Handhaving

Over het onderzoek
Het college wil meer Amsterdammers op de fiets en wil het fietsen aantrekkelijker maken, zo staat in het Meerjarenplan Fiets 2017-2022. Daarbij is een van de doelen het verbeteren van de doorstroming, het comfort en de verkeersveiligheid op kruispunten. Wij onderzochten de maatregelen die de gemeente Amsterdam heeft genomen om tien van de drukste kruispunten in Amsterdam vóór 2022 fietsvriendelijk te maken, met een budget van € 1,6 miljoen.

De resultaten in 2020
Het college hanteert een innovatieve aanpak om haar doelen te realiseren. Twee van de tien fietsvriendelijke kruispunten zijn gerealiseerd. Het is onwaarschijnlijk dat alle kruispunten tijdig kunnen worden aangepakt. Het oorspronkelijke budget (€ 1,6 miljoen) is niet toereikend en zal worden overschreden. Hoewel de aangepakte kruispunten iets zijn verbeterd in het voordeel van de fietser, verwachten we niet dat de kruispunten op korte termijn volledig fietsvriendelijk worden. Het college houdt ook rekening met de belangen van andere verkeersdeelnemers en bovendien is de ruimte op kruispunten in Amsterdam schaars.

Over het onderzoek
Naar schatting worden in Amsterdam jaarlijks 28.000 fietsen gestolen. De gemeente bestrijdt fietsdiefstal met verschillende maatregelen. In Fietsdiefstalbestrijding onderzochten we de doeltreffendheid en doelmatigheid van de drie belangrijkste maatregelen die de gemeente Amsterdam heeft genomen om fietsdiefstal te bestrijden: 1) het gratis graveren van fietsen, 2) het controleren van verwijderde fietsen op diefstal door het Fietsdepot en 3) registercontroles bij fietshandelaren.

De resultaten in 2020
Het doel om het aantal fietsdiefstallen te verminderen, is niet gerealiseerd. Het aantal aangiften is in Amsterdam sinds 2012 zelfs licht gestegen (9%), terwijl landelijk het aantal aangiften met 33% is gedaald. De gemeente heeft zelf maar weinig inzicht of de maatregelen bijdragen aan het verminderen van het aantal fietsdiefstallen en wat het kost. Fietsdiefstalbestrijding wordt al lange tijd op de automatische piloot uitgevoerd. Sinds 2010 is het beleid (inclusief de doelstellingen) niet meer geactualiseerd en zijn de maatregelen niet meer heroverwogen. College en raad worden verder nauwelijks nog geïnformeerd door de ambtelijke organisatie, ook niet bij belangrijke besluiten.

Over het onderzoek
In Handhaving vakantieverhuur wilden we laten zien hoe doeltreffend en doelmatig de gemeente de regels heeft gehandhaafd voor vakantieverhuur van particuliere woningen. Dus: hoe controleert de gemeente of verhuur van woningen aan toeristen volgens de regels gebeurt? En werkt deze controle?

De resultaten in 2019
De uitvoering van het handhavingsproces van vakantieverhuur verloopt redelijk goed. Wel plaatsen wij kanttekeningen bij de doeltreffendheid en de doelmatigheid. De uitvoering en prioriteiten van het handhavingsproces kunnen scherper. Ook is er nu te weinig aandacht voor het aanpakken van overlast die ontstaat door vakantieverhuur. Verder ontbreekt een heldere analyse van factoren die bijdragen aan het naleven van de regels voor vakantieverhuur. Het inzicht in de doelmatigheid van het handhavingsproces is beperkt, mede door moeilijk toegankelijke en slecht analyseerbare informatie.

Over het onderzoek
In 2014 publiceerden we ons onderzoek Lastige Zaken? Afhandeling van horecaklachten in Amsterdam. In het opvolgingsonderzoek bekeken we in hoeverre het college onze aanbevelingen uit 2014 heeft opgevolgd.

De resultaten in 2019
Het college heeft slechts een van de vier aanbevelingen volledig opgevolgd. De gemeente heeft wel inspanningen verricht om de beoogde veranderingen door te voeren, maar er is – zeker gezien de tussenliggende periode van vijf jaar – onvoldoende resultaat geboekt. Dit leidt ertoe dat we na uitvoering van dit opvolgingsonderzoek opnieuw vier aanbevelingen doen ter verbetering van de klachtafhandeling bij horecazaken en een nieuwe aanbeveling doen die ook op andere delen van de organisatie van toepassing is.

Over het onderzoek
Eind 2017 koos ons burgerpanel voor ‘handhaving en overlast’ als centraal thema voor ons publieksonderzoek van 2018. In dit onderzoek zijn we nagegaan wat de gemeentelijke handhaving heeft bijgedragen aan het bestrijden van sociale overlast in Amsterdam. We onderzochten de kwaliteit van het handhavingsbeleid, de uitvoering ervan en de resultaten die met de aanpak werden bereikt.

