Burgerparticipatie

Over het onderzoek
De gemeente vindt participatie belangrijk. Participatie houdt in dat burgers betrokken worden bij nieuw(e) plannen, beleid en projecten. De gemeente Amsterdam wil dat er eerder en bewuster wordt nagedacht over de manier waarop Amsterdammers bij het maken van nieuwe plannen worden betrokken. Hiervoor gebruikt de gemeente Amsterdam de participatieparagraaf. In de participatieparagraaf moet staan hoe de gemeente bij nieuwe plannen participatie wil vormgeven. In dit onderzoek kijken wij of deze paragraaf goed werkt.

De resultaten in 2022
In ons onderzoek constateren we dat de participatieparagraaf standaard onderdeel uitmaakt van college- en dagelijks bestuur voordrachten, maar de informatie in de paragrafen geen helder inzicht biedt in de daadwerkelijke participatie.

Over het onderzoek
De gemeente Amsterdam wil dat de stad gemengd is. Ze wil dat mensen hier ongeacht hun inkomen, gezinssamenstelling, leeftijd en achtergrond prettig kunnen samenleven. In De gemengde stad onderzochten we hoe gemengd Amsterdam en haar inwoners wilden zijn, hoe gemengd de hoofdstad in 2019 was, en hoe de ontwikkelingen in de stad hierbij pasten. De gemengde stad was het publieksonderzoek van 2019.

De resultaten in 2020
Onze hoofdconclusie is dat er in Amsterdam geen integraal en expliciet beleid is opgesteld om de fysiek ruimtelijke menging van bewoners te waarborgen. Er zijn geen extreme concentraties van bevolkingsgroepen. Maar onze meer nauwkeurige analyses op het niveau van buurten en wijken laten wel concentraties zien. Bij het verzamelen van informatie over de gemengdheid is de gemeente zich onvoldoende bewust van het effect van de keuze voor een bepaald schaalniveau. Problemen op buurtniveau, zoals concentraties van kwetsbare personen, worden echter onzichtbaar als je alleen maar kijkt op het niveau van een gebied.

Over het onderzoek
Bijna 100.000 Amsterdammers hebben een lichamelijke beperking en zo’n 150.000 Amsterdammers hebben een verstandelijke of psychische beperking. Al deze inwoners kunnen knelpunten ervaren in het zelfstandig uitbrengen van hun stem. Knelpunten zijn bijvoorbeeld trappen, drempels en ontbrekende geleidelijnen bij stemlokalen, maar ook moeilijk te begrijpen of ontbrekende informatie over toegankelijkheid. In dit onderzoek wilden we nagaan in hoeverre de gemeente Amsterdam ervoor zorgde dat alle burgers die mochten stemmen, ook konden stemmen.

Resultaten in 2019
Slechts 7 van de 80 door ons bezochte stemlocaties voldoen aan alle eisen van toegankelijkheid. In 73 van de 80 locaties is er iets aan de hand. Ook 60% van de voorzitters van de stembureaus melden bijzonderheden over de toegankelijkheid. Stemlocaties zijn over het algemeen redelijk te bereiken en te betreden, maar we constateren ook problemen; zelfs bij locaties die volgens de gemeente volledig toegankelijk zijn. Op de stempas staat slechts beperkte informatie over de toegankelijkheid en digitale links op webpagina’s zijn niet altijd duidelijk.

Over het onderzoek
Sinds half 2016 kunnen de stadsdelen in Amsterdam subsidies verstrekken voor maatschappelijke en bewonersinitiatieven. In Subsidies maatschappelijke en bewonersinitiatieven onderzochten we in hoeverre deze subsidies doelmatig, doeltreffend en rechtmatig worden besteed, en in welke mate de subsidieaanvragers tevreden zijn over de facilitering door de gemeente.

