lijkt te zijn opgepakt, zijn er regelmatig kanttekeningen te zetten bij de concrete stappen die zijn gezet en lijken behaalde resultaten soms anders uit te pakken dan bedoeld. Of dat erg is, is vooral een politiek oordeel. Maar om zich een oordeel te kunnen vormen is overzicht voor de gemeenteraad wel essentieel en dat ontbreekt nu.

Over het onderzoek
In 2021 voerden wij een onderzoek uit naar het Coalitieakkoord 2018-2022. Een nieuwe lente en een nieuw geluid. Aan het huidige college ligt een inhoudelijk akkoord van de vier coalitiepartijen ten grondslag: het coalitieakkoord. In dit coalitieakkoord hebben de coalitiepartijen opgeschreven welke ambities zij nastreven bij hun samenwerking in het college. Met dit onderzoek wilden we nagaan hoe het nu staat met de ambities uit het coalitieakkoord. Dit onderzoek bestaat uit twee delen: Ambities Coalitieakkoord 2018-2022: navolgbaarheid (één deelonderzoek) en Ambities Coalitieakkoord 2018-2022: uitvoering (negen deelonderzoeken). In dit tweede deel richtten we ons op het beoordelen van wat er daadwerkelijk is bereikt van de ambities van het coalitieakkoord. Hiervoor hebben we negen thema’s geselecteerd. Van ieder thema hebben we de uitvoering van de ambities onderzocht. Het achtste thema is zorg, Wmo en jeugdhulp. De uitkomsten van dit deel zijn, samen met de uitkomsten van het eerste deel (over de navolgbaarheid) in 2022 samengenomen in één bestuurlijk rapport waarin we onze overkoepelende conclusies hebben getrokken en aanbevelingen hebben gedaan.

De resultaten in 2021
Het merendeel van de ambities is een voortzetting van de koers van het vorige stadsbestuur. De context van het beleidsveld zorg en jeugd is in de huidige bestuursperiode weerbarstig gebleken. Hierdoor moest een ambitie anders worden ingevuld dan oorspronkelijk beoogd en was doelbereik niet altijd eenvoudig. Desondanks zien we bij acht van de veertien ambities duidelijke concrete stappen. Bij zes van de ambities ontbreken deze of is onduidelijk wat er echt is bereikt. Tot slot merken we op dat we geen vaste systematiek zien voor het uitwerken, uitvoeren en monitoren van de ambities.

Over het onderzoek
In 2021 voerden wij een onderzoek uit naar het Coalitieakkoord 2018-2022. Een nieuwe lente en een nieuw geluid. Aan het huidige college ligt een inhoudelijk akkoord van de vier coalitiepartijen ten grondslag: het coalitieakkoord. In dit coalitieakkoord hebben de coalitiepartijen opgeschreven welke ambities zij nastreven bij hun samenwerking in het college. Met dit onderzoek wilden we nagaan hoe het nu staat met de ambities uit het coalitieakkoord. Dit onderzoek bestaat uit twee delen: Ambities Coalitieakkoord 2018-2022: navolgbaarheid (één deelonderzoek) en Ambities Coalitieakkoord 2018-2022: uitvoering (negen deelonderzoeken). In dit tweede deel richtten we ons op het beoordelen van wat er daadwerkelijk is bereikt van de ambities van het coalitieakkoord. Hiervoor hebben we negen thema’s geselecteerd. Van ieder thema hebben we de uitvoering van de ambities onderzocht. Het negende thema is schuldhulpverlening en armoede. De uitkomsten van dit deel zijn, samen met de uitkomsten van het eerste deel (over de navolgbaarheid) in 2022 samengenomen in één bestuurlijk rapport waarin we onze overkoepelende conclusies hebben getrokken en aanbevelingen hebben gedaan.

De resultaten in 2021
We concluderen dat de ambities vooral bestaand beleid voortzetten. De twee ambities die per raadsamendement zijn toegevoegd, zijn gericht op educatie over en het ondersteunen van initiatieven rondom schulden. Het overgrote deel van de ambities is verwerkt in de beleidsagenda. De nadruk daarin ligt op het continueren van bestaand beleid en vernieuwing gericht op preventie en perspectief. Op zes van de elf ambities zijn concrete stappen gezet. Op vijf ambities, waaronder de twee geamendeerde, zijn beperkte stappen gezet. Door de coronacrisis is de ambitie om de doelgroep van armoedevoorzieningen te verruimen uitgesteld. Deze verruiming is grondig voorbereid, maar zal deze collegeperiode niet meer worden uitgevoerd. Tegelijkertijd heeft de coronacrisis gezorgd voor extra investeringen en het (tijdelijk) verder terugdringen van huisuitzettingen.