De resultaten in 2019
Handhaving draagt nog onvoldoende structureel bij aan het verminderen van sociale overlast. Het college heeft wel een heldere visie op handhaving, maar is weinig duidelijk over de normen van wat acceptabel (gedrag) is en wat niet. Er is te weinig inzicht in de concrete problemen. Daarnaast zijn de ambities van de gemeente hoog. Maar de mogelijkheden om die ambities uit te voeren sluiten daar niet bij aan.

Over het onderzoek
De gemeente Amsterdam startte in 2009 met Project 1012: een ambitieuze aanpak van de criminaliteit in het postcodegebied 1012. Dit is het oude centrum van Amsterdam dat onder meer bestaat uit de Wallen. In 2011 onderzochten we in Coalitieproject 1012 de  kaderstelling en informatievoorziening van dit project. In 2018 eindigde het langlopende coalitieproject en onderzochten we in ons onderzoek Project 1012 in  hoeverre de gemeente de gestelde doelen heeft bereikt. We hebben daarvoor inzichtelijk gemaakt of de activiteiten van Project 1012 volgens plan zijn uitgevoerd. En welk effect het project heeft gehad op het oude centrum van Amsterdam.

Resultaten in 2018
Onze conclusie is dat er successen zijn behaald in het 1012-gebied, maar dat het niet heeft geleid tot de gewenste economische opwaardering van de oude binnenstad en een doorbraak van de criminele infrastructuur. Om grip te krijgen op de buurt is een aanpak noodzakelijk waarbij ambities en inspanningen meer in evenwicht zijn en deze lang kunnen worden volgehouden.

Over het onderzoek
In Verwijderen van fietsen uit 2014 deden we zes aanbevelingen voor het college om het verwijderen van fietsen consequenter te maken en dit op een rechtmatige, transparante en efficiënte wijze uit te voeren. In 2018 onderzochten we in dit opvolgingsonderzoek of het college onze aanbevelingen had opgevolgd.

De resultaten in 2018
Het college heeft de aanbevelingen gedeeltelijk uitgevoerd. Zowel ambtelijk als bestuurlijk zijn veranderingen in gang gezet waarmee de gehele fietsverwijderketen kan worden geoptimaliseerd. Deze veranderingen hebben weer geleid tot nieuwe – en deels dezelfde – knelpunten in de uitvoering.

Over het onderzoek
In Drukte en leefbaarheid in de stad wilden we nagaan hoe de gemeente omging met de spanning tussen leefbaarheid en de groei van bezoekers aan de stad. Deden het college en de bestuurscommissies voldoende om de balans tussen leefbaarheid en toegenomen drukte in de stad te bewaken? Drukte en leefbaarheid in de stad was het publieksonderzoek van 2016.

De resultaten in 2016
De gemeente heeft zeker veel aandacht voor het leefbaar houden van de stad ondanks de toenemende drukte. Maar de gemeente schiet ook op een aantal punten tekort. Zo zijn haar doelen zijn niet helder en sluiten nieuwe plannen onvoldoende aan op het bestaande beleid. Ook wordt de kennis van de burgers niet echt gebruikt. Tot slot concluderen we dat de organisatie rond het programma Stad in Balans beter kon.

Over het onderzoek
In 2012 voerden we een beperkt onderzoek uit naar het gemeentelijk toezicht op de voorscholen in Amsterdam. Hieruit kwamen vijf aanbevelingen voort. In dit opvolgingsonderzoek zijn we nagegaan hoe het college van burgemeester en wethouders uitvoering heeft gegeven aan de vijf aanbevelingen.

De resultaten in 2016
Uit het opvolgingsonderzoek Toezicht op de voorscholen blijkt dat het college twee aanbevelingen volledig, en twee aanbevelingen gedeeltelijk heeft uitgevoerd. Bij één aanbeveling is het beeld meer wisselend.

Over het onderzoek
Horeca vervult een belangrijke functie in de stad Amsterdam, maar kan voor bewoners ook een bron van overlast zijn. Jaarlijks dienen honderden Amsterdammers dan ook een klacht in over een horecaonderneming in hun woonomgeving. Omdat horecaoverlast een prominent terugkerend thema is dat zich lastig laat oplossen, hebben wij onderzocht in hoeverre de afhandeling van horecaklachten in de stadsdelen Zuid en Centrum efficiënt was ingericht en of de gemeente ervan kon leren.

De resultaten in 2014
We concluderen dat de kwaliteit van de registratie en afhandeling van horecaklachten nog onvoldoende is voor een lerende organisatie.

Over het onderzoek
In Amsterdam geldt voor grote delen van de stad ‘betaald parkeren’ via een parkeerautomaat of door middel van een parkeervergunning. Tot 2008 was de uitvoering en handhaving van het betaald parkeren een taak van een gemeentelijke dienst. In 2008 besloot het college van B en W de taak te laten uitvoeren door een nieuwe, verzelfstandigde overheids-BV: Cition. Eerder onderzochten we dit proces van verzelfstandiging in een verkenning. In 2015 deden we uitgebreider onderzoek naar de besluitvorming rondom de verzelfstandiging van het parkeerbeheer.

Resultaten in 2015
De genomen besluiten zijn niet altijd transparant, consistent en rationeel. Daarnaast wordt in de gemeentelijke raamnota weinig aandacht gegeven aan privatisering. De procedures en de verantwoordelijkheden moeten duidelijker afgebakend worden.