De resultaten in 2018
We hebben per stadsdeel in beeld gebracht hoe ze omgaan met maatschappelijke en bewonersinitiatieven. Zowel de werkwijzen als de subsidiebudgetten verschillen per stadsdeel. In 2017 hebben de stadsdelen tezamen bijna 1.600 initiatieven ondersteund. We concluderen dat het beleid om initiatieven te ondersteunen redelijk doeltreffend is geweest. Het is echter wel de vraag of de initiatieven ook hebben geleid tot het realiseren van de beoogde doelen. Een overkoepelende analyse van de behaalde resultaten ontbreekt. Ook heeft de gemeente geen goed beeld van de organisatorische doelmatigheid, omdat er geen enkel inzicht is in de uitvoeringskosten. Verder zagen we dat veel initiatiefnemers niet tevreden zijn over de ondersteuning. Dit heeft te maken met de vele ingewikkelde regels en de tekortschietende informatievoorziening.

Over het onderzoek
De gemeente wil bewonersondersteuning en belangenbehartiging aanbieden als basisvoorziening aan alle Amsterdammers. Voor deze basisvoorziening ontvangen ASW/WSWonen (thans !Woon), de Huurdersvereniging Amsterdam (HA) en het Emil Blaauw Proceskostenfonds jaarlijks een subsidie. We onderzochten hoe de gemeente borgt dat de beschikbaar gestelde subsidies doeltreffend, doelmatig en rechtmatig worden besteed. De ASW en HA waren organisatorisch sterk aan elkaar verbonden. De gemeente wilde de organisatorische banden tussen de ASW en HA ontvlechten. Wij hebben in dit onderzoek tevens bekeken hoe de gemeente dit proces heeft aangestuurd.

De resultaten in 2017
We constateren dat de subsidieaanvragen voldoende informatie bevatten om te beoordelen of de activiteiten van de instellingen aansluiten op het gemeentelijk beleid. De informatie om de doelmatigheid van het beleid en de doelmatigheid van de bedrijfsvoering van de instellingen te beoordelen, is echter nog onvoldoende of wordt te weinig gebruikt. Het ontvlechtingsproces van de Huurdersvereniging Amsterdam (HA) en ASW (thans !WOON) had beter gekund.

Over het onderzoek
In de coalitieakkoorden 2010-2014 en 2014-2018 is veel aandacht voor diversiteit. De ambities zijn vertaald in veel verschillende beleidskaders. De beleidsnotities zijn gelieerd aan de vijf resultaatgebieden: anti-discriminatie, homo-emancipatie, vrouwenemancipatie, antiradicalisering en burgerschap. We onderzochten diverse subsidies in het kader diversiteit. Het doel van het onderzoek was inzicht te krijgen in de mate waarin een doeltreffende besteding van subsidies voor diversiteit is geborgd.

De resultaten in 2016
We zien dat er door de komst van het Subsidiebureau Amsterdam en het gebruik van een centraal subsidiebeheersysteem meer aandacht is gekomen voor een doeltreffende besteding van subsidies. Echter door de vele verschillende beleidskaders met ruime doelstellingen is de doeltreffende besteding van subsidies voor diversiteit nog niet voldoende geborgd. Ons onderzoek laat verder zien dat er nog veel inspanningen nodig zijn om het subsidieproces te verbeteren.

Over het onderzoek
De buurtbegroting van stadsdeel Oost is een website waarop de activiteiten en bijbehorende financiële inzet voor buurten staan. In 2013 was de buurbegroting nog in ontwikkeling. Wij onderzochten in hoeverre dit instrument nuttig is voor raadsleden van andere stadsdelen en de centrale stad.

Resultaten in 2013
De buurtbegroting is in eerste instantie ontwikkeld ter ondersteuning van de ambtelijke organisatie die zich bezighoudt met het gebiedsgericht werken in stadsdeel Oost. Maar ook voor de (stadsdeel)raad kan het een zinvol instrument zijn. Het is een (eerste uitvoerige) pilot om met de inzet van digitale hulpmiddelen de afstand tussen de abstracte kaders uit de begroting en de concrete uitvoering te overbruggen. De pilot maakt duidelijk dat het mogelijkheden biedt om de raad te ondersteunen bij de controlerende en volksvertegenwoordigende taken. Minder bruikbaar is de buurtbegroting bij vervulling van de kaderstellende rol.