Over het onderzoek
In 2021 voerden wij een onderzoek uit naar het Coalitieakkoord 2018-2022. Een nieuwe lente en een nieuw geluid. Aan het huidige college ligt een inhoudelijk akkoord van de vier coalitiepartijen ten grondslag: het coalitieakkoord. In dit coalitieakkoord hebben de coalitiepartijen opgeschreven welke ambities zij nastreven bij hun samenwerking in het college. Met dit onderzoek wilden we nagaan hoe het nu staat met de ambities uit het coalitieakkoord. Dit onderzoek bestaat uit twee delen: Ambities Coalitieakkoord 2018-2022: navolgbaarheid (één deelonderzoek) en Ambities Coalitieakkoord 2018-2022: uitvoering (negen deelonderzoeken). In dit tweede deel richtten we ons op het beoordelen van wat er daadwerkelijk is bereikt van de ambities van het coalitieakkoord. Hiervoor hebben we negen thema’s geselecteerd. Van ieder thema hebben we de uitvoering van de ambities onderzocht. Het zevende thema is betaalbaar wonen voor lage en middeninkomens. De uitkomsten van dit deel zijn, samen met de uitkomsten van het eerste deel (over de navolgbaarheid) in 2022 samengenomen in één bestuurlijk rapport waarin we onze overkoepelende conclusies hebben getrokken en aanbevelingen hebben gedaan.

De resultaten in 2021
Bij veel ambities zijn concrete stappen gezet. Er is gebouwd, gelobbyd bij het Rijk en er zijn afspraken gemaakt met woningbouwcorporaties en belangenorganisaties. Daarnaast blijven de resultaten in het gehele middensegment, ondanks dat er met passende en dekkende maatregelen concrete of beperkte concrete stappen zijn gezet, erg achter bij wat was beoogd. Voor de uitvoering van veel ambities is de gemeente afhankelijk van derden, en dit bemoeilijkt deze uitvoering soms.

Over het onderzoek
In 2021 voerden wij een onderzoek uit naar het Coalitieakkoord 2018-2022. Een nieuwe lente en een nieuw geluid. Aan het huidige college ligt een inhoudelijk akkoord van de vier coalitiepartijen ten grondslag: het coalitieakkoord. In dit coalitieakkoord hebben de coalitiepartijen opgeschreven welke ambities zij nastreven bij hun samenwerking in het college. Met dit onderzoek wilden we nagaan hoe het nu staat met de ambities uit het coalitieakkoord. Dit onderzoek bestaat uit twee delen: Ambities Coalitieakkoord 2018-2022: navolgbaarheid (één deelonderzoek) en Ambities Coalitieakkoord 2018-2022: uitvoering (negen deelonderzoeken). In dit tweede deel richtten we ons op het beoordelen van wat er daadwerkelijk is bereikt van de ambities van het coalitieakkoord. Hiervoor hebben we negen thema’s geselecteerd. Van ieder thema hebben we de uitvoering van de ambities onderzocht. Het zesde thema is werk en inkomen. De uitkomsten van dit deel zijn, samen met de uitkomsten van het eerste deel (over de navolgbaarheid) in 2022 samengenomen in één bestuurlijk rapport waarin we onze overkoepelende conclusies hebben getrokken en aanbevelingen hebben gedaan.

De resultaten in 2021
Zeker zeven van de elf ambities zetten de koers van het vorige stadsbestuur voort. Wel legt het bestuur eigen accenten. Dit zijn de nadruk op werk als basis voor bestaanszekerheid (in plaats van meedoen en participatie) en het centraal stellen van vertrouwen (in plaats van wantrouwen en controledwang). Er zijn op iets meer dan de helft van de ambities duidelijk concrete stappen gezet. Bij de ambities waar de concrete stappen beperkt zijn, komt dat doordat elementen niet zijn uitgewerkt, ingezet beleid niet is bestendigd of resultaten achterblijven. Tot slot lijkt een systematisch overzicht over en inzicht in de uitvoering van ambities te ontbreken.