Over het onderzoek
In hoeverre verwijderen de stadsdelen fietsen rechtmatig, transparant en efficiënt? Wij onderzochten dat in Verwijderen van fietsen. Aanleiding voor ons onderzoek waren klachten van burgers over onrechtmatige verwijdering van hun fiets. Ook bleek dat de stadsdelen geen goed zicht hadden op de kosten van fietsparkeren.

De resultaten in 2014
Verwijdering van fietsen vindt meestal rechtmatig plaats, maar niet altijd. Waarschuwingsstickers voldoen niet aan de wettelijke eisen, en de juridische grondslag bij het verwijderen van fietsen bij evenementen is onduidelijk. Er zijn ingewikkelde regels voor het verwijderen van fietsen en de communicatie hierover richting burgers kan veel beter. Daar komt bij dat elk stadsdeel zijn eigen werkwijze en definities gebruikt voor overlastgevende fietsen.

Over het onderzoek
In dit opvolgingsonderzoek bekeken we in hoeverre de aanbevelingen uit Handhaving openbare ruimte (gepubliceerd in 2009) door de stadsdelen Nieuw-West en Oost waren uitgevoerd.

De resultaten in 2013
Bij beide stadsdelen blijkt dit niet volledig het geval. Stadsdeel Nieuw-West is wel verder met het uitvoeren van de aanbevelingen dan stadsdeel Oost. Stadsdeel Nieuw-West heeft acht aanbevelingen uitgevoerd, zes gedeeltelijk en twee aanbevelingen niet. Stadsdeel Oost heeft geen van de aanbevelingen volledig uitgevoerd: vijf aanbevelingen zijn niet uitgevoerd en vier zijn gedeeltelijk uitgevoerd.

Over het onderzoek
Amsterdam is een aantrekkelijke stad voor het houden van evenementen. De dienstverlening die de gemeente biedt bij evenementen heeft vooral te maken met de manier waarop de vergunningverlening plaatsvindt, zoals heldere regels en procedures of het bieden van extra ondersteuning. In Dienstverlening evenementenvergunningen onderzochten we in hoeverre er bij de dienstverlening van evenementenvergunningen sprake is van een doelmatige en doeltreffende werkwijze. Dat deden we voor zeven stadsdelen.

Resultaten in 2012
Uit ons onderzoek blijkt dat de aanvragers van een evenementenvergunning de dienstverlening van de stadsdelen gemiddeld waarderen met een 6,9. Daarnaast blijkt dat de stadsdelen de vergunning gemiddeld later leveren dan de daarvoor gestelde wettelijke termijn van acht weken. Verder resulteerde uit ons onderzoek dat het proces voor de organisatoren vaak niet duidelijk genoeg is. Soms gebruiken verschillende stadsdelen verschillende regels waaraan de organisator zich moet houden. En komen er onvoorziene kosten bij, zoals kosten voor een drank- en horecaontheffing. Tot slot zagen we dat het moeilijk te bepalen is hoeveel geld het de stadsdelen kost om een evenement te organiseren.

Over het onderzoek
Het Coalitieproject 1012 is een groot, complex en ambitieus project: in het wallengebied moet de criminele infrastructuur worden doorbroken en het entreegebied van Amsterdam moet worden opgewaardeerd. In dit beperkte onderzoek zijn we nagegaan in hoeverre de kaderstelling en de informatievoorziening aan de raden over het project voldoende is. Hebben de raden de door hen gewenste grip op het coalitieproject?

Resultaten in 2011
Wij concludeerden dat dit nog niet het geval is. Hoewel de ambitie van het project duidelijk is, vinden we dat de plannen nog niet duidelijk maken hoe deze ambitie moet worden gerealiseerd. Het is onduidelijk in hoeverre commerciële activiteiten die gevoelig zijn voor criminele invloeden moeten verdwijnen. Ook zijn de verwachte kosten nog niet helemaal in beeld gebracht. Dit maakt het voor de gemeenteraad en de stadsdeelraad Centrum moeilijk om echt grip te krijgen op het project en afgewogen besluiten te nemen. Hiervoor moeten de plannen verder worden uitgewerkt. En is meer toegesneden informatie noodzakelijk over de voortgang over het project.

Over het onderzoek
Handhaven van wetten en regels vraagt om het maken van keuzes. De beschikbare capaciteit is nu eenmaal nooit toereikend om op alle terreinen alles te kunnen handhaven. Het bestuur van de gemeente maakt de keuzes. In Handhaving openbare orde onderzochten we het beleid en de uitvoering van handhaving openbare ruimte in Zaanstad.

De resultaten
Op grond van het onderzoek concluderen we dat de gemeente Zaanstad geen doelen heeft gesteld voor het beoogde gedrag van burgers en geen goede afweging heeft gemaakt over de in te zetten handhavingsmaatregelen. Ook kan de gemeente geen goede inschatting maken van de benodigde capaciteit en kosten. En kan het moeilijk bepalen of de ingezette handhavingscapaciteit bijdraagt aan het behalen van het beleidsdoel.