Over het onderzoek
Buurt- of gebiedsgericht werken stond al enige tijd op de agenda in Amsterdam. De stadsdelen hebben hierbij vanaf het begin van hun bestaan een belangrijke rol gespeeld. Naar aanleiding van de fusie van de stadsdelen ontstond de angst dat schaalvergroting van de stadsdelen tot een grotere afstand tussen burger en politiek zou leiden. En daarmee het buurtgericht werken zou bedreigen. In Bruggen slaan met buurtgericht werken onderzochten we hoe de stadsdelen buurtgericht werken hebben ingericht, en hoe het succes ervan kon worden bepaald.

Resultaten in 2011
Het beleid is vaak nog niet uitgewerkt en bezuinigingen maken de uitvoering lastig. Ambitieus beleid vraagt om heldere afspraken over te behalen resultaten. De centrale stad en de stadsdelen moeten daarom vanuit een gedeelde visie goede afspraken maken. Bij de uitvoering is een strakke regie vanuit de centrale stad niet nuttig. De kern van buurtgericht werken is loslaten: buurtgericht werken komt vooral in buurten tot stand.

Over het onderzoek
De gemeente Zaanstad betrekt al langere tijd haar burgers bij de voorbereiding en uitvoering van beleid. Dit gebeurt onder andere via de wijkoverleggen, klankbordgroepen, informatiebijeenkomsten, wettelijke inspraakprocedures en permanente adviesraden. We onderzochten of de gemeente haar ambities voor burgerparticipatie waarmaakt. Hierbij keken we in het bijzonder naar de burgerparticipatie via wijkoverleggen en klankbordgroepen bij stedelijke projecten. Om de ervaringen van raadsleden, wijkoverleggen en klankbordgroepen te achterhalen heeft de rekenkamer drie enquêtes uitgezet.

De resultaten
We concluderen dat burgerparticipatie via wijkoverleggen en klankbordgroepen in beperkte mate doeltreffend is. De doelstellingen van burgerparticipatie zijn niet meetbaar geformuleerd. De ambtelijke organisatie onderbouwt in startnotities onvoldoende waarom burgerparticipatie wordt toegepast. We zien verbeterpunten in de kaderstelling door raad en college en de ambtelijke professionalisering. Ook zien we verbeterpunten op het gebied van verwachtingsmanagement en de terugkoppeling door de gemeente.

Over het onderzoek
In de afgelopen jaren heeft het onderwerp inburgering landelijk en in Amsterdam veel politieke aandacht gekregen. In Amsterdam verliep de invoering van de Wet Inburgering in 2007 moeizaam. Naar aanleiding daarvan stelde de gemeenteraad vragen over de wijze waarop de gemeente tot afspraken kwam met inburgeraars over inburgeringstrajecten. Ook liet het college van B en W diverse onderzoeken uitvoeren. Wij deden een beperkt onderzoek naar de kwaliteit van informatievoorziening aan de gemeenteraad.

De resultaten in 2010
Hoewel de kwaliteit van de informatie in de voortgangsrapportages aan de gemeenteraad de afgelopen jaren is toegenomen, constateren we dat de kwaliteit van de informatie over taal- en inburgeringstrajecten nog niet voldoende is. De informatie aan de raad gaat vooral over het aantal gestarte taal- en inburgeringstrajecten. Aangezien niet alle trajecten met succes worden afgerond, krijgt de raad daarmee onvoldoende inzicht in de resultaten van inburgering. Informatie over de trajecten die inburgeraars met succes afronden, is maar beperkt aanwezig. Doordat de gemeenteraad geen inzicht heeft in de resultaten kan zij ook niet beoordelen of de gemeente het risico loopt een deel van de vergoedingen van het Rijk voor inburgering mis te lopen.