Over het onderzoek
In 2021 voerden wij een onderzoek uit naar het Coalitieakkoord 2018-2022. Een nieuwe lente en een nieuw geluid. Aan het huidige college ligt een inhoudelijk akkoord van de vier coalitiepartijen ten grondslag: het coalitieakkoord. In dit coalitieakkoord hebben de coalitiepartijen opgeschreven welke ambities zij nastreven bij hun samenwerking in het college. Met dit onderzoek wilden we nagaan hoe het nu staat met de ambities uit het coalitieakkoord. Dit onderzoek bestaat uit twee delen: Ambities Coalitieakkoord 2018-2022: navolgbaarheid (één deelonderzoek) en Ambities Coalitieakkoord 2018-2022: uitvoering (negen deelonderzoeken). In dit tweede deel richtten we ons op het beoordelen van wat er daadwerkelijk is bereikt van de ambities van het coalitieakkoord. Hiervoor hebben we negen thema’s geselecteerd. Van ieder thema hebben we de uitvoering van de ambities onderzocht. Het vijfde thema is voorschool, primair en secundair onderwijs. De uitkomsten van dit deel zijn, samen met de uitkomsten van het eerste deel (over de navolgbaarheid) in 2022 samengenomen in één bestuurlijk rapport waarin we onze overkoepelende conclusies hebben getrokken en aanbevelingen hebben gedaan.

De resultaten in 2021
De ambities raken het onderwijsveld in de breedte en betreffen onderwerpen van het lerarentekort, segregatie, internationalisering tot aan onderwijshuisvesting. De nadruk ligt op een eigen accent: kansengelijkheid voorop. Er is overzicht gecreëerd over het onderwijsbeleid en de meeste ambities zijn goed tot uitvoering gebracht. We vinden het positief opvallen dat de monitoring en evaluatie in de aanpakken veelal is uitgewerkt en uitgevoerd en de raad met regelmaat is geïnformeerd over de plannen en de voortgang

Over het onderzoek
In 2021 voerden wij een onderzoek uit naar het Coalitieakkoord 2018-2022. Een nieuwe lente en een nieuw geluid. Aan het huidige college ligt een inhoudelijk akkoord van de vier coalitiepartijen ten grondslag: het coalitieakkoord. In dit coalitieakkoord hebben de coalitiepartijen opgeschreven welke ambities zij nastreven bij hun samenwerking in het college. Met dit onderzoek wilden we nagaan hoe het nu staat met de ambities uit het coalitieakkoord. Dit onderzoek bestaat uit twee delen: Ambities Coalitieakkoord 2018-2022: navolgbaarheid (één deelonderzoek) en Ambities Coalitieakkoord 2018-2022: uitvoering (negen deelonderzoeken). In dit tweede deel richtten we ons op het beoordelen van wat er daadwerkelijk is bereikt van de ambities van het coalitieakkoord. Hiervoor hebben we negen thema’s geselecteerd. Van ieder thema hebben we de uitvoering van de ambities onderzocht. Het derde thema is haven, circulaire economie en afval. De uitkomsten van dit deel zijn, samen met de uitkomsten van het eerste deel (over de navolgbaarheid) in 2022 samengenomen in één bestuurlijk rapport waarin we onze overkoepelende conclusies hebben getrokken en aanbevelingen hebben gedaan.

De resultaten in 2021
Vrijwel alle ambities van dit thema zijn gericht op of bevatten aspecten van duurzaamheid. De haven wordt als een belangrijke partner gezien in het realiseren van de ambitieuze duurzaamheidsdoelen. Veel van de ambities van dit thema kunnen niet binnen één coalitieperiode gerealiseerd worden en vergen een lange adem. Hoewel het merendeel van de maatregelen overwegend passend en dekkend zijn om uitvoering te geven aan de ambities, zijn concrete acties vaak maar beperkt. Opvallend is de ambitie om fossiele activiteiten te vervangen,  waaronder steenkool. Deze ambitie wordt in onvoldoende mate geadresseerd en blijft in uitvoering ook achter.

