Onderwijs

Over het onderzoek
In Effectiviteit investeringen onderwijs onderzochten we of er duidelijke signalen waren voor de effectiviteit van de leraren- en scholenbeurzen in Amsterdam. In 2015 stelde de gemeenteraad de Amsterdamse Lerarenagenda vast, die is gericht op de ontwikkeling van leraren en schoolorganisaties en het aantrekken en begeleiden van nieuwe leraren. De gemeente stelde dat ze de kwaliteit van het onderwijs niet zelf kan verbeteren (ze wil hieraan geen inhoudelijke sturing geven), maar ze scholen en schoolbesturen wel kan ondersteunen om dit te doen met de Amsterdamse leraren- en scholenbeurs. Zijn er signalen dat de investeringen die op grond van de Lerarenagenda plaatsvinden in het primair en het voortgezet onderwijs leiden tot effecten?

De resultaten in 2019
Vooralsnog zijn er geen duidelijke signalen van effecten van de leraren- en scholenbeurzen op de professionalisering van leraren of de kwaliteit van het onderwijs, in positieve noch in negatieve zin. Dat is niet vreemd, omdat de gemeente geen prestaties heeft benoemd, die ze op grond van de inzet van de beurzen verwacht. Wel is er in het onderwijsveld veel tevredenheid over de beurzen en zal de gemeente haar doelen over het bereik van de beurzen – 40% van de leraren en alle scholen hebben een beurs toegekend gekregen binnen 4 jaar – waarschijnlijk bereiken.

Over het onderzoek
In 2012 voerden we een beperkt onderzoek uit naar het gemeentelijk toezicht op de voorscholen in Amsterdam. Hieruit kwamen vijf aanbevelingen voort. In dit opvolgingsonderzoek zijn we nagegaan hoe het college van burgemeester en wethouders uitvoering heeft gegeven aan de vijf aanbevelingen.

De resultaten in 2016
Uit het opvolgingsonderzoek Toezicht op de voorscholen blijkt dat het college twee aanbevelingen volledig, en twee aanbevelingen gedeeltelijk heeft uitgevoerd. Bij één aanbeveling is het beeld meer wisselend.

Over het onderzoek
We onderzochten in 2010 de verzelfstandiging van het openbaar primair onderwijs in de voormalig stadsdelen West Binnen de Ring (Bos en Lommer, De Baarsjes, Oud-West en Westerpark). In 2013 voerden we dit opvolgingsonderzoek uit, waarin we nagingen in hoeverre uitvoering was gegeven aan onze aanbevelingen uit 2010.

De resultaten in 2013
In dit opvolgingsonderzoek concluderen we dat een groot deel van de aanbevelingen uit het onderzoek van 2010 is uitgevoerd, maar dat dit niet het geval is voor de aanbevelingen over evaluatie en over de bestemming van financiële middelen. We hebben geen aanwijzingen dat de uitgaven voor onderwijs in stadsdeel West extra aandacht behoeven.

Over het onderzoek
De centrale stad, stadsdelen en schoolbesturen willen al sinds het Convenant Kleurrijke Basisscholen (2007) een toelatingsbeleid voor het basisonderwijs. De totstandkoming en invoering van dit beleid verliep echter lange tijd moeizaam. Inmiddels is het draagvlak gegroeid. Gelet op het beperkte succes van het toelatingsbeleid en het moeizame op gang komen ervan, besloten we een verkennend onderzoek uit te voeren naar het toelatingsbeleid. Deze verkenning is begonnen als een verkenning voor de stadsdelen. De centrale stad zou echter verantwoordelijk worden voor de ondersteuning van de schoolbesturen bij de ontwikkeling en invoering van het beleid, en voor de informatievoorziening over het onderwijs en het toelatingsbeleid. Daarom besloten we de gemeenteraad van onze bevindingen op de hoogte te stellen en het college te verzoeken om een bestuurlijk reactie.

De resultaten in 2014
Het stedelijk toelatingsbeleid formuleert geen expliciete doelstellingen, wel ‘ambities’ en ‘uitgangspunten’. De meeste van deze ambities en uitgangspunten zijn helder uitgewerkt. Een paar ambities en uitgangspunten vragen echter aandacht. De gemeente en schoolbesturen gaan de resultaten van iedere plaatsingsronde monitoren en het toelatingsbeleid één keer per jaar evalueren. Een uitgebreid rekenkameronderzoek lijkt daarom niet direct nodig.

Over het onderzoek
In 2012 hoopt de gemeente Amsterdam taalachterstanden bij jonge kinderen definitief tegen te gaan met een speciaal programma voor voorschoolse educatie, gericht op peuters van 2,5 tot 4 jaar. Het toezicht op deze voorscholen is hierbij vooralsnog een relatief onderbelicht aspect. Goed toezicht is nodig om de kwaliteit van de voorscholen te verbeteren. In 2012 hebben wij beperkt onderzoek gedaan naar het gemeentelijk toezicht op de voorscholen in Amsterdam.

De resultaten in 2012
We concluderen dat het toezicht professioneel is. Maar het is in mindere mate onafhankelijk, samenwerkend en transparant. De belangrijkste knelpunten zijn dat het toezicht op de voorscholen nog niet voldoende selectief (risicogestuurd) en slagvaardig is. Dat laatste betekent dat de gemeente niet altijd ingreep en consequenties verbind aan overtredingen bij voorscholen.

Over het onderzoek
Goed onderwijs staat van oudsher in de maatschappelijke belangstelling. Sinds de laatste jaren van de vorige eeuw is er belangstelling voor de samenwerking tussen onderwijs, zorg en welzijn in de zogenaamde brede school. Ook in Amsterdam is dit initiatief al snel opgepakt. In de jaren negentig ontstonden in Amsterdam de eerste brede scholen of voorlopers daarvan. We onderzochten de stand van zaken van de ontwikkeling van brede scholen in de (voormalige) stadsdelen, die tot juni 2010 bij de Rekenkamer Stadsdelen Amsterdam waren aangesloten.

De resultaten in 2010
Over brede scholen bestaat veel onduidelijkheid. Ouders kunnen daardoor bij de keuze van een school nooit op het etiket ‘brede school’ afgaan, maar moeten altijd nagaan welke concrete voorzieningen en activiteiten een school biedt. Door de onduidelijkheid zijn de resultaten en effecten van brede scholen nauwelijks na te gaan.

Over het onderzoek
Goed primair onderwijs is van enorm maatschappelijk belang. Dit wordt landelijk en zeker ook in de gemeente Amsterdam onderstreept en ondersteund. Met het verzelfstandigen van het bestuur van het primair openbaar onderwijs willen gemeenten – en in Amsterdam stadsdelen – bijdragen aan een meer professionele en slagvaardige onderwijsorganisatie, waardoor de kwaliteit van het onderwijs en uiteindelijk de kennis en vaardigheden van de leerlingen zal verbeteren. In dit onderzoek onderzochten we verzelfstandiging van het openbaar primair onderwijs in de voormalig stadsdelen West Binnen de Ring (Bos en Lommer, De Baarsjes, Oud-West en Westerpark).

De resultaten in 2010
Wat betreft de mogelijke nadelen van en zorgen over de verzelfstandiging concluderen we dat deze zich twee jaar na de start van de verzelfstandiging niet of in beperkte mate voordoen. De doelen, die ‘schuil gaan’ achter de geformuleerde nadelen, worden nu (‘tussenstand’) bereikt. Er zijn wel bedreigingen in de nabije toekomst, zoals de bekostiging van de bestuurlijke en administratieve lasten.