Over het onderzoek
In 2021 voerden wij een onderzoek uit naar het Coalitieakkoord 2018-2022. Een nieuwe lente en een nieuw geluid. Aan het huidige college ligt een inhoudelijk akkoord van de vier coalitiepartijen ten grondslag: het coalitieakkoord. In dit coalitieakkoord hebben de coalitiepartijen opgeschreven welke ambities zij nastreven bij hun samenwerking in het college. Met dit onderzoek wilden we nagaan hoe het nu staat met de ambities uit het coalitieakkoord. Dit onderzoek bestaat uit twee delen: Ambities Coalitieakkoord 2018-2022: navolgbaarheid (één deelonderzoek) en Ambities Coalitieakkoord 2018-2022: uitvoering (negen deelonderzoeken). In dit tweede deel richtten we ons op het beoordelen van wat er daadwerkelijk is bereikt van de ambities van het coalitieakkoord. Hiervoor hebben we negen thema’s geselecteerd. Van ieder thema hebben we de uitvoering van de ambities onderzocht. Het vierde thema is klimaat, energietransitie en Amsterdam aardgasvrij. De uitkomsten van dit deel zijn, samen met de uitkomsten van het eerste deel (over de navolgbaarheid) in 2022 samengenomen in één bestuurlijk rapport waarin we onze overkoepelende conclusies hebben getrokken en aanbevelingen hebben gedaan.

De resultaten in 2021
Amsterdam wil de groene koploper van Nederland en Europa worden. Met het coalitieakkoord is duurzaamheid nadrukkelijker dan in voorgaande coalitieperioden een speerpunt. De overkoepelende ambitie is bijna (95%) klimaatneutraal in 2050 en aardgasvrij in 2040. De ambities horende bij dit thema zijn ambitieus met een lange horizon en afhankelijkheid van partners voor de realisatie. In de huidige bestuursperiode zijn veel concrete stappen ondernomen. Hoewel er veel concrete stappen zijn ondernomen (momenteel voornamelijk op strategisch niveau), is de bijdrage aan de realisatie van de ambities nog beperkt. Zonder extra maatregelen, middelen en bevoegdheden is het niet mogelijk om een (bijna) klimaatneutrale en aardgasvrije stad te zijn binnen het gestelde tijdspad.

Over het onderzoek
In 2021 voerden wij een onderzoek uit naar het Coalitieakkoord 2018-2022. Een nieuwe lente en een nieuw geluid. Aan het huidige college ligt een inhoudelijk akkoord van de vier coalitiepartijen ten grondslag: het coalitieakkoord. In dit coalitieakkoord hebben de coalitiepartijen opgeschreven welke ambities zij nastreven bij hun samenwerking in het college. Met dit onderzoek wilden we nagaan hoe het nu staat met de ambities uit het coalitieakkoord. Dit onderzoek bestaat uit twee delen: Ambities Coalitieakkoord 2018-2022: navolgbaarheid (één deelonderzoek) en Ambities Coalitieakkoord 2018-2022: uitvoering (negen deelonderzoeken). In dit tweede deel richtten we ons op het beoordelen van wat er daadwerkelijk is bereikt van de ambities van het coalitieakkoord. Hiervoor hebben we negen thema’s geselecteerd. Van ieder thema hebben we de uitvoering van de ambities onderzocht. Het tweede thema is openbare ruimte, mobiliteit en water. De uitkomsten van dit deel zijn, samen met de uitkomsten van het eerste deel (over de navolgbaarheid) in 2022 samengenomen in één bestuurlijk rapport waarin we onze overkoepelende conclusies hebben getrokken en aanbevelingen hebben gedaan.

De resultaten in 2021
Alle ambities van dit thema gaan over de leefbaarheid van de stad. Hierbij moet de gemeente een balans zien te vinden waarin bewoners en ondernemers centraal staan en bezoekers welkom blijven in Amsterdam. Deze mengeling van belangen zorgt voor complexiteit. De focus van de ambities ligt op het terugdringen van overlast van drukte en afval, reclame en bedrijfsmatig pretvervoer. De realisatie van de ambities is grotendeels op weg, maar soms is er meer focus nodig. Tot slot blijkt de effectiviteit van de genomen maatregelen is vaak onbekend door een gebrek aan monitoring.

Over het onderzoek
In 2021 voerden wij twee aan elkaar gerelateerde onderzoeken uit naar het Coalitieakkoord 2018-2022. Een nieuwe lente en een nieuw geluid. Aan het huidige college ligt een inhoudelijk akkoord van de vier coalitiepartijen ten grondslag: het coalitieakkoord. In dit coalitieakkoord hebben de coalitiepartijen opgeschreven welke ambities zij nastreven bij hun samenwerking in het college. Met twee gerelateerde onderzoeken wilden we nagaan hoe het nu staat met de ambities uit het coalitieakkoord. In dit eerste onderzoek richtten we ons op het beoordelen van de beschikbare informatie over de realisatie van de ambities uit het coalitieakkoord. Is het navolgbaar wat er nu van de ambities terecht is gekomen?

De resultaten in 2021
De uitvoering van het coalitieakkoord blijkt onvoldoende navolgbaar. Een integraal en helder inzicht (op hoofdlijnen) in de stand van zaken bij de uitvoering van het coalitieakkoord ontbreekt. Ook de reguliere planning en control-documenten zoals de begroting en de jaarrekening bieden geen bruikbaar inzicht. Het onderzoek naar de uitvoering van het coalitieakkoord is gepubliceerd in februari 2022.

Over het onderzoek
In 2021 voerden wij een onderzoek uit naar het Coalitieakkoord 2018-2022. Een nieuwe lente en een nieuw geluid. Aan het huidige college ligt een inhoudelijk akkoord van de vier coalitiepartijen ten grondslag: het coalitieakkoord. In dit coalitieakkoord hebben de coalitiepartijen opgeschreven welke ambities zij nastreven bij hun samenwerking in het college. Met dit onderzoek wilden we nagaan hoe het nu staat met de ambities uit het coalitieakkoord. Dit onderzoek bestaat uit twee delen: Ambities Coalitieakkoord 2018-2022: navolgbaarheid (één deelonderzoek) en Ambities Coalitieakkoord 2018-2022: uitvoering (negen deelonderzoeken). In dit tweede deel richtten we ons op het beoordelen van wat er daadwerkelijk is bereikt van de ambities van het coalitieakkoord. Hiervoor hebben we negen thema’s geselecteerd. Van ieder thema hebben we de uitvoering van de ambities onderzocht. Het eerste thema is democratisering. De uitkomsten van dit deel zijn, samen met de uitkomsten van het eerste deel (over de navolgbaarheid) in 2022 samengenomen in één bestuurlijk rapport waarin we onze overkoepelende conclusies hebben getrokken en aanbevelingen hebben gedaan.

De resultaten in 2021
Het uitvoering geven aan democratisering wordt door de ambtelijke organisatie gekenschetst als een complexe zoektocht waarin een balans moest worden gezocht tussen de participatieve en de representatieve democratie. Dit leidde ertoe dat gaandeweg ambities en maatregelen veranderden of dat nieuwe ontwikkelingen, zoals rondom het referendum, zijn ingezet die niet voorkwamen in de ambities van het coalitieakkoord. De realisatie van de ambities is grotendeels op weg. Van alle ambities vindt de ambtelijke organisatie het beschikbaar stellen van buurtbudgetten, de stadsdeelfondsen en het participatiebeleid het meest bijdragen aan democratisering. Het samen met bewoners of andere belanghebbenden vormgeven van beleid en processen komt echter moeilijk van de grond.

Over het onderzoek
Houdt de gemeente Amsterdam meer geheim dan nodig is? Het college van B en W wil open en transparant zijn, en uit zichzelf meer informatie openbaar maken. In Geheimhouding zijn we nagegaan we of dit gebeurde. En in hoeverre het college en de raad bij het opleggen, opheffen en bekrachtigen van geheimhouding handelden volgens de regels en hun eigen kaders.

De resultaten in 2020
De belangrijkste conclusie is dat er, ondanks verbeteringen, meer geheim wordt gehouden dan noodzakelijk is. Het aantal geheime stukken en het aantal vergaderpunten met geheime stukken is toegenomen. Niet alleen binnen deze collegeperiode, maar ook in vergelijking met de vorige collegeperiode die wij onderzochten (april 2009-maart 2011). Voor burgers en zelfs soms voor raadsleden is niet inzichtelijk over welke geheime stukken de raad vergadert. Andere gemeenten zijn op dat punt opener en transparanter.

Over het onderzoek
In 2019 stelden de Amsterdamse raadsleden 444 schriftelijke vragen en dienden zij 1.051 moties in. Dit soort raadsinstrumenten worden steeds vaker gebruikt door raadsleden. Bijvoorbeeld om besluiten van het college bij te sturen of om informatie te krijgen over de uitvoering van het beleid. Wat gebeurde er met al deze vragen en moties? En werden ze op tijd en voldoende afgehandeld? Dat onderzochten we in Raadsinstrumenten.

De resultaten in 2020
Wij constateren dat schriftelijke vragen en aangenomen moties vaak voldoende worden afgehandeld. Als er geen sprake is van een voldoende afhandeling dan gaat het vaak om een samengevoegde afhandeling waardoor afzonderlijke elementen van een vraag of motie niet meer te volgen zijn. Anders is het beeld bij de tijdigheid van de afhandeling van schriftelijke vragen en aangenomen moties. Deze is meestal te laat.

Over het onderzoek
Bijna 100.000 Amsterdammers hebben een lichamelijke beperking en zo’n 150.000 Amsterdammers hebben een verstandelijke of psychische beperking. Al deze inwoners kunnen knelpunten ervaren in het zelfstandig uitbrengen van hun stem. Knelpunten zijn bijvoorbeeld trappen, drempels en ontbrekende geleidelijnen bij stemlokalen, maar ook moeilijk te begrijpen of ontbrekende informatie over toegankelijkheid. In dit onderzoek wilden we nagaan in hoeverre de gemeente Amsterdam ervoor zorgde dat alle burgers die mochten stemmen, ook konden stemmen.

Resultaten in 2019
Slechts 7 van de 80 door ons bezochte stemlocaties voldoen aan alle eisen van toegankelijkheid. In 73 van de 80 locaties is er iets aan de hand. Ook 60% van de voorzitters van de stembureaus melden bijzonderheden over de toegankelijkheid. Stemlocaties zijn over het algemeen redelijk te bereiken en te betreden, maar we constateren ook problemen; zelfs bij locaties die volgens de gemeente volledig toegankelijk zijn. Op de stempas staat slechts beperkte informatie over de toegankelijkheid en digitale links op webpagina’s zijn niet altijd duidelijk.

Over het onderzoek
Door de wijziging van het bestuurlijk stelsel in 2014 is de planning- & controlcyclus (P&C-cyclus) van de voormalige stadsdelen aanzienlijk veranderd. Naar aanleiding van een wens van de bestuurscommissies van de stadsdelen hebben wij een inventariserend onderzoek uitgevoerd naar de knelpunten bij de P&C-cyclus en de gebiedscyclus bij de stadsdelen. Hierbij hebben we ook bekeken of de raad een goed inzicht kan krijgen in de stand van zaken van de gebiedsplannen en of de bestaande documenten transparant en toegankelijk zijn voor de burger.

Resultaten in 2017
Onze belangrijkste conclusie is dat de gemeente doet voorkomen alsof de nieuwe P&C-cyclus en de gebiedscyclus naadloos in elkaar grijpen, maar dat is niet het geval. De raad moet het doen met de abstracte jaarrekening en de zeer gedetailleerde uitvoeringsmonitor. Voor de burger is het lastig om te bepalen in hoeverre alle activiteiten van de stadsdelen op koers liggen. De plannen en verantwoordingsdocumenten verschillen in opzet en de kwaliteit is zeer divers. Voor de bestuurscommissies wordt het pas laat duidelijk over hoeveel budget ze kunnen beschikken.

Over het onderzoek
De gemeente is vanaf januari 2015 verantwoordelijk voor bijna alle jeugdhulp. Ook heeft ze haar werkwijze aangepast. Om haar taken te kunnen doen, verzamelde de gemeente op verschillende terreinen veel gegevens van haar burgers (met een hulpvraag). In het onderzoek Privacy van burgers met een hulpvraag onderzochten we de balans tussen gegevensverwerking om hulp te kunnen verlenen en de bescherming van privacy van de burger.

Resultaten in 2016
Uit het onderzoek blijkt dat actueel privacybeleid ontbreekt, taken en verantwoordelijkheden nog onvoldoende zijn afgebakend en de naleving van privacyregels niet structureel wordt getoetst. Bovendien zijn hulpverleners niet altijd op de hoogte over hoe zij moeten handelen en worden burgers niet altijd geïnformeerd over hun privacyrechten.

Over het onderzoek
Regels zijn nodig in een samenleving. Ze zorgen voor continuïteit van beleid, gelijkheid en rechtvaardigheid tussen burgers. Er bestaat een breed gedeelde opvatting in de maatschappij dat de overheid te ver is doorgeschoten in zijn regelzucht. De afgelopen jaren is een tendens zichtbaar dat gemeenten enerzijds de betrokkenheid en verantwoordelijkheid van burgers stimuleren en anderzijds efficiënter en klantgerichter willen werken. Dereguleren past bij deze ontwikkelingen.

We deden een klein onderzoek naar de uitgangspunten in het Amsterdamse beleid voor dereguleren. We onderzochten wat er onder dereguleren wordt verstaan, hoe het gemeten wordt en wat de gemeente wil doen aan dereguleren.

Resultaten in 2015
Wij concluderen dat de uitgangspunten voor dereguleren nog niet zijn vastgesteld door het college en de raad. Om dereguleren daadwerkelijk te laten plaatsvinden, moeten de uitgangspunten in het beleid beter worden benoemd, er een integrale en heldere samenwerking zijn en er een betere afweging worden gemaakt of nieuwe regels echt nodig zijn. Een echte doorbraak kan alleen plaatsvinden als dereguleren ook goed geregeld wordt. En de uitgangspunten van te voren helder zijn voor iedereen.

Over het onderzoek
Het aantal schriftelijke vragen en moties is in de afgelopen jaren gestegen en de beantwoording liet vaak lang op zich wachten. Er werd gemiddeld bijna elke dag van het jaar een schriftelijke vraag gesteld of een motie ingediend. Vaak vond de afhandeling ervan niet binnen de gestelde termijnen plaats. In deze verkenning onderzochten we hoe het proces was georganiseerd en welke verbeteringen er eventueel mogelijk waren.

Resultaten in 2014
Voor zover wij het kunnen overzien, geeft het college altijd een reactie op de moties en schriftelijke vragen die de raad stelt. Het feit dat raadsleden maar weinig aanvullende vragen stellen na beantwoording, duidt op het redelijk functioneren van de raadsinstrumenten. Wel vraagt de afhandelingstermijn van vragen en moties aandacht. Van de schriftelijke vragen die de raad stelt, wordt minder dan een kwart binnen de afgesproken termijn beantwoord. Van de door ons onderzochte moties blijkt minder dan 10% tijdig door het college te zijn afgehandeld.

Over het onderzoek
De buurtbegroting van stadsdeel Oost is een website waarop de activiteiten en bijbehorende financiële inzet voor buurten staan. In 2013 was de buurbegroting nog in ontwikkeling. Wij onderzochten in hoeverre dit instrument nuttig is voor raadsleden van andere stadsdelen en de centrale stad.

Resultaten in 2013
De buurtbegroting is in eerste instantie ontwikkeld ter ondersteuning van de ambtelijke organisatie die zich bezighoudt met het gebiedsgericht werken in stadsdeel Oost. Maar ook voor de (stadsdeel)raad kan het een zinvol instrument zijn. Het is een (eerste uitvoerige) pilot om met de inzet van digitale hulpmiddelen de afstand tussen de abstracte kaders uit de begroting en de concrete uitvoering te overbruggen. De pilot maakt duidelijk dat het mogelijkheden biedt om de raad te ondersteunen bij de controlerende en volksvertegenwoordigende taken. Minder bruikbaar is de buurtbegroting bij vervulling van de kaderstellende rol.

Over het onderzoek
In 2010 is de gemeente gestart met een proces van organisatieontwikkeling. Het doel van de gemeente was onder andere om zich onder steeds wisselende omstandigheden snel en adequaat te kunnen organiseren. Wij onderzochten hoe Zaanstad het proces van organisatieontwikkeling heeft vormgegeven en of de gemeente gebruik heeft gemaakt, dan wel rekening heeft gehouden met kansen en risico’s bij de gekozen aanpak van de organisatieontwikkeling.

De resultaten
Bij de start van het proces was geen plan voor organisatieontwikkeling opgesteld. De ambtelijke leiding vond dit ook niet wenselijk gezien de steeds veranderende context waarin de gemeente zou moeten opereren. Het was daarom mogelijk niet altijd duidelijk voor medewerkers wat er in de organisatie zou veranderen en waarom dat gebeurde. Daarnaast is het proces van organisatieontwikkeling nauw verweven geraakt met de hervormingsagenda en de bezuinigingen. En tot slot is in de gemeenteraad organisatieontwikkeling slechts beperkt onderwerp van gesprek geweest.

Over het onderzoek
De Nederlandse gemeenten lijken het financieel moeilijk te hebben. De discussie daarover is lastig, omdat een standaardinstrument ontbreekt om de financiële ontwikkeling te beschrijven en de gemeenten onderling te vergelijken. Voor een rekenkamer is een dergelijk vergelijkingsinstrument nuttig. Daarom hebben we ons verdiept in de mogelijkheid om goede indicatoren te ontwikkelen. Dit kleine onderzoek (een analyse) was een eerste poging om overzichtelijke indicatoren te ontwikkelen waarmee kan worden geregistreerd of gemeenten in financieel zwaar weer dreigen te komen.

Resultaten in 2013
Onze analyse heeft geresulteerd in een eerste model dat vrij robuust lijkt. Er komen veel financiële problemen op de gemeenten af. En het zal gegeven de huidige financiële positie voor veel gemeenten niet meevallen om uit de gevarenzone te blijven.

Over het onderzoek
Het onderwerp geheimhouding had in de jaren voorafgaand aan dit onderzoek al de aandacht getrokken van raadsleden, waarbij de noodzaak om informatie geheim te houden ter discussie werd gesteld. In 2012 brachten we de gang van zaken rond geheimhouding in kaart en schreven we in een rekenkamerbrief over het opleggen, bekrachtigen en opheffen van geheimhouding in de gemeente Amsterdam.

Resultaten in 2012
We constateren dat de gemeenteraad en het college zinvolle wijzigingen rond geheimhouding hebben doorgevoerd met als doel het proces te verbeteren. Daarom is een rekenkameronderzoek op korte termijn niet nuttig. Het is ons wel opgevallen dat het opleggen, opheffen en bekrachtigen van geheimhouding nog beperkter, zorgvuldiger en praktischer kan.

Over het onderzoek
Buurt- of gebiedsgericht werken stond al enige tijd op de agenda in Amsterdam. De stadsdelen hebben hierbij vanaf het begin van hun bestaan een belangrijke rol gespeeld. Naar aanleiding van de fusie van de stadsdelen ontstond de angst dat schaalvergroting van de stadsdelen tot een grotere afstand tussen burger en politiek zou leiden. En daarmee het buurtgericht werken zou bedreigen. In Bruggen slaan met buurtgericht werken onderzochten we hoe de stadsdelen buurtgericht werken hebben ingericht, en hoe het succes ervan kon worden bepaald.

Resultaten in 2011
Het beleid is vaak nog niet uitgewerkt en bezuinigingen maken de uitvoering lastig. Ambitieus beleid vraagt om heldere afspraken over te behalen resultaten. De centrale stad en de stadsdelen moeten daarom vanuit een gedeelde visie goede afspraken maken. Bij de uitvoering is een strakke regie vanuit de centrale stad niet nuttig. De kern van buurtgericht werken is loslaten: buurtgericht werken komt vooral in buurten tot stand.

Over het onderzoek
We onderzochten de ‘achter de voordeur’ aanpak bij vijf voormalige stadsdelen van de gemeente Amsterdam: Westerpark, De Baarsjes, Bos en Lommer, Slotervaart en Oost-Watergraafsmeer. Er wordt bij deze aanpak in het kader van armoedebeleid bij burgers aangebeld om contact te leggen met hulpbehoevende bewoners. We onderzochten welke maatregelen de stadsdelen namen om armoede in het stadsdeel tegen te gaan en of de ‘achter de voordeur’ aanpak daarbij effectief was.

Resultaten
We constateren dat de vijf onderzochte stadsdelen niet goed lijken te weten wat ze willen met deze aanpak. Duidelijke doelstellingen ontbreken. De kosten per succesvol huisbezoek variëren sterk: van € 513 in stadsdeel Westerpark tot € 5.914 in Bos en Lommer. Informatie over behaalde resultaten en gemaakte kosten voor de huisbezoeken is beperkt en kan deze verschillen niet goed verklaren.